Üniversite tarafından taşınmaz kiralamalarına ilişkin yapılan tahakkuk kayıtları ve bunların tahsiline ilişkin kayıtların hatalı şekilde gerçekleştirildiği görülmüştür.

27.12.2014 tarihli ve 29218 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Merkezî Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin 120 Gelirlerden Alacaklar Hesabı’nın niteliğini düzenleyen 51’inci maddesinde, anılan hesabın mevzuatı gereğince gelir olarak tahakkuk ettirilen vergi gelirleri, teşebbüs ve mülkiyet gelirleri, alınan bağış ve yardımlar ile diğer gelirler, duran varlıklar ana hesap grubu içindeki gelirlerden alacaklar hesabında kayıtlı tutarlardan dönem sonunda vadesi bir yılın altına inenler ile bunlardan yapılan tahsilat veya terkinlerin izlenmesi için kullanılacağı hükme bağlanmıştır.

Anılan Yönetmelik’in 380 Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabı’nın niteliğini düzenleyen 296’ncı maddesinde, anılan hesabın içinde bulunulan dönemde ortaya çıkan ancak, gelecek aylara ait olan peşin tahsil edilmiş gelirler ile uzun vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubundaki gelecek yıllara ait gelirler hesabında kayıtlı tutarlardan tahakkuk zamanına bir yıldan az süre kalan peşin tahsil edilmiş gelirlerin izlenmesi için kullanılacağı, 298’inci maddesinde ise peşin tahsil edilen gelirlerin, içinde bulunulan aya ait olan kısmının 600 Gelirler Hesabı’na, sonraki aylarda tahakkuk ettirilmesi gereken kısmının 380 no.lu hesaba, içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemlerde tahakkuk ettirilmesi gerekenlerin 480 Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabı’na alacak, tahsil edilen tutarın tamamının 100 Kasa Hesabı veya 102 Banka Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara borç; diğer taraftan 800 Bütçe Gelirleri Hesabı’na alacak, 805 Gelir Yansıtma Hesabı’na borç kaydedileceği düzenlenmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat birlikte değerlendirildiğinde gelecek aylara ilişkin olarak peşin tahsil edilmiş teşebbüs ve mülkiyet gelirlerinin ilgili aya ait olan kısmı 600 Gelirler Hesabı’nda, sonraki aylarda tahakkuk ettirilecek olan kısmı 380 Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabı’nda, içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemlerde tahakkuk ettirilmesi gerekenler ise 480 Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabı’nda takibinin yapılması gerekmektedir.

Yapılan inceleme sonunda, Üniversite tarafından kiralanan taşınmazların Tip sözleşmelerinin ilgili maddesinde, kira bedellerinin üçer aylık taksitler halinde eşit şekilde tahsil edileceği ifade edilmiştir. Taşınmaz kiralamalarına ilişkin tahakkuk ve tahsilat kayıtları incelendiğinde tahakkuk kayıtlarının hatalı şekilde yapıldığı görülmüştür. Şöyleki kira sözleşmelerinde kira tahsilat süreleri 3’er aylık dönemler itibariyle belirlenmesine rağmen birden fazla yılı kapsayan sözleşmelerde tahakkuk kayıtlarının sözleşme süresi baz alınarak topluca en başta tahakkuk ettirildiği tespit edilmiştir. Söz konusu kayıt neticesinde aslında ilgili mali yıla ait olmayan ve ilgili yılı ilgilendirmeyen kira geliri sanki o yılın geliri şeklinde kayıtlara alınarak mali tablolarda 600 Gelirler Hesabı’nın yersiz çalışmasına neden olunmaktadır. Oysa Üniversitenin taşınmaz kiralamalarına ilişkin kira sözleşmelerinde belirtilen vadelere göre tahakkuk kayıtlarının üçer aylık süreler itibariyle yapılması ve ilk tahakkuk kaydında ilgili aya ait kira gelirinin 600 Gelirler Hesabı’na diğer iki aya ait peşin tahsil edilen kira gelirinin ise ilgili dönemde tahakkuk ettirilmek üzere 380 Gelecek Aylara Ait Gelirler veya diğer faaliyet dönemini ilgilendiriyorsa 480 Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabı’na kaydedilmesi gerekmektedir. Kira tahakkuklarına ilişkin yapılan hatalı kayıtlar sonucu 600 Gelirler Hesabı en başta tahakkuk ettirildiği için 380 Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabı veya 333 Emanetler Hesabı sürekli olarak 120 Gelirlerden Alacaklar Hesabı ile

kapatıldığı tespit edilmiştir. Dolayısıyla aslında 2022 yılının geliri olan ve 2022 yılına ilişkin kira dönemi gelirini ilgilendiren tahakkuk kayıtları en başta topluca tahakkuk ettirilmesi sonucu ilgili dönemin mali tablolarında 600 Gelirler Hesabı noksan gözükmektedir.

Bu itibarla, mali tabloların tam ve doğru bilgi üretmesi adına muhasebenin temel kavramlarından biri olan dönemsellik ilkesine uygun olacak şekilde kira gelirlerinin ait olduğu dönemin mali tablolarına yansıtılacak şekilde tahakkuk ettirilmesi gerekmektedir.