Şirket yöneticilerinin hukuka aykırı kusurlu işlemleri nedeniyle şirket aleyhine açılan davalar sonucunda ortaya çıkan yargılama gideri, vekâlet ücreti, bunların gecikmesine ilişkin işlemiş faizler ve şirket faaliyetleri neticesinde ortaya çıkan faaliyet zararları dolayısıyla ödenen tutarlar için ilgililere rücu edilmediği görülmüştür.

Şirket, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na tabi bir anonim şirket olup faaliyetlerini ilgili Kanun'un hükümleri doğrultusunda yürütülmesi beklenmektedir.

Kanun’un “Tüzel kişiler” başlıklı 16’ncı maddesinde kendi kuruluş kanunları gereğince özel hukuk hükümlerine göre yönetilmek veya ticari şekilde işletilmek üzere Devlet, il özel idaresi, belediye ve köy ile diğer kamu tüzel kişileri tarafından kurulan kurum ve kuruluşların da tacir sayılacağı,

“Tacir olmanın hükümleri” başlıklı bölümün 18’inci maddesinde de her tacirin, ticaretine ait bütün faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmesi gerektiği belirtilmektedir.

Kanun’un “Özen ve bağlılık yükümlülüğü” başlıklı 369’uncu maddesinde de yönetim kurulu üyeleri ve yönetimle görevli üçüncü kişilerin, görevlerini tedbirli bir yöneticinin özeniyle yerine getirmek ve şirketin menfaatlerini dürüstlük kurallarına uyarak gözetmek ile yükümlü oldukları ifade edilmiştir.

Yine 6102 sayılı Kanun’un “Kurucuların, yönetim kurulu üyelerinin, yöneticilerin ve tasfiye memurlarının sorumluluğu” başlıklı 553’üncü maddesinde Kurucular, yönetim kurulu üyeleri, yöneticiler ve tasfiye memurları, kanundan ve esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini kusurlarıyla ihlal ettikleri takdirde hem şirkete hem pay sahiplerine hem de şirket alacaklılarına karşı verdikleri zarardan sorumlu oldukları belirtilmiş;

644’üncü maddesinde ise; kurucuların, yönetim kurulu üyelerinin, yöneticilerin ve tasfiye memurlarının sorumluluğunu düzenleyen 553’üncü maddesine ilişkin hükümlerin limited şirketlere de uygulanacağı ifade edilmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden gerek anonim şirketlerde gerekse limited şirketlerde yönetimden sorumlu kişilerin kanundan ve esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini kusurlarıyla ihlal edip şirketi zarara uğratmaları halinde verdikleri zarardan şirkete karşı sorumlu oldukları anlaşılmaktadır.

Yapılan incelemede, Şirket geçmiş faaliyetleri kapsamında daha önce 22.03.2010 tarihinde 200809051 ruhsat, 3192366 erişim numaralı 2. Grup maden sahasını bir başka şirketten devralarak, sonraki tarihte Şubat 2012 yerel gazetelerinde ilan etmek suretiyle bir başka üstenci ile 20.03.2012 tarihinde rödovans (taş ocağı işletmesi) sözleşmesi yaparak ... İnş. Akaryakıt Tar. Oto Müh. San. ve Tic. Ltd. Şti. ile kira sözleşmesi imzalamıştır.

EDBEL A.Ş. söz konusu …Ltd. Şti. ile sözleşme imzalamadan önce; Balıkesir Valiliği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğünden Çevresel Etki Değerlendirmesi izni almak için başvuruda bulunmuştur. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü’nün 31.01.2012 tarihli ve B.09.4.İLM.0.10.07.00-756 sayılı "Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi" konulu yazısı ile ÇED Yönetmeliği’nin 17'nci maddesi gereğince; “Kalker Ocağı ve Kırma- Eleme Tesisi” Projesine Valilik tarafından “Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir” Kararı” verilmiştir. Bu karara rağmen EDBEL A.Ş. tarafından gazeteye verilmiş olan “Kiralık Taş Ocağı” ilanında “…Orman izni, GSMİ (Gayri Sıhhi Müessese İzni) hariç diğer yasal izinler (ÇED raporu dahil) alınmıştır.” Şeklinde bir ifade ile ilan verilerek taş ocağı işletmesi için sözleşmeye davet yazısı çıkarmıştır.

EDBEL A.Ş’nin aynı şekilde ÇED Raporu alınması konusunda Valilikten izin alması ile ilgili girişiminde olduğu gibi ilana çıkılmadan ve sözleşme imza edilmeden Tarım ve Orman Bakanlığından da gerekli izinleri alarak ilana çıkılmış ve sözleşme imzalamış olsaydı 2023 yılında nihayete eren ve orman izni verilmemesi dolayısıyla izin öncesi sözleşme imzalanan üstencinin açmış olduğu dava dolayısıyla verilen 1.435.341,84 TL tazminata mahkûm olunmayacaktı.

Nitekim sözleşme imzalandıktan sonra EDBEL A.Ş. tarafından yapılan başvuru üzerine Tarım ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Balıkesir Orman Bölge Müdürlüğünün 03.10.2012 tarihli ve B.23.1.OGM 1.07.08.00.255.03 - [026-U]-2492 Açık İşletme ve Altyapı Tesis izin ile ilgili İzin Müracaatı konulu yazılarında; Balıkesir İli, Edremit İlçesi, Dereli Köyü, Edremit Orman İşletme Müdürlüğü, Edremit Orman İşletme Şefliği dahilinde bulunan İR: 200809381 ruhsat no’lu maden sahasındaki Toplam 85.985,14 metrekarelik ormanlık alanda, Açık İşletme ve Altyapı Tesis sahası izni ile ilgili olarak yapılan izin müracaatının yapılan değerlendirme sonucunda uygun bulunmadığı bildirilmiştir.

Yine Balıkesir Orman Bölge Müdürlüğünün 03.07.2013 tarihli ve 82433368-255.03- (026-U)-1546 sayılı Açık İşletme ve Altyapı Tesis İzin Müracaatı konulu yazılarında ise aynen;

“1- Talep sahasının Güneyinde Stok Sahasına 70 m mesafede Bölge Müdürlüğümüzün kısmen Fidan ihtiyacının karşılanmasını sağlayan Orman Fidanlığı bulunmaktadır. Kurulacak Tesisin tozlarının Fidanları olumsuz etkileyeceği sulama ile tozun giderilemeyeceği,

1. Dosyasında bulunan “İşin tanımı ve açıklamalar” adlı evrakta kırma eleme tesisinden bahsedilmektedir. Ancak izin talep dilekçesinde Kırma Eleme Tesisinden bahsedilmediği vaziyet planında ise yerinin belirtilmediği gibi izin talebinde de bulunulmadığı görülmüştür. Bu durumda izin talebi ile yapılacak iş arasında uyuşmazlık olduğu,

2. İzin talep edilen sahanın Açık İşletme Sahası zeytinlik alanlara 750 m, Stok sahası ise 500 m mesafededir. 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkındaki kanunun 20. Maddesi “Zeytinlik Sahaları içinde ve bu sahalara en az 3 km mesafede Zeytinyağı Fabrikası hariç Zeytinliklerin vegatatif ve generatif gelişmesine mâni olacak kimyevi atık bırakan toz ve duman çıkaran tesisi yapılamaz ve işletilemez” denilmektedir. Kanun niteliğinde olan bu hüküm bütün Kurumları bağladığından Kanunda aksi belirtilmediği sürece taahhütnamelerle delinemez olduğu,

3. Sahaya 1450 m mesafede bulunan Dereli Köyü ve civarındaki Ortaoba Köyü sakinlerinin Taşocağı kurulmasına itirazı bulunmaktadır. Dereli Köy Halkının Taş Ocağı açılmasına izin verilmemesi ile ilgili aldığı Köy Kararı Edremit Kaymakamlık Makamınca Müdürlüğümüze iletilmiştir. 29.08.2012 tarihinde yöre köyleri Edremit İlçe merkezinde kalabalık olarak protesto eylemi yaparak tepkilerini göstermişlerdir. Buna göre izin verilmesi durumunda yöre halkı ile sosyal problemler yaşanacağı öngörülmektedir.

4. Aynı mevkide müracaat aşamasında başkaca izin talepleri de bulunduğundan, izin verilmesi durumunda yakın mesafelerde birden çok taş ocağının vereceği zarar daha da artacaktır.

5. İzin talep edilen sahanın karşı yamacı ab ve b çağında genç meşcerelerden oluşmaktadır. Kuzey rüzgarları ile bu meşcereler tozan direk etkilenebilirler.

6. İzin talep edilen saha denize kuş uçuşu 11 k’dir. Bölge turizmini olumsuz etkileyebileceğinden izin talebiniz uygun görülmemiştir.” denilmektedir.

Balıkesir Orman Bölge Müdürlüğünün yukarıya alıntılanan yazıları incelendiğinde, ilk başta gerekli araştırmalar yapılmış olsaydı; öncelikle taş ocağı işletme ruhsatı alınmamış ve sonrasında da taş ocağı işletilmek üzere rödovans sözleşmesi yapılarak sonucunda tazminata maruz kalınmayacağı anlaşılmaktadır.

EDBEL A.Ş. 2023 yılında ödemek zorunda kaldığı 1.435.341,84 TL tazminat tutarı dolayısıyla: EDBEL A.Ş.’ye ait Edremit İlçesi … Mahallesi … Ada … ve … No.lu parsellerde 2 adet arsaya yapımları kat karşılığı olmak üzere iki bloklu toplam 25 bağımsız bölümlü inşaat yapılması işi sonucunda şirkete kalan on adet taşınmazın şirketin içine düştüğü nakit yetersizliği nedeniyle satışına karar verilmiştir. Aynı şekilde denetim döneminde çalışanların maaşlarının gecikmeli ve kısmi olarak ödendiği, söz konusu sorunlara çare olarak yine kat karşılığı yapımı devam eden … Pafta, … Ada … Parseldeki kat karşılığı işte kendisine düşen dükkanların satışa konu edilebileceği hususu değerlendirmeye alınmıştır.

Sonuçta, sözleşme kapsamında taş ocağı faaliyetlerine başlamak isteyen üstenci firma sözleşmenin tarafı olan ... İnşaat Şirketinin orman ve tarım idarelerinden gerekli izinlerin alamaması dolayısıyla daha önce imza ettiği sözleşme gereği yatırmış olduğu tutarları EDBEL A.Ş.’den talep etmesi üzerine açılan davalar neticesinde; Bigadiç İcra Dairesinin 2021/340 dosya no’lu, 26.06.2021 takip tarihli ve 29.09.2023 hesap tarihli icra emri ile 1.435.341,84-TL borcun 02.10.2023 tarih ve 2023009199693899 işlem numaralı Vakıfbank dekontu ile icra dosyası ödemesi açıklaması ile EDBEL A.Ş. hesaplarından gönderildiği kayıt altındadır.

Kamu idaresi tarafından gönderilen savunmalarda sorumlu yönetici ve kişilere söz konusu tahsil edilemeyen tutarların rücu edilmiş olduğu ve yeni tespit edilen sorumlular hakkında da yasal işlem yapılması yönünde hazırlıkların sürdürüldüğü ifade edilmektedir.

Söz konusu tutarın basiretli tacir gibi davranmayıp gerekli araştırmaları yapmayan ve alınması gerekli izinleri önceden almayan Şirket yönetim kurulu ve yöneticilerinden tahsil edilmesi için gerekli hukuki süreçlerin başlatılmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir.