İdarece yapılan bazı ihalelerde gerekli özen ve dikkatin gösterilmemesinden dolayı, temel usuller yerine istisnai durumlarda kullanılması gereken pazarlık usulünün uygulandığı

görülmüştür.

4734 sayılı Kanun’un 18’inci maddesinde, idarelerce mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalelerinde uygulanacak ihale usulleri;

1. Açık ihale usulü

   
   

2. Belli istekliler arasında ihale usulü

   
   

3. Pazarlık usulü Olarak sıralanmıştır.

Aynı Kanun’un 5’inci maddesinde 4734 sayılı Kanun kapsamında yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihalenin temel usuller olduğu, diğer ihale usullerinin ise Kanun’da belirtilen özel hallerde kullanılabileceği ifade edilmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat gereğince ihtiyaçların açık ihale ve belli istekliler arasında ihale usulü ile temini esas olup pazarlık usulü, belli koşulların gerçekleşmesi halinde başvurulan bir yöntemdir.

Kanun’un 21’inci maddesinde pazarlık usulü ile ihale yapılabilecek haller sayılmıştır. Bunlardan biri (b) bendinde ifade edilen; “Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen veya yapım tekniği açısından özellik arz eden veya yapı veya can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından ivedilikle yapılması gerekliliği idarece belirlenen hallerde veyahut idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması.” halidir.

Dolayısıyla bahsi geçen bent kapsamında pazarlık usulünün kullanılabilmesi için “ani ve beklenmeyen olağan dışı bir durum oluşması”, “işin yapım tekniği açısından özellik arz etmesi”, “yapı, can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından ivedilikle yapılması” gibi şartların oluşması gerekmektedir.

Aşağıdaki tabloda gösterilen ve 4734 sayılı Kanun’un 21’inci maddesinin 1’inci fıkrasının (b) bendine göre pazarlık usulü ile ihale edildiği tespit edilen işlerin yukarıda belirtilen hususlar açısından değerlendirildiğinde pazarlık usulü ile ihale yapılmasını gerektiren şartları taşımadığı anlaşılmıştır.

Tablo 24: Pazarlık Usulü ile Yapılan İhaleler

Söz konusu işler önce açık ihale usulü ile ihale edilmiş ancak ihale aşamasında yapılan itirazlara istinaden iptal edilip pazarlık usulü ile ihale edilmiştir. Fakat itiraz ve iptal gerekçeleri ihale dokümanı oluşturulurken göz önünde bulundurulması gereken temel konularda çelişkili hükümler bulundurulduğu ile ilgilidir. Mal ve hizmet alımlarında 4734 sayılı Kanun’un 18’inci maddesinde açıkça belirtilen temel ihale usullerinin uygulanması gerekmektedir.