Kurum tarafından ücretsiz olarak takılarak abonelerin istifadesine sunulan idare malı elektronik kartlı sayaçların (EKS) mali tablolarda takip edilmediği tespit edilmiştir.

Taşınır Mal Yönetmeliği’nin “Taşınırların kaydı” başlıklı 12’nci maddesinde; Kamu idarelerince bütün taşınırların ve bunlara ilişkin işlemlerin kayıt altına alınmasının esas olduğu hüküm altına alınmıştır.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 253 Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabının niteliğini düzenleyen 194’üncü maddesinde; bu hesabın kurumların faaliyetlerinin yürütülmesinde kullanılan büro makine ve cihazları hariç her türlü makine, tesis ve cihazlar ile

bunların eklentileri ve yükleme, boşaltma, aktarma makine ve gereçlerinin izlenmesi için kullanılacağı düzenlenmiştir.

Yapılan incelemede; Kurum bünyesinde bulunan üretim tesislerinde imal edilen idare malı EKS’lerin ön ödemeli sistemin teşvik edilerek yaygınlaştırılması amacı ile ücretsiz olarak abonelere takıldığı görülmüştür. Söz konusu uygulama sonucunda 2011 yılı öncesinde 83.024 adet, 2011 yılı sonrasında ise 1.253 adet olmak üzere toplam 84.277 adet idare malı EKS takılmış olup idare malı olarak kullanılan sayaçlara sahip abonelerin su tüketimlerinde birim fiyat olarak %10 daha yüksek ödeme yaptığı anlaşılmıştır.

İdare malı EKS’ler her ne kadar abonelere ücretsiz olarak takılmışsa da sayaçların mülkiyeti ESKİ’ye aittir. Bu sebeple söz konusu sayaçların 253 Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabında takip edilmesi ve ekonomik ömrü boyunca amortisman ayrılması gerekmektedir. Kaldı ki söz konusu sayaçlarla ilgili olarak abone hatasından kaynaklı olanların haricindeki tamir, bakım ve onarımları ESKİ tarafından yapılmaktadır.

Diğer yandan muhasebenin bilgi verme ve izleme görevi yüklediği işlemleri, muhasebe disiplini altında toplanması istenen işlemleri ile gelecekte doğması muhtemel hak ve yükümlülüklerine ilişkin işlemlerini izlemek üzere nazım hesaplar kullanılmaktadır. Buna göre idare malı kartlı sayaçların izlenebilmesi amacıyla nazım hesapların kullanılması Kurum adına yararlı olacaktır. Çünkü bahsi geçen taşınırlar Kurum mülkiyetinde bulunmakla birlikte diğer taşınırlar gibi envanterde bulunmamaktadır. Bu kapsamda Kurum tarafından Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğünden nazım hesaplar itibariyle yardımcı hesap talebinde bulunularak bu kapsamdaki sayaçların ilgili hesaplarda takip edilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.

Kurum tarafından her ne kadar Taşınır Mal Yönetmeliği’nin özünde İdare personeli tarafından bireysel veya ortak amaçla kullanılan taşınırların takip edilmesinin bulunduğu ifade edilmiş olsa da Taşınır Mal Yönetmeliği’nin amaçlarından biri kaynağına ve edinme yöntemine bakılmaksızın kamu idarelerine ait taşınır malların kaydı, muhafazası ve kullanımı ile yönetim hesabının verilmesidir. Buradan yola çıkarak ilgili mevzuatında istisna tutulan uygulamalar haricinde kamu idarelerine ait taşınırların tamamının kayıt altına alınması gerekmektedir.

Diğer yandan yine Kurum tarafından anılan Yönetmelik’in 2’nci maddesinin üçüncü fıkrasında idarelerin bünyesinde bulunan fabrika, imalathane ve benzeri üretim yerlerinde kullanılan ilk madde ve malzemeler ile yarı mamul ve mamul maddeler hakkında bu

Yönetmelik hükümlerinin uygulanmayacağı belirtilmiş olsa da bulguda bahsi geçen EKS’ler ilk madde ve malzeme niteliğinde değil 253 Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabında izlenmesi gereken taşınır niteliğindedir. Bu doğrultuda henüz ekonomik ömrünü tamamlamamış olan EKS’lerin kayıt altına alınarak mali tablolarda izlenmesi gerekmektedir. Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.

Sonuç olarak, idare malı EKS’lerin mali tablolarda izlenmemesi nedeniyle 2020 yılı bilançosunda 253 Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabı olması gerekenden eksik görünmektedir.