İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kentsel Tasarım Müdürlüğünce 24.08.2020 tarihinde ihale edilen ve 02.12.2020 tarihinde sözleşmesi imzalanan, 8.433.000,00 TL+KDV yaklaşık maliyetli ve 1.980.000,00 TL sözleşme bedelli, 2020 yılı için İstanbul Geneli Muhtelif Kentsel Tasarım Uygulama Projeleri Hazırlanması işinde aşırı düşük teklif sorgulaması yapılmadan ihale süreci tamamlanmıştır.

İşin tanımı, işe ait Sözleşmesinin 6.1’inci maddesinde, “Sözleşme konusu iş; 2020 yılı için İstanbul Geneli Muhtelif Kentsel Tasarım Uygulama Projeleri Hazırlanması İşi olup, İşin teknik özellikleri ve diğer ayrıntıları sözleşme ekinde yer alan ve ihale dokümanını oluşturan belgelerde düzenlenmiştir” şeklinde ifade edilmiştir.

İşin Teknik Şartnamesinin 1. Giriş Kısmında, “Özel Teknik Şartname İstanbul Genelinde yer alan arterler üzerinde cephe, zemin ve meydanların uygulama projelerinin, aydınlatma uygulama projelerinin, kent silüetini etkileyen muhtelif tasarım avan projelerinin hazırlanması, teknik şartname ekindeki hizmetlerin alınması konusunda teknik hususların tespitine ilişkin hükümleri kapsamaktadır”

İşin Teknik Şartnamesinin 2. Projenin Kapsamı Bölümünün 1’inci paragrafında, “Bu şartnamenin kapsamı, İstanbul Genelinde geliştireceği yatırım projelerine ait; her türlü mühendislik, mimarlık, peyzaj mimarlığı, şehir planlama hizmetlerinin gerçekleştirilmesi, bu

hizmetler ile ilgili ihtiyaç duyulacak her ölçekte uygulama ve konsept projelerin hazırlanması için Danışmanlık Hizmetlerinin alınmasıdır.”

Hükümleri yer almaktadır.

Teknik Şartnamenin “Alınacak hizmetler” başlığının altında ise, alınacak hizmetler tek tek sıralanarak bölümler halinde açıklanmıştır. Alınacak hizmetler şu şekildedir:

• Dokümantasyon ve Analitik Çalışmalar

  
  

• Dokümantasyon

  
  

• Planlar

  
  

• Haritalar

  
  

• Altyapı Bilgileri ve Paftaları: Süper Poze Pafta olarak İdareye teslimi öngörülmüştür.

  
  

• Mevcut Ulaşım Plan ve Projelerinin Temini: Genel Ulaşım Şeması hazırlanması

  
  

• Hava Fotoğrafları

  
  

• Analitik Çalışmalar

  
  

• Fotoğraf Albümü

  
  

• Araştırma ve Raporlama

  
  

• Bina Analiz Paftaları

  
  

• Bina Bilgi Föyleri

  
  

• Mevcut Silüetler

  
  

• Plankote Hazırlanması

  
  

• Ulaşım Analizi ve Ulaşım Raporu

  
  

• Peyzaj Hizmetleri

  
  

• Cephe Rehabilitasyonu Uygulama Projesinin Hazırlanması

  
  

• Bina Müdahale Föylerinin ve Detaylarının Hazırlanması

  
  

• Zemin ve Meydan Rehabilitasyonu Uygulama Projesinin Hazırlanması

  
  

• Yapısal Uygulama Projesi ve Detaylar

  
  

• Meydan Rehabilitasyonu Uygulama Projesi ve Detaylar

  
  

• Herkes İçin Erişilebilir ve Kullanılabilir Çevre ve Yapılar

  
  

• Bitkisel Uygulama Projesi

  
  

• Kent Mobilyası Detay ve Raporları

  
  

• Engelli Kullanımı Proje Paftası ve Detayları

  
  

• İnşaat Mühendisliği Uygulama Detay Projeleri

  
  

• Harita Mühendisliği Uygulama Detay Projeleri: Aplikasyon Planı, Yol Projesi ve Plan ve Profil Hazırlanması, En Kesitlerin Hazırlanması ve Kübaj Hesabı Yapılması

• Makine Mühendisliği Uygulama Detay Projeleri

  
  

• Elektrik Mühendisliği Uygulama Detay Projeleri

  
  

• Aydınlatma Tasarım Uygulama Projelerinin Hazırlanması

  
  

• Konsept (Görsel) Tasarım

  
  

• Avan (Ön) Proje

  
  

• Uygulama Projesi (Kesin Proje)

  
  

• Elektrik Uygulama Projesi

  
  

• Kent Silüetini Etkileyen Muhtelif Konsept Tasarım Projeleri

  
  

• Proje Açıklama Raporu

  
  

  -Yapım İhalesi İçin Metraj ve Keşif Özetlerinin Hazırlanması: Mimarlık/Mühendislik hizmet dallarında, metraj ve keşif özetleri poz numarası ve ölçü birimlerinin hazırlanması

• Tanıtım ve Takdim Çalışmaları

  
  

• Animasyon

  
  

• Sunum

  
  

• Sunum Paftaları

  
  

• Proje Albümü

  
  

• Proje Teslimi

  
  

• Koordinasyon Sağlanacak Kuruluşlar

  
  

• Diğer Hususlar

  
  

• Yurtiçi/Yurtdışı Teknik İnceleme ve Eğitimi

  
  

• Diğer Masraflar

  
  

  Teknik Şartnamede yer alan bu iş tanımları bağlamında hazırlanan birim fiyat tarifleri ve birim fiyat teklif cetvelinde; işin özel poz tanımları, metraj ve ilerleme yüzdeleri üzerinden ödeme emrine bağlanacak tutarlar da belirlenmiştir.

  İşin İdari Sözleşmesi’nin 2.1’inci maddesinde, işin miktarı (fiziki) ve türü; “300.000 m2 Cephe, 30.000 m2 Zemin, 40.000 m2 Meydanlara İlişkin Kentsel Tasarım, 10 adet Aydınlatma Tasarım Uygulama, 10 adet Cephe-Zemin Kaplaması ve Desen Çalışmaları v.b. Konsept Projeleri, 10 adet Kent Silüetini Etkileyen Konsept ve Uygulama Projeleri” olarak belirtilmiş ve Şartname ekinde işin Ortak Kamu Alımları Sözlüğü (OKAS) Kodu 71000000 ve açıklaması Mimarlık, İnşaat, Mühendislik ve Teftiş Hizmetleri ile 73000000 ve Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri ve İlgili Danışmanlık Hizmetleri şeklinde gösterilmiştir. Ayrıca işin yaklaşık maliyeti yukarıda belirtilen kalemler üzerinden oluşturulmuştur.

  Bu durumda, ihale dokümanları incelendiğinde, söz konusu işin mühendislik hizmetleri işi olduğu anlaşılmaktadır.

  4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde;

  
  

  “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.(1)

  İhale komisyonu;

  
  

  1. İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,

     
     

  2. Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

  3. Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

  
  

  gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

  Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.” hükmü yer almaktadır.

  İhale konusu işe ait ihale dokümanlarında, söz konusu işin 4734 sayılı Kanun’un 20’nci maddesine göre belli istekliler arasında ihale usulüne göre ihale edileceği ve teknik puan olarak

  %80, mali puan olarak %20 üstünden değerlendirilip toplam puan üzerinden uygun tekliflerin bulunacağı anlaşılmaktadır.

  Diğer taraftan, 4734 sayılı Kanun’un 38’inci maddesine istinaden Kamu İhale Kurulu tarafından 05.03.2020 tarihli ve 2020/DK.D-56 Karar numarası ile düzenlenen Aşırı Düşük Teklif Sorgulaması Yapılmayacak Hizmet Alımları Listesine bakıldığında da, bulguya konu ihalenin kapsam dışında kaldığı yani aşırı düşük teklif sorgulaması yapılmayacak hizmet alımları kapsamında olmadığı anlaşılmaktadır.

  Söz konusu ihaleye ait İhale Komisyon Kararında isteklilerin teklif ettiği bedeller ile isteklilere verilen puanlar şöyle sıralanmıştır:

  
  

  Tablo 21: İhaleye Katılan İsteklilere Verilen Puanlar

  
  

  No	İsteklinin Adı/Ticaret Unvanı	Teklif Ettiği Bedel	Teknik Puan	Mali Puan	Toplam Puan
  1	….. Mimarlık Mühendislik Müş. Taah. Tic. Ltd. Şti.	7.570.000,00 TL+KDV	73,13	5,23	78,36
  2	….. Peyzaj İnşaat Müşavirlik Tek. Hiz. San. Tic. A.Ş.	6.000.000,00 TL+KDV	80,00	6,60	86,60
  3	….. Mühendislik ve Müşavirlik Ltd. Şti. + ….. Proje ve Danışmanlık A.Ş (İş Ortaklığı)	6.865.000,00 TL+KDV	72,12	5,77	77,89
  4	….. Mühendislik ve Müşavirlik A.Ş.	6.374.000,00 TL+KDV	73,13	6,21	79,34
  5	….. Mimarlık Mühendislik İnşaat ve Tic. Ltd. Şti.	1.980.000,00 TL+KDV	69,50	20,00	89,50
  6	….. Proje Danışmanlık Mü.Bi. İş. İnş. Tur. San. Ve Tic. Ltd. Şti+ ….. Uluslararası Mühendislik Müş. İnş. Ve Ticaret Ltd. Şti. (İş Ortaklığı)	8.100.000,00 TL+KDV	65,46	4,89	70,35
  7	….. Engineering	4.600.000,00 TL+KDV	72,73	8,61	81,34
  8	…. Uluslararası Mühendislik Hiz. A.Ş.	6.600.000,00 TL+KDV	65,26	6,00	71,26
  9	….. Mühendislik Müşavirlik ve Müteahhitlik A.Ş.	7.500.000,00 TL+KDV	77,58	5,28	82,86

  İsteklilere verilen puanlara göre, EKAP Sınır Değer Hesaplama Formülleri baz alındığında;

• R Katsayısı “Mühendislik Hizmetleri 0,78” değeri üzerinden alındığında ihalenin sınır değeri: 5.600.595,00 TL,

• R Katsayısı “Diğer Hizmetler 0.80” değeri üzerinden hesaplandığında ise ihalenin sınır değeri: 5.744.200,00 TL olmaktadır.

Yapılan incelemede, 24.08.2020 tarihli İhale Komisyon Kararıyla %80’üzerinden değerlendirilen teknik puan sıralamasında son sırada bulunan firmanın 1.980.000,00 TL+KDV teklif bedeliyle aşırı düşük fiyat teklifi sorgulaması yapılmadan en uygun teklifi vererek ihaleyi kazandığı tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından:

Bulgu konusu İşin, İstanbul genelinde yer alan arterler üzerinde cephe, zemin ve meydanların uygulama projelerinin, aydınlatma uygulama projelerinin, kent silüetini etkileyen muhtelif tasarım avan projelerinin hazırlanması işlerini kapsamakta olduğu; proje alanı ile ilgili imar planları, ulaşım planları, iklim koşulları, arazi yapısı, arazi kullanım özellikleri, altyapı ve mülkiyet bilgileri ve çevresinin sosyal, kültürel, ticari ve endüstriyel yapısına bağlı analizi yapılarak ve ilgili her türlü yasa, tüzük ve yönetmelikler, yapım ve işletme ekonomisi dikkate alınarak, İdare tarafından seçilen alternatif için avan ve uygulama projelerinin hazırlanması ve

teknik şartname ekindeki hizmetlerin alınması konusunda teknik hususların tespitine ilişkin hükümleri kapsadığı;

Bu bağlamda yapılması planlanan iş kalemleri kapsamında hesaplanan yaklaşık maliyet gereğince, söz konusu işin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 20'nci maddesine göre belli istekliler arasında ihale usulü kapsamında hazırlandığı belirtilerek bu işe ait işlemlerin ise, Danışmanlık Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği kapsamında yürütüldüğü;

Mezkur Yönetmelik’in, 63, 64, 65 ve 66'ncı maddelerine atıf yapılarak İşin, Kamu İhale Kanunu'nun 48'inci maddesinde belirtilen, mimarlık ve mühendislik, etüt ve proje, harita ve kadastro, her ölçekte imar planı, imar uygulama, ÇED raporu hazırlanması, plan, yazılım geliştirme, tasarım, teknik şartname hazırlanması, denetim ve kontrolörlük gibi teknik, mali, hukuki veya benzeri alanlardaki hizmetlerin, danışmanlık hizmet sunucularından alınacağı hükmüne uygun olarak ihale edildiği;

Bu sebeple, bulgu konusu olan 2020 Yılı İçin İstanbul Geneli Muhtelif Kentsel Tasarım Uygulama Projeleri Hazırlanması İşi'nin bir danışmanlık hizmeti alımı olduğu ve ilgili Uygulama Yönetmeliği ile Tip İdari Şartnamesi’nde de aşırı düşük teklif sorgulaması yapılacağına dair bir hüküm bulunmadığı;

Bulgu konusu ihalede, teklif edilen en düşük teklifin diğer tekliflere göre oldukça düşük olduğunun ihale komisyonunca da görülmüş olduğu, bu işin bu fiyatla yapılabilirliğinin tartışıldığı, ancak; Danışmanlık Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nde zikredilmeyen bir aşırı düşük teklif sorgulama süreci uygulanması durumunda, sorgulamaya cevap vermeyen en düşük teklif sahibi isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılacağı hususu dikkate alındığında, Yönetmelik’te olmayan bir işlemin yapılması neticesinde ihalenin daha yüksek bedellerle sonuçlanacağı, kanun ve yönetmeliklere aykırı hareket etmenin sonucunda kamu zararına sebebiyet verileceği;

İlgili İşin ihalesinin mevzuat hükümleri kapsamında aşırı düşük teklifi sorgulaması yapılabilen ihale türüne girmediği ve mevzuatta aşırı düşük sorgulaması yapılabilmesine yönelik herhangi bir ibare yer almadığı için aşırı düşük teklifi sorgusu yapılamadığı, ihalede tamamen kamu yararı gözetildiği ve mevzuat hükümleri dikkate alınarak yapıldığı;

İfade edilmiştir.

Ancak, bulguda bahsedildiği üzere; İhale dokümanları incelendiğinde, İşin mühendislik hizmetleri işi olduğu ve yaklaşık maliyet kalemlerinin hizmet alımı kapsamında şekillendiği görülmektedir. Bulguda, işin Teknik Şartnamesi’nde tanımlanan mühendislik hizmetleri uyarınca, İşin İdari Sözleşmesi’nin 2.1’inci maddesinde gösterilen, “300.000 m2 Cephe, 30.000 m2 Zemin, 40.000 m2 Meydanlara İlişkin Kentsel Tasarım, 10 adet Aydınlatma Tasarım

Uygulama, 10 adet Cephe-Zemin Kaplaması ve Desen Çalışmaları v.b. Konsept Projeleri, 10 adet Kent Silüetini Etkileyen Konsept ve Uygulama Projeleri” hizmetleri gerçekleştirilecektir. Dolayısıyla İşin, danışmanlık hizmet alımına nazaran; sahada belli ölçümler yapmayı ve İstanbul'un coğrafi ve mekansal bilgisine erişimi sağlayan ve fikri mülkiyet hakkına imkan veren hizmet alımı niteliğinde olduğu belirtilmelidir. Nitekim, 4734 sayılı Kanun’da hizmet tanımının içerisinde fikri ve güzel sanat hizmetleri de yer almaktadır.

Ayrıca 05.03.2020 tarihli ve 2020/DK.D-56 no.lu Kamu İhale Kurulu Kararı'nda Aşırı Düşük Sorgulaması Yapılmayacak Hizmet Alımları Listesi belirlenmiştir. Karar’da;

“…

“Yaklaşık maliyetine bakılmaksızın, bu Karar’ın eki EK-1 listesinde yer alan hizmetlere ilişkin ihalelerde, aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemleri yapılmaksızın ihalenin sonuçlandırılmasına;

Yaklaşık maliyeti 4734 sayılı Kanun’un 8’inci maddesinde öngörülen eşik değerin yarısına kadar olan ve bu Karar’ın eki EK-2 listesinde yer alan hizmetlere ilişkin ihalelerde, aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemleri yapılmaksızın ihalenin sonuçlandırılmasına,…oy birliği ile karar verildi.” hükmü yer almaktadır.

Karar'da EK-1 ve EK-2 sayılı Liste şu şekilde oluşturulmuştur: EK-1

1. Haberleşme, İletişim ve Telekomünikasyon Hizmetleri

2. Sigorta Hizmetleri

3. Muhasebe Hizmetleri

4. Piyasa Araştırması ve Anket Hizmetleri

5. Tanıtım, Basım ve Yayım Hizmetleri

6. Fotoğrafçılık Hizmetleri ve Sanatsal Hizmetler EK-2

1. Bilgi Yönetim Sistemleri Bilişim Hizmetleri

2. Organizasyon Hizmetleri

Bununla birlikte, aşırı düşük teklif tespiti için oluşturulan KİK Sınır Değer Hesaplama Modülü mevzuata ve bulguda bahsi geçen OKAS kod tanımlarına uygun düzenlenip kullanıcıların hizmetine sunulmuştur. Modülde, personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımı ihalelerinde kullanılacak sınır değer tespit katsayıları;

olarak belirlenmiştir. İşin OKAS Kod tanımının Mühendislik Hizmetleri olduğu tekraren belirtilmelidir.

Bu sebeple, bulguda bahsi geçen ihale dokümanları ve hizmet kalemlerinden, İşin tanımı ve türünün danışmanlık hizmet alımı şeklinde sınıflandırılıp, İstanbul'un mekansal bilgisinin aşırı düşük sorgulaması yapılmadan ihale edilmesinin uygun olmadığı düşünülmektedir.

Sonuç olarak, İstanbul’un tüm ulaşım, boru ve kanalizasyon, kentsel tasarım vb. süreçlerini kapsayan bir proje ihalesi; aşırı düşük teklif sorgulaması yapılmaması neticesinde, teknik puanlamada düşük sıralarda olan ve verdiği düşük teklifin sorgulaması yapılmış olsaydı ihaleyi kazanamayacak olan istekli üzerinde bırakılmıştır. Bu uygulamanın, ilgili mevzuat hükümleri ile ihale dokümanındaki düzenlemelere aykırı olduğu ve diğer istekliler açısından da rekabet ve eşit muamele ilkelerinin zedelenmesine neden olduğu değerlendirilmektedir.