Karar Künyesi
Mardin Büyükşehir Belediyesince belediye hizmetlerinde kullanılmak üzere ihtiyaç duyulan araçların, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu gereği araç kiralama hizmet alım ihalesi yapılarak temin edilmesi gerekirken, belediye şirketi ile yapılan bir protokolle ilgili şirketten doğrudan kiralanmak suretiyle temin edildiği görülmüştür.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Kapsam” başlıklı 2’nci maddesinde;
“Aşağıda belirtilen idarelerin kullanımında bulunan her türlü kaynaktan karşılanan mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihaleleri bu Kanun hükümlerine göre yürütülür:
(Değişik: 1/6/2007-5680/1 md.) Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel
bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler ile bunlara bağlı; döner sermayeli kuruluşlar, birlikler (meslekî kuruluş şeklinde faaliyet gösterenler ile bunların üst kuruluşları hariç), tüzel kişiler.
…”
Hükümleri yer almaktadır.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Hesap verme sorumluluğu” başlıklı 8’inci maddesinde ise; her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumlu ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorunda olduğu ifade edilmiştir.
Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerini 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu hükümlerine göre yürütmek zorunda olan idareler Kanunun yukarıdaki maddesinde düzenlenmiş, maddenin (a) fıkrasında belediyeler de bu kapsamdaki idareler arasında sayılmıştır. Kanunun “İstisnalar” başlıklı 3’üncü maddesinde ise 4734 sayılı Kanun kapsamı dışında bırakılan (alımı, temini veya yapımında bu Kanun hükümlerinin uygulanmayabileceği) mal veya hizmet alımları ile yapım işleri sıralanmıştır.
Yapılan incelemede; Mardin Büyükşehir Belediyesince binek, arazi binek, kaptı kaçtı, panel ve pick-up tipi toplam 121 aracın belediyenin ortağı olduğu Mardin Kent A.Ş.’den 31.08.2018 tarihli “Araç Kiralama Hizmet Alımı” protokolü ile kiralandığı, kiralanan araçlar için 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre herhangi bir ihaleye çıkılmadığı tespit edilmiştir.
Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri çerçevesinde değerlendirildiğinde; belediyelerin, ortağı oldukları şirketlerden yapacakları kiralık araç hizmet alımı işleri, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 3’üncü maddesinin (a) ila (z) bentleri arasında düzenlenen istisnalar arasında sayılmadığından, söz konusu işlerin Kamu İhale Kanunu’na göre ihaleye çıkılmaksızın, protokol yapılmak suretiyle belediye şirketlerine yaptırılması mümkün değildir. Kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak kullanılmasından sorumlu olduğu 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun yukarıda yer alan 8’inci maddesinde açık bir şekilde ifade edilmiştir.
Kamu idaresi cevabında; “Destek Hizmetleri Daire Başkanlığımız tarafından belediye hizmetlerinde kullanılmak üzere ihtiyaç duyulan araçların ivedi olarak temin edilmesi gerektiği, Araç Takip sisteminin güvenlik gereği sadece yetkili personellerimizin kontrolünde olması gerektiği ayrıca kısa sürede büyük ve çeşitli araçlardan oluşan bu denli bir filonun temin edilmesinin güç olması gibi nedenlerle kısa sürede bu sorunları çözen Mardin Büyükşehir Belediyesi iştiraki olan Mardin Kent A.Ş. ile 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununun3.maddesine istinaden protokol düzenlemek suretiyle Araç Kiralama hizmeti alınmıştır. Ancak hem idaremizde hem de Sayıştay denetçileri tarafından yapılan ikinci bir değerlendirmede bahse konu hizmet alımının 4734 Sayılı KİK Kanunun 3.maddesinin (a); ve
(z) bentleri arasında düzenlenen istisnalar arasında sayılmadığının anlaşılması üzerine ivedi olarak aynı sayı ve özellikte araç için ihaleye çıkılmış ve 2019/99985 İKN’lu Araç Kiralama Hizmet Alımı ihalesi sonuçlandırılarak 12.03.2019 tarihinde sözleşme akdedilmiştir.
Sonuç olarak; Daire Başkanlığımız ve Mardin Kent A.Ş. arasında imzalan protokol ile alınmış olan Araç kiralama hizmetinde kamu zararı oluşmamıştır toplam 121 aracın % 25’i binek araç olduğu halde tüm araçlar için kasko değerinin % 2’si temel alınarak alım gerçekleştirilmek suretiyle kamu yararı sağlanmıştır.”
Denilmiştir.
Sonuç olarak Bulguda açıklandığı üzere belediyelerin, ortağı oldukları şirketlerden yapacakları kiralık araç hizmet alımı işleri 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 3’üncü maddesinin (a) ila (z) bentleri arasında düzenlenen istisnalar arasında sayılmadığından, söz konusu işlerin Kamu İhale Kanunu’na göre ihaleye çıkılmaksızın, protokol yapılmak suretiyle belediye şirketlerine yaptırılması mümkün değildir.
İdarece araç kiralama hizmet alım ihalesi yapılmamasına gerekçe olarak öne sürülen “araçların ivedi olarak temin edilmesi zorunluluğu”, “araç takip sisteminin güvenlik sebebiyle belediye personeli kontrolünde olması gerekliliği”, “kiralanacak araç sayısının fazlalığı ve çeşitliliği” gibi sebeplerle söz konusu hizmetin ihale yapılmaksızın belediye şirketinden temin edilebilmesi ancak buna izin veren bir yasal düzenleme ile mümkündür. Böyle bir yasal düzenleme ise mer'i mevzuatımızda yer almamaktadır. Ayrıca denetimlerimiz esnasında, araç kiralama hizmet alımı işinin istisna kapsamında belediye şirketinden temin edilemeyeceği konusundaki uyarılarımız üzerine idarece 2019/99985 İKN’li Araç Kiralama Hizmet Alımı ihalesinin yapıldığı ve ihale üzerinde kalan istekli ile 12.03.2019 tarihinde sözleşme akdedildiği ifade edilmişse de Kamu İhale Kurumu internet sitesinden yapılan
sorgulamada böyle bir ihaleye rastlanmamıştır.
İdarece Mardin Kent A.Ş. ile yapılan araç kiralama hizmet alım protokolünün, yukarıda açıklanan gerekçelerle ivedilikle sonlandırılması, söz konusu hizmetin temininin Kamu İhale Kanunu’nun 19’uncu maddesine göre ihale yapılarak sağlanması, mevzuata aykırı mevcut durumun ortadan kaldırılması gerektiği değerlendirilmektedir.