Karar Künyesi
Büyükşehir Belediyesince sermayesine iştirak edilen mal ve hizmet üreten şirketlere nakdi veya ayni sermaye şeklindeki katılımlardan 241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabında kayıtlı tutarların ilgili mal ve hizmet üreten Belediye şirketlerinin öz kaynak hesaplarında karşılık olarak yer alan sermaye tutarlarından eksik olduğu görülmektedir.
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabına ilişkin olarak;
“Hesabın Niteliği” başlıklı 181’inci maddesinde;
“Bu hesap, mal ve hizmet üreten kuruluşlara nakden veya ayni olarak verilen sermaye tutarları ve bu sermaye tutarlarının işletilmesinden doğan kar ve zararlar, bütçeye iade olunan sermayelerin izlenmesi için kullanılır.”,
“Hesaba İlişkin İşlemler” başlıklı 182’nci maddesinde;
“(1) Mal ve hizmet üreten kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabına ilişkin işlemler aşağıda gösterilmiştir.
Mal ve hizmet üreten kuruluşlara gerek nominal sermaye ve gerekse ayni sermaye transferi şeklindeki iştirakler gerçeğe uygun değerleri ile bu hesaba kaydedilir. Sermayesine iştirak edilen mal ve hizmet üreten kuruluşlara nakdi veya ayni sermaye şeklindeki katılımlardan bu hesapta kayıtlı tutarların ilgili mal ve hizmet üreten kuruluşların öz kaynak hesaplarında karşılık olarak yer alan tutarlarla eşit olması gerekir. …
Bu hesaba kayıt yapılmasını gerektiren her bir işlemin belgesi en geç bir ay içinde muhasebe birimine intikal ettirilir. Söz konusu işlemlerden bütçe gelir ve gider hesaplarını ilgilendirenlere ilişkin kayıtların mahsup dönemi sonuna kadar, ilgili hesaplara kaydedilmek suretiyle yapılması zorunludur.” denilmektedir.
Aynı Yönetmelik’in 247 Sermaye Taahhütleri Hesabına ilişkin olarak; “Hesabın Niteliği” başlıklı 184’üncü maddesinde;
“Sermaye taahhütleri hesabı, mahalli idarelerin malî kuruluşlar, mal ve hizmet üreten kuruluşlar ve döner sermayeli kuruluşlarla ilgili sermaye taahhütlerinin izlenmesi için kullanılır.”,
“Hesaba İlişkin İşlemler” başlıklı 185’nci maddesinde; “a) Alacak
1) Sermaye taahhüt tutarları bu hesaba alacak, ilgili malî duran varlık hesabına borç kaydedilir.
Borç
Yerine getirilen sermaye taahhüt tutarları bir taraftan bu hesaba borç, taahhüdün yerine getirilme şekline göre ilgili hesaplara alacak; diğer taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.
Sermaye taahhütlerinden vazgeçilen tutarlar bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.” hükümlerine yer verilmiştir.
Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesinin mal ve hizmet üreten kuruluşlara yatırılan sermayelerin ödenen ve taahhüt edilen tutarlarının doğruluğunun kontrolüne ilişkin veriler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Tablo 8: Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Sermaye Payları ve Taahhütleri
Mal ve Hizmet Üreten Şirketler
Büyükşehir Belediyesinin Şirketteki Sermaye Payı (%)
Büyükşehir Belediyesinin Şirket Genel Kararları Sonrası Sermaye
Taahhüdü Tutarı (TL)
Büyükşehir Belediyesi Muhasebe Kayıtları
Fark (TL)
Sermaye Taahhüdü Tutarı (TL)
Ödenmiş Sermaye (TL)
Ödenmemiş Sermaye (TL)
(A)
(B)
(C)
(D)
(E)
(B-C)
BELSAN AŞ
99,98
399.920.000,00
399.920.000,00
399.920.000,00
0
0
BELTAŞ AŞ
100
225.000.000,00
221.655.149,67
221.655.149,67
0
3.344.850,33
ŞANBEL AŞ
100
63.000.000,00
62.987.500,00
40.487.500,00
22.500.000,00
12.500,00
BELTUR AŞ
100
24.500.000,00
24.487.500,00
24.487.500,00
0
12.500,00
KÜLTÜR AŞ
100
22.050.000,00
22.037.500,00
18.537.500,00
3.500.000,00
12.500,00
BELPER AŞ
100
15.000.000,00
11.982.000,00
10.232.000,00
1.750.000,00
3.018.000,00
BELSUN AŞ
100
50.000,00
0
0
0
50.000,00
TUR-GEL AŞ
19,76
810.000,00
810.000,00
810.000,00
0
0
TEKN-GEL AŞ
6
387.000,00
387.000,00
387.000,00
0
0
GÜRGAZ AŞ
6,98
349.400,00
349.400,00
349.400,00
0
0
Toplam
751.066.400,00
744.616.049,67
716.866.049,67
27.750.000,00
6.450.350,33
Büyükşehir Belediyesini muhasebe kayıtlarının incelenmesinde mal ve hizmet üreten kuruluşlara yatırılan sermayelerin taahhüt edilen toplam tutarının 744.616.049,67 TL olduğu, taahhüt edilen sermayenin 716.866.049,67 TL’sinin ödendiği, 27.750.000,00 TL tutarında ödenmemiş sermayenin bulunduğu görülmektedir. Sermaye paylarının incelenmesinde ise Büyükşehir Belediyesi 241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabında kayıtlı tutarların, mal ve hizmet üreten Belediye şirketlerinin öz kaynak hesaplarında karşılık olarak yer alan sermaye tutarlarından toplam 6.450.350,33 TL eksik olduğu görülmektedir.
Mal ve hizmet üreten kuruluşlara yatırılan sermaye paylarındaki Büyükşehir Belediyesi muhasebe kayıtları ile Belediye şirketlerinin kayıtları arasındaki 6.450.350,33 TL tutarındaki farklılığın;
Sermayesi 50.000,00.TL ve ödenmemiş sermayesi 12.500,00 TL olan ve Büyükşehir Belediyesince şartsız hibe yoluyla devralınan BELTUR AŞ’nin; 37.500,00 TL sermaye tutarı üzerinden Büyükşehir Belediyesinin 241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabına kaydedilmesinden,
Sermayesi 50.000,00 TL ve ödenmemiş sermayesi 12.500,00 TL olan ve Büyükşehir Belediyesince şartsız hibe yoluyla devralınan Kültür AŞ’nin; 37.500,00 TL sermaye tutarı üzerinden Büyükşehir Belediyesinin 241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabına kaydedilmesinden,
Sermayesi 50.000,00 TL ve ödenmemiş sermayesi 12.500,00 TL olan ve Büyükşehir Belediyesince şartsız hibe yoluyla devralınan ŞANBEL AŞ’nin; 37.500,00 TL sermaye tutarı üzerinden Büyükşehir Belediyesinin 241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabına kaydedilmesinden,
BELTAŞ AŞ’nin kuruluşunda ödenmemiş 50.000,00 TL, 25.07.2015 tarihinde ödenmemiş 20.700,77 TL ve 08.12.2022 tarihinde ayni sermaye tutarı olarak 3.274.149,56 TL olmak üzere toplam 3.344.850,33 TL’nin Büyükşehir Belediyesi muhasebe kayıtlarına alınmamasından,
Sermayesi 50.000,00.TL ve ödenmemiş sermayesi 18.000,00.TL olan ve Büyükşehir Belediyesince şartsız hibe yoluyla devralınan BELPER AŞ’nin; 32.000,00 TL sermaye tutarı üzerinden Büyükşehir Belediyesi 241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabına kaydedilmesi ile Şirketin geçmiş yıllar karından karşılanan 3.000.000,00 TL tutarındaki sermaye artırımı olmak üzere toplam 3.018.000,00 TL’nin Büyükşehir Belediyesi muhasebe kayıtlarına alınmamasından,
Sermayesi 50.000,00 TL olan BELSUN AŞ’nin ise Büyükşehir Belediyesi muhasebe kayıtlarına alınmamasından, kaynaklandığı tespit edilmiştir.
Büyükşehir Belediyesince sermayesine iştirak edilen mal ve hizmet üreten şirketlere nakdi veya ayni sermaye şeklindeki katılımlardan 241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabında kayıtlı tutarların ilgili mal ve hizmet üreten şirketlerin öz kaynak hesaplarında karşılık olarak yer alan tutarlarla eşitliğin sağlanmasını teminen;
241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabının 2023 yılı dönem sonu bakiyesi, yukarıda açıklanan Belediye şirketlerine taahhüt edilen sermaye paylarından toplam 6.450.350,33 TL düşük görüldüğünden, Büyükşehir Belediyesi muhasebe kayıtları ve mali tablolarında söz konusu şirketlerdeki sermaye paylarının düzeltilmesi,
241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabına kayıt yapılmasını gerektiren her bir işlemin belgesinin sermaye hareketi olan Belediye şirketi tarafından işlemin yapıldığı tarihten itibaren en geç bir ay içinde Büyükşehir Belediyesi Mali Hizmetler Dairesi Başkanlığına intikal ettirilmesi için Belediye şirketleri ile Belediyenin ilgili birimleri arasında gerekli koordinasyonun sağlanması, gerekmektedir.