Karar Künyesi
İşçiler için ayrılan kıdem tazminatı tutarının gerçeği yansıtmadığı ve hatalı muhasebeleştirildiği görülmüştür.
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 281 ve 330’uncu maddelerinde 372/472 Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesaplarının niteliği ile ilgili olarak; bu hesapların, belirlenecek esaslar çerçevesinde ayrılan ve faaliyet dönemi içinde ödeneceği öngörülen kıdem tazminatları ile uzun vadeli kıdem tazminatları karşılıklarının izlenmesi için kullanılacağı belirtilmiştir.
Mezkur Yönetmelik’in 282 ve 331’inci maddelerinde ise söz konusu hesapların işleyişi açıklanmıştır. Buna göre faaliyet dönemi sonlarında dönem sonu işlemleri yapılırken çalışan işçiler için yıllık kıdem tazminatları hesaplanarak uzun vadede ödenecek kıdem tazminatı tutarları 472 Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabına alacak, 630 Giderler Hesabına borç kaydedilmelidir. Ayrıca yılsonlarında vadeleri bir yılın altına düşen ve faaliyet dönemi içerisinde ödenmesi öngörülen kıdem tazminatı tutarları 372 Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabına alacak, 472 Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabına borç kaydedilmelidir. Son olarak da ödenen tazminatlar 372 hesaba borç, ödemenin şekline göre ilgili hesaplara alacak; diğer taraftan 830 Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835 Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilmelidir.
Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü tarafından kamu idarelerinde işçi statüsünde istidam edilen personel için kıdem tazminatı karşılığı ayırma işlemlerinde uygulama birliği sağlamak amacıyla 20.05.2016 tarih ve 9430 sayılı “Kıdem Tazminatı” konulu Genel Yazı yayımlanmıştır.
İlgili yazıda kıdem tazminatları karşılıklarının izlenebilmesi amacıyla detaylı hesap planlarında yer alan ana hesap kodları ile yardımcı hesap kodları ayrıntılı olarak gösterilmiştir. Ayrıca söz konusu işlemler ile ilgili gerekli açıklamalar yapılmış ve örnek muhasebe kayıtları gösterilmiştir.
Bu açıklamalarda özellikli olarak, kamu idarelerinde işçi statüsünde istihdam edilen personelin, 2015 ve daha önceki yıllarda ayrılması gereken kıdem tazminatı karşılık tutarları ile 2016 yılı ve sonraki yılların dönem sonlarında ayrılacak kıdem tazminatı karşılık tutarlarının muhasebeleştirilmesinde ayrıma gidilmiştir. Şöyle ki;
Kamu idarelerinde işçi statüsünde istihdam edilen personelin, 2015 ve daha önceki yıllarda ayrılması gereken kıdem tazminatı tutarları, hizmet yılı ile yıllık kıdem tazminatı tutarının çarpılması suretiyle kamu idarelerinin ilgili birimlerince hesaplanarak liste halinde en geç 30.06.2016 tarihi itibarıyla muhasebe birimlerine gönderilecek ve muhasebe birimleri de yapılan bildirimler üzerine listede yer alan toplam tutarlar üzerinden 500 Net Değer Hesabına borç, 472 Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabına alacak;
2016 yılı ve sonraki yılların dönem sonlarında, kamu idarelerinden alınan kıdem tazminatı hesaplama listesinin toplam tutarı muhasebe birimlerince 630 Giderler Hesabına borç, 472 Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabına alacak kaydedilmesi gerekmektedir.
Yukarıdaki yer verilen mevzuat hükümleri ve Muhasebat Genel Müdürlüğü tarafından gönderilen Genel Yazı gereğince Eskişehir Büyükşehir Belediyesinin kıdem tazminatı karşılıklarına ilişkin muhasebe kayıtları incelenmiş ve aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:
500 Net Değer Hesabına yalnızca Muhasebat Genel Müdürlüğünün Genel Yazısında belirtildiği şekilde kayıt yapılması gerekmekte iken, Kurum tarafından 2019 yılı dönem sonunda 32.520.243,60 TL tutarında kıdem tazminatı karşılığı, 472 Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabına alacak, 500 Net Değer Hesabına borç kaydedilmiş ve 630 Giderler Hesabı kullanılmamıştır.
472 Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabında kayıtlı önceki dönemlere ait tutarların, o yıl için belirlenen kıdem tazminatı tutarı üzerinden güncellenmesini teminen, İdarenin ilgili birimlerinden alınan kıdem tazminatı güncelleme listesinde yer alan toplam tutarın, 630 Giderler Hesabına borç, 472 Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabına alacak kaydedilmesi gerekirken, 2019 yılında 32.520.243,60 TL olarak hesaplara alınan kıdem tazminatı karşılıkları tutarının 12.065.288,00 TL’sinin 2018 yılında kayıtlara alınmış önceki yıllara ait tutarlar olduğu anlaşılmıştır. 2019 yılında güncellenen tutarların kayıtlara alınması gerekirken mükerrer kayıt yapılarak söz konusu tutar tekrardan 472 No.lu hesaba alacak, 500 No.lu hesaba borç kaydedilmiştir.
Önceki yıllarda hesaplanarak 472 Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabına kaydedilmiş tutarlardan, izleyen dönemde ödeneceği kamu idarelerince muhasebe birimlerine bildirilen tutarların dönem sonlarında 472 Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabına borç, 372 Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabına alacak kaydedilmek suretiyle süre güncellemesi yapılması gerekirken bu işlem gerçekleştirilmemiştir.
Yıl içerisinde ödenen kıdem tazminatı tutarlarının Genel Yazıda belirtildiği gibi bir taraftan karşılık ayrılmış kısmı 372 Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabına, karşılık ayrılmamış kısmı ise 630 Giderler Hesabına borç, ödenecek tutar 103 Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı, ya da ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan toplam tutar 830 Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835 Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydı yapılması gerekirken, ödemeler esnasında 372, 472, 630, 103, 830, 835 No.lu hesaplar bir arada kullanılarak kayıt yapılmıştır.
Kurum tarafından her ne kadar 2019 yılında kıdem tazminatı tutarlarının 630 Giderler Hesabına alınarak işlem yapıldığı belirtilse de 2019 yılı mali yılı sonunda hesaplanan kıdem tazminatı karşılıklarının 500 Net Değer Hesabına borç, 472 Kıdem Tazminatı karşılıklarına alacak kaydedilerek muhasebeleştirildiği görülmüştür. Kurum tarafından bahsedilen 630 Giderler hesabına kaydetme durumu 2019 yılı içinde ödemesi yapılan kıdem tazminatlarına ilişkin yapılan kayıtlardır. Kaldı ki bulgu metninde de 2019 yılı içinde yapılan ödemeler esnasında 372, 472, 630, 103, 830, 835 No.lu hesaplar bir arada kullanılarak kayıt yapılması durumu eleştiri konularımızdan bir diğeridir. Bulguda bahsi geçen diğer hatalı uygulamaların ise düzeltildiği ve bundan sonraki süreçte gerekli hassasiyetin gösterileceği ifade edilmiştir. Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.
Yapılan hatalı muhasebe işlemleri neticesinde 2019 yılı mali tablolarında 630 Giderler Hesabı 20.454.955,60 TL, 500 Net Değer Hesabı 32.520.243,60 TL eksik, 472 Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabı 12.065.288,00 TL fazla görünmektedir.