4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında hizmet alımı yoluyla çalıştırılan işçilere ödenen kıdem tazminatlarının ilgili firmalara rücu edilmediği görülmüştür.

Belediyelerce 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında çalıştırılan işçilere, 1475 sayılı Kanunda belirlenen şartlar altında, işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet atinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödemesi yapılmaktadır.

4857 sayılı Kanun’un 112’nci maddesi ile kamu kurum ve kuruluşlarında çalıştırılanların kıdem tazminatının nasıl ödeneceğine ilişkin düzenlemeler yapılmıştır. Söz konusu maddeye 6552 sayılı Kanun’un 8’inci maddesi 10.09.2014 tarihinde eklenen fıkra ile 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 62’nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında alt işverenler tarafından çalıştırılan işçilerin kıdem tazminatlarının söz konusu madde de yapılan belirlemeler çerçevesinde işçinin banka hesabına yatırılmak suretiyle ilgili kamu kurum veya kuruluşu tarafından ödeneceği hüküm altına alınmıştır.

Söz konusu maddeye eklenen bu fıkra hükmü ile birlikte 4734 sayılı Kanun kapsamında hizmet alımı yoluyla çalıştırılan ve kıdem tazminatına hak kazanan işçilerin tazminatlarının işçinin banka hesabına ilgili kamu kurum veya kuruluşu tarafından yatırılacağı açıkça hüküm altına alınmakla birlikte ödenen bu tazminatların alt yüklenici konumunda olan yüklenicilere rücu edilip edilmeyeceğine ilişkin açık bir düzenleme yapılmamıştır. Ancak Yargıtay bazı kararlarında, kamu ihale mevzuatına tabi alt işverenlik sözleşmeleri kapsamında çalıştırılan kıdem tazminatlarının salt son kamu kurumunca ödeneceğinin öngörülmesinin kamu işverenlerinin alt işverenlere rücu hakkını ortadan kaldırmadığı, dolayısıyla kamu kurum ve kuruluşları tarafından ödenen kıdem tazminatlarına ilişkin tutarların ihale yüklenicisine rücu edilmesinde hukuka aykırı bir durum olmadığı ifade edilmiştir.

Uygulama yukarıda verilen mevzuat hükmü ve yargı kararlarına göre devam etmekteyken söz konusu 112’nci maddeye 21.02.2019 tarihinde 7166 sayılı Kanun’un 11’inci maddesi ile eklenen hükümle, 11.09.2014 tarihinden sonra imzalanan ihale sözleşmeleri kapsamında, kamu kurum ve kuruluşlarına ait işyerlerinde 11.09.2014 tarihinden sonra geçen süreye ilişkin olarak kamu kurum ve kuruluşları tarafından yapılan kıdem tazminatı ödemeleri için sözleşmesinde kıdem tazminatı ödemesinden ötürü alt işverene rücu edileceğine dair açık bir hükme yer verilmemişse alt işverenlere rücu edilemeyeceği şeklinde bir düzenleme yapılmıştır. Bu düzenleme ile birlikte, kamu kurum ve kuruluşları tarafından 11.09.2014 tarihinden sonraki dönem ilişkin olarak işçilere ödenen kıdem tazminatları için alt işveren konumunda bulunan firmalara rücu imkânı kalmamıştır. Ancak bu hüküm Anayasa Mahkemesinin 15.10.2019 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 19.09.2019 tarihli kararı ile iptal edilmiştir.

Anayasa Mahkemesinin bahsi geçen iptal kararından sonra, kamu kurum ve kuruluşlarının 11.09.2014 tarihinden sonra dönem için işçilere ödenen kıdem tazminatlarını alt işveren konumunda olan yüklenicilere rücu etmesinin önünde hukuki bir engel kalmamıştır.

Dolayısıyla, bu kapsamda bulunan kamu kurum ve kuruluşları, 4734 sayılı Kanun kapsamında çalıştırılan işçilere ilişkin olarak ödemiş oldukları kıdem tazminatları iş mevzuatı çerçevesinde işin yüklenicilerine rücu edebilecektir.

Ancak yapılan incelemede, Kurum tarafından daha önceden 4734 sayılı Kanun kapsamında çalıştırılan işçilerin ayrılması sırasında toplamda 570.089 TL kıdem tazminatı ödemesi yapıldığı ancak yapılan bu ödemeler için ilgili yüklenicilere rücu işlemlerine başlanılmadığı görülmüştür. Bu durum, asıl işveren-alt işveren ilişkisine dayalı olarak çalıştırılan işçilere ödenen kıdem tazminatının sadece asıl işveren Kurum tarafından karşılanmış olması anlamına gelmektedir. Oysaki 4857 sayılı Kanunun 2’nci maddesine göre asıl işverenin bu Kanun’dan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerden alt işveren ile birlikte sorumluluğu bulunmaktadır. Dolayısıyla asıl işveren işçinin ihbar, kıdem, ücret, fazla çalışma, yıllık izin gibi tüm işçilik haklarından alt işverenle birlikte sorumludur.

Bu itibarla, yukarıda yer verilen yasal düzenlemeler çerçevesinde, 11.09.2014 tarihinden sonra imzalanan personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmesine taraf olan alt yüklenicilere, bu kapsamda çalıştırılan işçilere ödenen kıdem tazminatlarının rücu edilmesi gerekmektedir.