Karar Künyesi
İdare tarafından yürütülen yapım işlerinde iş artışı veya proje revizelerinin gerekçelerinin genel geçer ifadelerle belirtildiği, söz konusu duruma neden olan koşulların
ayrıntılarının belirtilmediği görülmüştür.
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun “Sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksilişi ve işin tasfiyesi” başlıklı 24’üncü maddesinde aynen;
“Mal ve hizmet alımlarıyla yapım sözleşmelerinde, öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması halinde, artışa konu olan iş;
Sözleşmeye esas proje içinde kalması,
İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması,
Şartlarıyla, anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen yapım işlerinde sözleşme bedelinin
% 10'una, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen mal ve hizmet alımlarıyla yapım işleri sözleşmelerinde ise % 20 'sine kadar oran dâhilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılabilir.
…”
Denilmektedir.
Yine Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin 21’inci maddesinde de yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine yer verilmiştir.
Bununla birlikte Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin “Projelerin uygulanması” başlıklı 12’nci maddesinin dördüncü fıkrasında ise;
“İdare, sözleşme konusu işlerle ilgili proje v.b. teknik belgelerde, değişiklik yapılmaksızın işin tamamlanmasının fiilen imkânsız olduğu hallerde, işin sözleşmede belirtilen niteliğine uygun bir şekilde tamamlanmasını sağlayacak şekilde gerekli değişiklikleri yapmaya yetkilidir. …”
Hükmü yer almaktadır.
İhale mevzuatındaki düzenlemelere göre yapım işlerinde proje değişikliği ve iş artışı hususları birtakım koşulların oluşması durumunda mümkün kılınmış ve idarelere bu konuda sınırsız bir takdir yetkisi verilmemiştir.
Şöyle ki; işin yürütülmesi sırasında proje değişikliği yapılabilmesi için bu değişiklik
yapılmaksızın işin tamamlanmasının fiilen imkânsız olması gerekmektedir.
İş artışlarına ise öngörülmeyen durumlara dayalı olarak ortaya çıkması, yaptırılmasının zorunluluk arz etmesi, sözleşmeye esas proje içinde kalması gibi birtakım şartların mevcut olması halinde karar verilmesi gerekmektedir.
Ayrıca anılan Şartname'nin “Sözleşmede bulunmayan veya fiyatı belirli olmayan işlerin fiyatının tespiti” başlıklı 22’nci maddesinin birinci fıkrasında aynen;
“12 üncü maddenin 4 üncü fıkrasında belirtilen proje değişikliği şartlarının gerçekleştiği hallerde, işin yürütülmesi aşamasında idarenin gerekli görerek yapılmasını istediği ve ihale dokümanında ve/veya teklif kapsamında fiyatı verilmemiş yeni iş kalemlerinin ve/veya iş gruplarının bedelleri ile 21 inci maddeye göre sözleşme kapsamında yaptırılacak ilave işlerin bedelleri, ikinci fıkrada belirtilen usuller çerçevesinde yüklenici ile birlikte tespit edilir. …”
Denilerek, yeni iş kalemlerinin ve iş gruplarının proje değişikliği şartlarının gerçekleştiği hallerde tespit edilebileceği vurgulanmıştır. Yani bir başka deyişle idarelerce sadece proje değişikliği yapılmadan işin tamamlanmasının mümkün olmadığı durumlarda sözleşme kapsamında olmayan ilave işler yaptırılabilecektir.
Yapılan incelemede; İdare tarafından yürütülen yapım işlerinde iş artışı veya proje revizelerinin gerekçelerinin “sözleşme kapsamında olmayan ancak yapılması zorunlu olan imalatlar nedeniyle” gibi genel geçer ifadelerle belirtildiği, söz konusu duruma neden olan koşulların ayrıntılarının belirtilmediği, bu nedenle yapılan bu proje değişikliklerinin öngörülmeyen durumlar nedeni oluşup oluşmadığının ve proje değişikliği yapılmadan işin tamamlanabilir olup olmadığının gerekçe yazıları üzerinden anlaşılamadığı görülmüştür.
İdare tarafından yapılan proje değişiklerinin ve buna bağlı olarak ortaya çıkan ilave imalatların; mevzuatın cevaz verdiği koşullarda olup olmadığının anlaşılabilmesi adına gerekçelerinin gereken netlikte oluşturulması son derece önem arz etmektedir.
Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine İdare tarafından; yapım aşamasında öngörülmeyen durumların ortaya çıkması nedeni ile proje değişikliği ve yeni imalatların yapılması zaruriyeti oluştuğu, işin asıl işten ayrılması teknik veya ekonomik olarak mümkün olmadığı ve işin tamamlanmasına fiilen imkânsız olduğu durumlarda proje değişikliği ve yeni imalatların yapıldığı, İdarece bu konulara dikkat edildiği, bundan sonra yapılacak yeni imalat
ve proje değişiklerine ilişkin gerekçe raporlarının daha detaylı ve söz konusu duruma neden olan koşulları ifade edecek şekilde oluşturulacağı ifade edilmiştir.
İdarece sadece öngörülemeyen durumlar nedeniyle proje değişikliklerinin yapıldığı ifade edilse de uygulamada bu kapsamda olmayan proje değişiklikleri yapıldığı görülmüştür. Örneğin Kağıthane İlçesi, Gültepe Mahallesi 6187 Ada 5 Parselde Yapılacak Katlı Otopark ve Pazar Alanı Yapım İşi'ne ait başlangıç projesinde spor salonu olarak yer alan bir mahalin, işin yürütülmesi aşamasında kütüphaneye dönüştürüldüğü anlaşılmıştır. Söz konusu proje değişikliğinde nasıl bir öngörülmeyen durum oluştuğu anlaşılamamıştır.
Sonuç olarak İdare tarafından yürütülen yapım işlerinde ihale mevzuatında belirtilen durumlar haricinde proje değişiklikleri yapılmamalı, bununla birlikte iş artışlarına, yeni imalat kalemlerine ve proje değişikliklerine ilişkin gerekçe yazıları ayrıntılı olarak düzenlenmelidir.