Karar Künyesi
Kurum mali tablolarında yer alan taahhüt hesaplarının incelenmesi sonucunda;
2021 yılının son aylarında sözleşmesi imzalanan bazı mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin 920-Gider Taahhütleri Hesabına kaydedilmediği,
2021 yılında sözleşmesi imzalanan veya daha önceki yıllarda sözleşmesi imzalanıp da 2021 yılında ödemesi gerçekleşen ve “Cari Transfer” ekonomik kodu üzerinden giderleştirilen işlerin 920-Gider Taahhütleri Hesabında takip edilmediği tespit edilmiştir.
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “92 Taahhüt hesapları” başlıklı 448’inci maddesinde, bu hesap grubunun yılı için geçerli sözleşmeler ile ertesi mali yıl veya yıllara geçerli olmak üzere yapılan sözleşmelere dayanılarak girişilen gider taahhütlerinin sözleşme fiyatlarıyla izlenmesi için kullanılacağı belirtilmiştir. Söz konusu hesap grubunun incelenmesi sonucunda aşağıda detayları ile belirtilen hatalı uygulamalar tespit edilmiştir.
Yılın Son Aylarında Yapılan Sözleşmelerden Bir Kısmının Gider Taahhütleri Hesabına Kaydedilmemesi
Taahhüt hesapları üzerinde yapılan incelemelerde, 2021 yılının son aylarında yapılan ve 2021 yılında herhangi bir ödemesi gerçekleşmeyen sözleşmelerden bir kısmının 920-Gider Taahhütleri Hesabına kaydedilmediği görülmüştür.
Yukarıda adı geçen Yönetmelik’in 449’uncu maddesinde; sözleşmelere dayanılarak girişilen taahhütlere ilişkin detaylı bilgilerin yer aldığı taahhüt kartının sözleşmenin imzalanmasından itibaren en geç üç iş günü içinde ilgili tahakkuk dairesi tarafından muhasebe birimine gönderileceği belirtilmiştir. Aynı maddede ayrıca, bu kartlardan yararlanılarak gider taahhütlerine ilişkin gerekli kayıtların yapılacağı ve gider taahhütleri kayıtlarının yapıldığı muhasebe işlem fişine taahhüt kartının onaylı bir örneğinin ekleneceği de ifade edilmiştir.
Yönetmelik’in ilerleyen maddelerinde mezkûr hesap grubunda yer alan 920-Gider Taahhütleri Hesabı ve 921-Gider Taahhütleri Karşılığı Hesabının niteliği ve işleyişi anlatılmış, söz konusu hesaplara yapılacak borç ve alacak kayıtları detaylı bir şekilde belirtilmiştir.
Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere; taahhüt kartının hazırlanması, bu kartta yer alan bilgilere göre gider taahhüt kayıtlarının yapılması herhangi bir şart ve ödeme işlemine bağlanmamış, sözleşmenin imzalanmasını müteakip en geç üç iş günü
içerisinde ilgili tahakkuk dairesi tarafından muhasebe biriminin bilgilendirilmesi ve gerekli kayıtların yapılması öngörülmüştür.
Yukarıda yer alan hükümlere rağmen, 2021 yılının Kasım ve Aralık aylarında sözleşmesi imzalanan ve toplam sözleşme bedeli 117.096.085,44 TL olan 29 adet iş için Kurum tarafından taahhüt kaydı girişleri yapılmamıştır. Hatalı bu husus, mali tablolarda 920-Gider Taahhütleri Hesabı ve 921-Gider Taahhütleri Karşılığı Hesabının belirtilen tutar kadar eksik gösterilmesine sebebiyet vermiştir.
Her ne kadar Kurum tarafından verilen cevapta, 2021 yılının son aylarında gerçekleştirilen sözleşmelere ilişkin taahhüt dosyalarının yıl sonuna kadar Mali Hizmetler Dairesi Başkanlığına gönderilmediği, 2022 yılında gönderilen dosyalarla ilgili taahhüt kayıtlarının yapıldığı bildirilmişse de yapılan düzeltmeler 2021 mali yılı sona erdikten sonra gerçekleştiği için 2021 yılına ilişkin mali tabloların hatalı gösterilmesine engel olunamamıştır.
Cari Transfer Kapsamında Gider Kayıtları Yapılan Mal ve Hizmet Alımları ile Yapım İşlerinin Gider Taahhüt Kayıtlarının Yapılmaması
Kurum tarafından bazı mal ve hizmetler ile yapım işleri sözleşmeye bağlı olarak üçüncü şahıslardan satın alınmakta, söz konusu hizmetler “Kar Amacı Gütmeyen Kuruluşlara Yapılan Transferler” veya “Hane Halkına Yapılan Transferler” kapsamında değerlendirilerek “cari transfer” ekonomik kodu üzerinden giderleştirilmekte ve buna karşın söz konusu gider taahhütlerine ilişkin herhangi bir muhasebe kaydı yapılmamaktadır.
Her ne kadar, bahsi geçen hizmetler sonuç itibariyle hane halkına veya kâr amacı gütmeyen kuruluşlara menfaat sağlasa da, bu husus söz konusu mal ve hizmet alımı ile yapım işinin bir sözleşmeye dayanılarak ve bir taahhüde girişilerek üçüncü şahıslardan temin edildiği gerçeğini değiştirmemektedir.
Yapılan incelemelerde; mobil internet hizmet alım işlerinin (ortak alanlarda sunulan), ortak hizmet alanlarına ilişkin (cami, okul, köy konağı vs.) yapım, bakım ve onarım işlerinin, spor kulüpleri için yapılan çeşitli yapım işlerinin, tarımsal hibe amacıyla satın alınan tohum ve damızlık hayvan işlerinin, sokak sağlıklaştırmasına ilişkin çeşitli işlerin, sosyal yardım amacıyla yapılan işlerin (ekmek, kömür, süt ve gıda alımı gibi) bir sözleşmeye bağlı olarak yüklenicilerden temin edildiği görülmüştür. Bir başka deyişle söz konusu hizmetler için bir taahhüde girişilmiş ve bu taahhüde göre ödemeler gerçekleştirilmiştir.
Ne var ki, bahsi geçen sözleşmeler Kurum tarafından gider taahhütleri kapsamında değerlendirilmemiş, ilgili bedeller 920-Gider Taahhütleri Hesabına kaydedilmemiştir.
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 448 ile 457’nci maddeleri arasında taahhüt hesaplarının nitelik ve işleyişleri detaylı bir şekilde anlatılmış, sözleşmeye bağlı olarak üçüncü şahıslardan satın alınan ancak “cari transfer” olarak değerlendirilen işlerin gider taahhütleri hesabına kaydedilmeyeceğine ilişkin herhangi bir istisnaya yer verilmemiştir.
Yukarıda yer alan işlerden; “Buğday Tohumu Alım İşi” sözleşme bedelinin 45 milyon TL, “Arpa Tohumu Alım İşi” sözleşme bedelinin yaklaşık 15 milyon TL, “Ekmek ve Glutensiz Ekmek Alımı İşi” sözleşme bedelinin yaklaşık 40 milyon TL, okul, köy konağı vs. yerlerin bakım onarım işi sözleşme bedelinin yaklaşık 40 milyon TL olduğu düşünüldüğünde cari transfer harcamalarının kapsamı ve bu harcamaların gider taahhüt hesaplarına kaydedilmemesinin mali tablolarda oluşturacağı hatanın büyüklüğü anlaşılmaktadır.
Kurum tarafından hatalı uygulama konusunda çalışma yapılacağı belirtilmişse de 2021 yılına ilişkin mali tablolardaki hatanın giderilmesine ilişkin bir bilgi sunulmamıştır.
Buna göre; hangi ekonomik kod üzerinden giderleştirildiğine bakılmaksızın sözleşmesi yapılan ve üçüncü şahıslara karşı taahhüt altına girilen işlerin gider taahhütleri kapsamında değerlendirilmesi ve ilgili bedellerin 920-Gider Taahhütleri Hesabına kaydedilmesi gerekmektedir. Bu husus, mali tabloların gerçek durumu yansıtması, Kuruma ait taahhütlerin Kurumun muhatapları açısından tam ve doğru olarak değerlendirilebilmesi açısından önem arz etmektedir.