Şirketçe iş ve hizmetlerinin yürütülmesinde ihtiyaç duyulan araçların, yürütmekte olduğu kat karşılığı/hasılat paylaşımı modeli kapsamında yüklenicilerden yakıt dahil olarak temin edildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanun’un kapsamını belirleyen 2’nci maddesinde, belediyelerin doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin yarısından fazlasına sahip oldukları şirketler sayılmış ve bunların yapacakları mal veya hizmet alımı ile yapım işlerinin belirlenen Kanun hükümlerine göre ihale edilerek yürütüleceğini ifade edilmiştir.

Bu kapsamda, Şirketin ihtiyaç duyduğu araçların ve araçlara konulacak yakıtların temini, 4734 sayılı Kanun’da yer alan esas ve usulere göre ihale ile gerçekleştirilmelidir. Ancak, Şirket ihtiyacı doğrultusunda olan araçları yakıt dahil olmak üzere kat karşılığı/hasılat paylaşımı modeli ile yürüttüğü işler kapsamında yükleniciden temin etmektedir. Örneğin, “KİPTAŞ-SİLİVRİ 4.Etap Sosyal Konutları 1.Bölge İnşaatlarının Arsa Satışı Karşılığı (Hasılat) Paylaşımı Usulü ile Yapılması İşi” kapsamında özel teknik ve idari şartnamenin içerisine KİPTAŞ ve kontrollük teşkilatı bünyesinde kullanılmak üzere; HGS veya OGS’li ve araçların yakıt bedellerinin de yüklenici tarafından karşılanacak 6 adet binek araç için hüküm konulmuş ve bu doğrultuda yükleniciden 6 adet araç temin edilmiştir. Temin edilen araçlar, söz konusu işin kontrollüğü kapsamında kullanılmayıp, yönetici asistanları, genel müdür ve hukuk müşavirleri ile müdürlere tahsis edilmiştir.

Aşağıdaki tabloda, 31.12.2021 tarihi itibariyle kat karşılığı/hasılat paylaşımı modeli kapsamında yürütülen işlerde temin edilen bazı araçların kontrollük teşkilatı dışında kimlere tahsis edildiğine ilişkin detaylı bilgilerden görüleceği üzere, mevcut uygulamanın Şirketin

kontrollük hizmeti dışında kullanılmak üzere ihtiyaç duyduğu araçların temini için bir yönteme dönüştüğü görülmektedir.

Tablo 3: Kat Karşılığı/Hasılat Paylaşımı Usulü ile Yürütülen İşlerde Temin Edilen Araçların Kullanımına İlişkin Bilgiler

Söz konusu taşıtların şirketin faaliyetlerinin yürütülmesinde ihtiyaç duyulması tabi olmakla birlikte bunların kat karşığı/hasılat paylaşımı ile yürütülecek işler kapsamında şartnamelere işlenerek yakıt dahil temin edilmesi teklif vereceklerin bunu da göz önüne alarak teklif vermeleri sonucunu doğurmaktadır. Ayrıca, Şirket 4734 sayılı Kanun kapsamında bulunduğundan taşıt ihtiyacını da başka yollar ile karşılayarak mevzuatın dışına çıkma yolunu tercih etmesi mevzuat açısından uygun değildir. Şirketin taşıt ve yakıt ihtiyacı, 4734 sayılı Kanun’a göre araç kiralama ve yakıt alımı ihaleleri ile karşılanmalıdır.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, Şirket tarafından, Kat Karşılığı veya Gelir (Hasılat) Paylaşımı Usulü ile yapılan inşaat işlerinin Kamu İhale Kanunu kapsamında olmadığı ve Yönetim Kurulu Kararı ile gerçekleştirildiği; yürütülen projelerde işin sözleşmeye uygun yapılıp yapılmadığını denetlemek üzere kendi personel kadrosundan teşkil edilen kontrol teşkilatının görevlendirildiği; söz konusu işlerde Şirketin yükümlülüklerinin sadece kontrollük teşkilatının faaliyetleri ile sınırlı olmadığı; işe ait sözleşme hükümlerine bağlı olarak; tanıtım, reklam ve pazarlama faaliyetleri, bağımsız bölümlerin nihai alıcılara satılması gibi işlemlerin kontrollük teşkilatı dışında Şirketin fonksiyonel departmanlarında görev yapan personel ve yöneticiler tarafından yürütülmekte olduğu ve bu kişilere de bu doğrultuda mezkur işler kapsamında araç temin edildiği; dolayısıyla şirketin, basiretli bir tüccar gibi hareket ederek; gerek kontrollük hizmetlerinde gerekse şirketin ana faaliyet konusu olan inşaat işlerinin yürütülmesinde ve takip edilmesinde görevlendireceği personeller için ihtiyaç duyduğu araçların, zorunlu olmadıkça bütçeye finansman yükü getirmeyecek şekilde ilgili işler kapsamında temin edildiği belirtilmiştir.

Ancak, bulguda belirtilen husus ilgili projeler kapsamında temin edilen araçların kontrollük hizmetleri amacının dışında, Şirketin diğer iş ve işlemlerini yürüten yönetici personele araç tahsis edilme ihtiyacının giderilmesinde kullanılmasıdır. Bu yol tercih edilerek, yakıt dahil taşıt ihtiyacı; araç kiralama işi 4734 sayılı Kanun kapsamında olmasına rağmen ihalesiz bir şekilde temin edilmektedir. Bahsedilen araçların, kontrollük hizmetleri dışında yine ilgili projelerin diğer işlerinde kullanılmak üzere temin edildiğinin ifade edilmesi ise çok da gerçekçi bir açıklama olamayacaktır. Zira, yukarıdaki tabloda da görüldüğü üzere Şirketin asli temsil organını temsil eden yönetim kurulu başkanı ile yönetim kurulu başkan vekilinin söz konusu projelerin sözleşme şartlarına uygun olarak gerçekleşip gerçekleşmediği ya da sözleşmeye bağlı olarak diğer işlerin yürütülmesinde görev alarak bu araçları kullandıklarını

söylemek hayatın olağan akışına uygun düşmeyecektir. Diğer taraftan, bu yöntemin kullanılarak araçların, basiretli bir tüccar gibi bir hareket edilerek bütçeye finansman yükü getirmeyecek şekilde temin edildiğinin ifade edilmesi birçok yönden değerlendirilmelidir. İlk olarak, “yakıt dahil araç temin edilmesi şartı” gereği teklif vereceklerin bu şart olmasa ne kadar teklif vereceklerini analiz ederek, arada oluşacak Şirket lehine farkın ortaya konulması gerekmektedir. Sonrasında, bu araç ve yakıtın ihale yöntemi ile yapılması durumunda ortaya çıkacak maliyet ile bu olumlu farkın karşılaştırılmasına ihtiyaç vardır. Bunun sonucunda ortaya çıkacak duruma göre Şirketin bu anlamda karda olduğunu söylerek basiretli bir tüccar gibi hareket ettiği ortaya konulabilir. Aksi takdirde, bu yöntem kullanılarak araç temin edilmesinin basiretli bir tüccar gibi hareket edilmesinin bir sonucu olduğunun söylenmesi gerçekçi olmayacaktır.

Netice olarak, kat karşılığı/hasılat paylaşımı modeli kapsamında yürütülen işlerle ve işin veya iş kaleminin yapımı ile ilgili olmayan araç ve gereçlerin teminine ihale şartnamelerinde yer verilmemesi ve bütün masrafları (yakıt dahil) yükleniciye ait olacak şekilde taşıt istenilmemesi, ihtiyaç duyulan taşıtların ihale yapılarak temin edilmesi gerektiği değerlendirilmiştir.