Antalya Büyükşehir Belediyesi tarafından Antalya Büyükşehir Belediyesi ve dâhilindeki ilçe belediyelerinin sınırlarındaki yol, meydan ve parklardaki tesislere verilecek altyapı ruhsatları ile açılacak ortak ve münferit tranşe, baca, menhol, galeri gibi, her türlü altyapı tesislerinin yapımını ve koordinasyonunu sağlamak amacı ile kurulan Altyapı Koordinasyon Merkezinin kuruluş, görev ve yetkileri ile çalışma esas ve usullerini, altyapı yatırım hesabının oluşumunu, gelirini ve cezai işlemlerinin usul ve esaslarını belirlemek için Büyükşehir Belediye Meclisinin, 12.06.2015 tarih ve 453 sayılı kararı ile AYKOME Uygulama Yönetmeliği çıkarılmıştır.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunun 80 inci maddesinin (d) bendinde, 82 nci maddesine, 97 nci maddesi ile 15.02.2018 tarih ve 7099 sayılı Kanunun 10’uncu maddesiyle yine ilgili Kanuna Mükerrer Madde 79 olarak eklenen hükümler dayanak alınarak çıkarılan Yönetmelik gereği toplanması gereken bedellerin idarece yükleniciler için büyükşehir belediyesine ödendiği görülmüştür.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunun;

Altyapı kazı izni harcı” başlıklı Mükerrer Madde 79- (Ek: 15/2/2018-7099/10 md.) Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde umumi hizmet alanlarında yapılacak kazı işlemleri için belediyece verilecek altyapı kazı izni, altyapı kazı izni harcına tabidir. Bu harcın mükellefi altyapı kazı izni talebinde bulunanlardır…

“İmar ile ilgili harçlar” başlıklı 80’inci maddenin d fıkrası; ... Zemin ve yol kanal açma izni verilmesi, yapım ve yıkım artığı malzeme ile toprak kazısının taşınması için belediyelerce yer gösterilmesi ve bu yerlerin tesviyesi "Zemin Açma İzni ve Toprak Hafriyatı Harcına" tabidir.

Muayene, ruhsat ve rapor harcı başlıklı 82’nci maddesi; Mevzuat gereğince alınması

zorunlu veya isteğe bağlı görülen ve belediyeler veya onlara bağlı kuruluşlar tarafından düzenlenerek ilgilisine verilecek; muayene ve sağlıkla veya fenni konularla ilgili tahlillere ilişkin olup bu kanunda ayrıca harca tabi tutulmamış olan ruhsatlar, rapor ve belgeler "Muayene, Ruhsat ve Rapor Harcına" tabidir.

Ücrete tabi işler başlıklı 97 inci maddesinde; (Değişik: 4/12/1985 - 3239/125 md.) Belediyeler bu Kanunda harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet (...) (2) için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkilidir. Belediye'ye tekel olarak verilmiş işler kendi özel hükümlerine tabidir.

Denilmektedir.

Yukarıda dayanak Kanun maddeleri verilen Antalya Büyükşehir Belediyesi AYKOME Uygulama Yönetmeliği’nin “Kazı ruhsatı verilmesi işlemleri” başlıklı 10 uncu maddesinin (b) bendinde; Büyükşehir Belediyesine bağlı birimlerin yapacak oldukları altyapı çalışmalarının ihaleli işlerinde (ASAT dâhil) ruhsat harcı, yıpranma bedeli, keşif bedeli alınarak kazı ruhsatı düzenlenir.” Şeklinde ifade edilmiştir.

İlgili Yönetmeliğin 11’nci maddesinde “…Kurumların ihaleli işleri ve mal ve hizmet alımı şeklindeki işleri ile diğer ruhsatlı çalışmalarında zorunlu olarak proje kapsamı dışında AYKOME’nin onayıyla ek kazı yapılmış olması durumunda, proje kapsamını aşan çalışmalar ilgili kurum ve AYKOME Şube Müdürlüğü elemanının müşterek tespiti ile ruhsatlandırılır. Ek ruhsat başvuruları normal ruhsat başvuru işlemi gibi yapılır. Ancak, ek ruhsat için alınacak ruhsat bedelleri ek ruhsatın düzenlendiği tarihte geçerli olan zemin tahrip ücreti üzerinden hesaplanır… “ Denilerek iş artışı sebebiyle ek kazı yapılması halinde ek ruhsat alınması gerekliliği açıklanmıştır.

Yukarıdaki mevzuat ve açıklamalar çerçevesinde özetleyecek olursak aşağıda tablosu yapılan idarece ihalesi yapılan işlerde büyükşehir belediyesine kazı ruhsat başvurusu yapılmış olup kazı ruhsatına ilişkin aşağıda tablosu yapılan bedellerin yükleniciler tarafından ödenmesi gerekirken, idarece büyükşehir belediyesine ödendiği görülmüştür. Oysa idari şartnamelerde taahhüdün yerine getirilmesine ilişkin her türlü vergi, resim, harç, yapı kullanım izni giderleri vb giderler sözleşme bedeline dâhil olduğu açıkça belirtilmiştir. Yine teknik şartnamelerde kazı tarifi için AYKOME Yönetmeliğine göre yerine getirilmesinden yüklenici sorumludur hükmü ile sorumluluk yüklenicilere atfedilmiştir. Böylece yüklenici tarafından ödenmesi gereken

tutarların alt yapı izin harcı, ruhsat harcı, yıpranma bedeli, keşif bedeli idarece ödendiği görülmüştür.

Sonuç olarak idarenin ihale ettiği yapım işlerine ilişkin idari ve teknik şartnamelerde ve birim fiyat sözleşmelerinde sözleşme bedelinin içinde olduğu belirtilen tutarların idare tarafından ödenmemesi gerekmekte olup bu tutarların yükleniciler tarafından büyükşehir belediyesine ödenmesi uygun olacaktır.

Tablo 7: Antalya Su ve Atıksu İdaresi Genel Müdürlüğü 2017-2018 Yılı Kazı Ruhsatı Verilen Yerlerin Tablosu

Kamu idaresi cevabında; “Genel Müdürlüğümüz Antalya Belediyesinin 1993 Eylül ayında Büyükşehir Belediyesi statüsü kazanmasından sonra 3030 sayılı kanun hükümlerine göre su ve kanalizasyon hizmetlerinin yürütülmesi için yetki ve sorumlulukları 2560 sayılı Yasa ile belirlenmiş, böylece; 2560 sayılı Yasa çerçevesinde, Bakanlar Kurulu’nun 94/6516 sayılı kararı ile su ve atıksu hizmetleri ayrı bir kurumsal yapı olarak Antalya Büyükşehir Belediyesine bağlı, kamu tüzel kişiliğine haiz mahalli bir kamu kurumu olarak kurulmuş ve karar 18.02.1995 tarih ve 22206 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.

Genel Müdürlüğümüz 2560 sayılı İSKİ Kanununa tabidir. Faaliyetleri içerisinde ve tablosu yapılan işlerde içmesuyu, kanalizasyon, atıksu, yağmursuyu, tarımsal sulama imalatları dışında malzeme deposu, ek hizmet binası ve laboratuvar tesisleri yapımı gibi üst yapım işleri imalatları da bulunmaktadır.

Anılan Kanunun 21. maddesinin (a) bendinde; “ İSKİ’ nin görevleri için kullandığı taşınmaz malları, tesisleri, işletmeleri ve faaliyetleri her türlü vergi resim ve harçtan muaftır”, denmektedir.

Her ne kadar şartnamelerde, taahhüdün yerine getirilmesine ilişkin her türlü vergi, resim, harç, yapı kullanım izin giderleri vb. giderler sözleşme bedeline dâhil olduğu belirtilse de; bu işlere ait yaklaşık maliyetlerde kazı ruhsatına ait gider konmamış, ayrıca birim fiyat tariflerinde böyle bir gider tarife dahil edilmemiştir. Belirtilen işlere ait yaklaşık maliyete örnek birim fiyat teklif cetveli ve birim fiyat tarifleri ekte sunulmuştur.

Öte yandan, belirtilen işlerin Teknik Şartnamelerinde “kazı tarifi için AYKOME Yönetmeliğine göre yerine getirilmesinden yüklenici sorumludur” hükmü değil, Teknik Şartnamelerin “6. Bölüm Emniyet ve Panoları” başlıklı 6,1’nci maddesinde “AYKOME ve UKOME Yönetmeliklerine uygun olarak çalışılacak olup; gerekli uyarıcı levhalar yüklenici tarafından temin edilerek gerekli yerlere yerleştirilecektir.”, hükmü yer almaktadır.

Zira, bulguya örnek olarak belirtilen işler Antalya Büyükşehir Belediyesi ile ortak çalışma alanlarında yapılan işler olup, kazı ruhsat bedelleri Antalya Büyükşehir Belediyesinin istemi üzerine ödenmiştir.” Denilmektedir.

Sonuç olarak Kamu idaresi cevabında taahhüdün yerine getirilmesine ilişkin her türlü vergi, resim, harç, yapı kullanım izin giderleri vb. giderler sözleşme bedeline dâhil olduğu belirtilse de; bu işlere ait yaklaşık maliyetlerde kazı ruhsatına ait gider konmamış, ayrıca birim fiyat tariflerinde böyle bir gider tarife dahil edilmemiştir. Belirtilen işlere ait yaklaşık maliyete örnek birim fiyat teklif cetveli ve birim fiyat tariflerinde de böyle bir gider kalemi bulunmadığını ve yüklenicilerin kazı ruhsat bedellerinin ödenmesinden sorumlu olmadığı belirtilmiştir.

Yapılan incelemelerde bulguda yasal dayanakları açıklandığı üzere idari şartnamelerde taahhüdün yerine getirilmesine ilişkin her türlü vergi, resim, harç, yapı kullanım izni giderleri vb giderler sözleşme bedeline dâhil olduğu açıkça belirtilmiştir. Yine teknik şartnamelerde kazı tarifi için AYKOME Yönetmeliğine göre yerine getirilmesinden yüklenici sorumludur hükmü ile sorumluluk yüklenicilere atfedilmiştir. Yaklaşık maliyet ve birim fiyat tariflerinde böyle bir giderin olmadığı ifade edilse de yasal düzenlemeler çerçevesinde kazı yapılacak alanlarda kazı ruhsatının işi yüklenen tarafından alınması gerekmektedir. Başka bir yönüyle açıklayacak olursak kazıdan çıkan hafriyat için hafriyat alanlarına ödenecek tutarlarında yaklaşık maliyet

ve birim fiyat tariflerinde bir gider kalemi olarak idarece belirlenmediği görülmüş olup hafriyat alanlarına dökülen kazı malzemeleri için idarece yüklenici yerine ödeme yapılması mümkün gözükmemektedir.

Bu sebeple idarenin ihale ettiği yapım işlerine ilişkin idari ve teknik şartnamelerde ve birim fiyat sözleşmelerinde sözleşme bedelinin içinde olduğu belirtilen tutarların idare tarafından ödenmemesi gerekmekte olup bu tutarların yükleniciler tarafından büyükşehir belediyesine ödenmesi uygun olacaktır.