İdarenin bütçe içi işletmeleri için yapılan bütçeleştirme işlemlerinin ve harcamalarının hatalı olarak muhasebeleştirildiği görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “İşletme tesisi” başlıklı 71’inci maddesinde; belediyelerin, özel gelir ve gideri bulunan hizmetlerini Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının izniyle bütçe içinde işletme kurarak yapabileceği düzenlenmiştir.

Mahalli İdareler Bütçe İçi İşletme Yönetmeliği’nin 3’üncü maddesinde bütçe içi işletme; mahalli idarenin görev ve sorumluluk kapsamında bulunan özel gelir ve giderleri olan hizmetleriyle ilgili olarak Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının izni ile kurulan işletme olarak tanımlanmış, “Muhasebe yetkilisi” başlıklı 7’nci maddesinde ise mahalli idarenin muhasebe hizmetlerini yürüten muhasebe yetkilisinin işletmenin de muhasebe yetkilisi olduğu belirtilmiştir.

Aynı Yönetmelik’in “Bütçe işlemleri” başlıklı 8’inci maddesinde;

“(1) Bütçe içinde kurumsal sınıflandırmada; işletme mahalli idare teşkilat şemasında ana hizmet birimi olarak yer alıyorsa kendi kodunda, herhangi bir hizmet birimi içinde yer alıyorsa o hizmet birimi altında kodlanır.

  1. İşletme adına ayrılan ödenekler, fonksiyonel sınıflandırılmada ekonomik işler ve hizmetler kodunda gösterilir.
  2. İşletmenin iktisadi ticari işlerine ilişkin giderler dışında kalan personel giderleri, sosyal güvenlik kurumuna devlet primi giderleri, mal ve hizmet alımı giderleri ve sermaye giderleri ile transferleri mahalli idare bütçesinden yapılır.
  3. İşletme ödeneğinin iktisadi ve ticari işler için nakit sermaye olarak kullanılacak kısmı ise ekonomik sınıflandırmada borç verme kodunda gösterilir. Bu ödenek işletme adına açılmış bir özel hesaba aktarılmak suretiyle kullanılır.
  4. İşletme ödeneğinden kullanılmayan kısmı yılsonunda iptal edilir. İşletme faaliyetlerinden sağlanan gelir fazlası veya kâr mahalli idare bütçesine gelir kaydedilir.

    …”

    düzenlemelerine yer verilmiştir.

    Anılan Yönetmelik’in “Muhasebe işlemleri” başlıklı 9’uncu maddesinde ise işletme faaliyetlerinin muhasebe işlemlerinin Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği hükümlerine göre mahalli idarenin muhasebe biriminde tutulacağı belirtilmiştir.

    Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 153-Ticari Mallar Hesabıyla ilgili “Hesabın niteliği” başlıklı 117’nci maddesinde; herhangi bir değişikliğe tabi tutulmadan satmak amacı ile alınan ticari malların ve benzeri kalemlerin izlenmesi için 153-Ticari Mallar Hesabının kullanılacağı; “Hesabın işleyişi” başlıklı 118’inci maddesinde ise ticari mal niteliğinde bir mal alındığında alış tutarlarının bu hesaba borç kaydedileceği; kullanılmak üzere ambardan çıkışı yapılan ticari malların, sayım sonucunda eksik çıkan ticari mal tutarların, ticari mallardan satılan tutarların, kayıtlı değeri üzerinden bu hesaba alacak kaydedileceği ifade edilmiştir.

    Bütçe içi işletmeler için ayrılacak ödeneklerin bütçeleştirilmesi ve yapılan mali iş ve işlemlerin muhasebeleştirilmesine yönelik olarak yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinde özetle;

    • Belediyelerin özel gelir ve gideri bulunan hizmetlerini bütçe içinde işletme kurarak yapabileceği, mahalli idarenin muhasebe hizmetlerini yürüten muhasebe yetkilisinin işletmenin de muhasebe yetkilisi olduğu, işletme faaliyetlerinin muhasebe işlemlerinin mahalli idarenin muhasebe biriminde tutulacağı,
    • Herhangi bir değişikliğe tabi tutulmadan satmak amacı ile alınan ticari mallar ve benzeri kalemlerin 153-Ticari Mallar Hesabında izleneceği,
    • Bütçe içi işletmeler için ayrılacak ödeneklere ilişkin olarak, işletme ödenekleri kurumsal sınıflandırmada; işletme teşkilat şemasında ana hizmet birimi olarak yer alıyorsa kendi kodunda, herhangi bir hizmet birimi içinde yer alıyorsa o hizmet birimi altında, fonksiyonel sınıflandırmada ise ekonomik işler ve hizmetler kodunda gösterileceği,
    • İşletmenin iktisadi ticari işlerine ilişkin giderleri dışında kalan personel giderleri, sosyal güvenlik kurumuna devlet primi giderleri, mal ve hizmet alımı giderleri ve sermaye giderleri ile transferlerinin mahalli idare bütçesinden yapılacağı, işletme ödeneğinin iktisadi ve ticari işler için nakit sermaye olarak kullanılacak kısmının ise ekonomik sınıflandırmada borç verme kodunda gösterileceği,
    • İşletme için ayrılan ödeneğin işletme adına açılmış bir özel hesaba aktarılmak suretiyle kullanılacağı, işletme ödeneğinden kullanılmayan kısmının yılsonunda iptal edileceği ve işletme faaliyetlerinden sağlanan gelir fazlası veya kârın mahalli idare bütçesine gelir kaydedileceği,

      ifade edilmiştir.

      Yapılan incelemede, İdareye ait 5 adet otopark, 1 adet kafeterya ve büfe olmak üzere toplamda 7 adet bütçe içi işletme bulunduğu, söz konusu bütçe içi işletmeler için ayrı bir ödenek oluşturulmadığı, işletmeler adına açılmış bir özel hesabın bulunmadığı; personel giderleri, mal ve hizmet alımı giderleri ile sermaye giderlerinin İşletmeler Müdürlüğü bütçesine konulan ödeneklerden, bakım onarım giderlerinin Fen İşleri Müdürlüğü bütçesinden, elektrik, su, doğalgaz gibi fatura ödemelerinin ise Destek Müdürlüğü bütçesinden karşılandığı ve doğrudan satmak amacıyla alınan ticari malların 153-Ticari Mallar Hesabında muhasebeleştirilmediği tespit edilmiştir.

      Yukarıda yer verilen denetim tespitine istinaden, İdare tarafından; bulgu hakkında gerekli düzeltici işlemin tesis edileceği ifade edilmiştir.

      Sonuç olarak, bütçe içi işletmeler için yapılan bütçeleştirme ve muhasebeleştirme işlemlerinin yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinde belirtilen esaslara uygun bir şekilde yapılması gerekmektedir.

Kararla ilgili sorunuz mu var?