696 sayılı KHK kapsamında belediye şirketinde istihdam edilmeye başlanan işçilere yönelik olarak Şirkete ödenmesi gereken hakedişler SGK primi ve vergi tutarı kadar eksik ödenmekte, dolayısıyla Şirket tarafından söz konusu yükümlülükler ilgili kurumlara zamanında ödenemeyerek birikmekte, bunun sonucunda ise söz konusu borçlar İdarece belli dönemlerde zamlı bir şekilde ödenmektedir.

696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile yapılan düzenleme sonucunda belediyeler tarafından belediye şirketlerinden 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22’nci maddesindeki limit ve şartlar ile 62’nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendindeki sınırlamalara tabi olmaksızın personel alımı yapılmaktadır. Söz konusu personel alımı neticesinde belediyeler tarafından kendi şirketlerine sözleşme koşullarına göre tespit edilen hakedişler ödenmektedir.

İdarenin hesap ve işlemlerinin incelenmesi neticesinde; belediyenin kendi şirketlerinden temin ettikleri personele yönelik olarak yaptıkları ödemeler; net ücret, bireysel emeklilik kesintisi ve icra kesintisi toplamından oluşmakta, hakedişin gider kalemlerinden olan SGK primleri ve vergi tutarları ise zamanında ödenmemektedir. Söz konusu ödeme usulü nedeniyle Şirket bu personelin SGK primlerini ile ücretlerinden kesilen gelir vergisi-damga vergisini alacaklı kurumlara zamanında ödeyememekte, bu nedenle söz konusu borçlara gecikme zammı işlemektedir.

İdarenin hesap ve işlemlerinin incelenemsi neticesinde; doğrudan hizmet alımı kapsamında çalıştırılan şirket işçileri için Belediye Şirketine olan prim ve vergi borçları nedeniyle, söz konusu borçlara mahsuben arsa niteliğindeki taşınmazlarını ilgili kurumlara devrettiği tespit edilmiştir.

Örneğin; Şirketin vergi borçlarına mahsuben İdarenin 06.03.2019 tarihinde Hazineye 13.965.751,23 TL’lik arsa niteliğindeki taşınmazını devrettiği; yine Şirketin SGK’ya olan birikmiş prim borçları nedeniyle 13.12.2019 tarihinde 37.200.000 TL’lik arsa niteliğindeki taşınmazın SGK’ya devredildiği ve bu bedelin 7.990.074,45 TL’lik kısmının “gecikme zammı” ve “icra gecikme zammı”ndan oluştuğu anlaşılmıştır.

Yevmiye kayıtları üzerinden yapılan incelemede ise, 2020 yılının açılış kaydında İdarenin Şirkete toplam 70.223.784,7 TL’lik borcunun olduğu görülmüştür.

Söz konusu personel İdare tarafından 2019 yılının Aralık ayında kurulan bir diğer Belediye Şirketine geçirilmiştir. Bu Şirkete de yine hakedişlerin, personelin SGK primleri ve ücretlerinden kesilen vergi tutarları kadar eksik ödendiği, böylece 31.12.2020 tarihi itibariyle borcun 126.649.022,66 TL ulaştığı anlaşılmıştır.

Yukarıda yer verilen hususlar birlikte değerlendirildiğinde İdarece hakedişlerin eksik ödenmesinin ve bu nedenle biriken borçlar karşılığında alacaklı kurumlara taşınmaz devredilmesinin bir usul olarak belirlendiği görülmektedir.

İdare tarafından benimsenen bu yaklaşım sonucunda alacaklı kamu idarelerine ödenmesi gereken borçlar gecikmeye uğramakta ve bu gecikme dolayısıyla söz konusu borçlara gecikme zammı işlemektedir. Bu borçlar nihayetinde İdare tarafından ödenmekte ve böylece bütçesine ek yük binmektedir.

Denetim tespitine binaen, İdare tarafından; 696 sayılı KHK kapsamında personel hizmet alımına ilişkin olarak nakit yetersizliğinden dolayı belediye şirketine net ücretlerin ödemesinin yapılabildiği, ödemeler dengesinde Belediye yatırımlarıyla ilgili harcamalara öncelik verildiği bu nedenle SGK primi ve çeşitli vergilerin mahsup, trampa veya uzlaşma yoluna gidilerek ödendiği, yeni yılda nakit varlığına göre Belediye şirketine ait hakedişlerin tamamının ödenmesi hususunda azami hassasiyet gösterileceği ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, 5018 sayılı Kanun ile kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılması amaçlanmaktadır. İdare bütçesinin stratejik planlama çerçevesinde hazırlanarak Şirkete ödenmesi gereken personel hizmeti bedellerinin sadece net ücret, bireysel emeklilik tutarı ve icra kesintisi toplamı üzerinden yapılan hesaplama sonucu bulunan tutar üzerinden değil, ilgili kamu idarelerine ödenmesi gereken ve hakedişin gider kalem olanlarından SGK pirimi ve çeşitli vergi tutarlarının dahil edilerek ödenmesi

gerekmektedir. Böylece alacaklı kamu idarelerine ödenmesi gereken söz konusu kalemler zamanında ödenerek İdare bütçesine gecikme zammı- faizi gibi ek yük binmeyecek, İdare varlıklarını daha etkin yönetebilecek ve kamu kaynaklarının daha ekonomik ve verimli bir şekilde kullanımı sağlanabilecektir.