5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 75’inci maddesinin (c) bendine dayanılarak imzalanan protokolde ortak hizmet projesi yürütülmediği ve mülki amirin izninin alınmadığı görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Diğer kuruluşlarla ilişkiler” başlıklı 75’inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde; Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, kamu yararına çalışan dernekler, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınmış vakıflar ve 7/6/2005 tarihli ve 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu kapsamına giren meslek odaları ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirilebileceği, diğer dernek ve vakıflar ile gerçekleştirilecek ortak hizmet projeleri için mahallin en büyük mülki idare amirinin izninin alınmasının gerekeceği belirtilmiştir.

Buna göre, diğer dernek ve vakıflar ile gerçekleştirilecek ortak hizmet projeleri için mahallin en büyük mülki amirinin iznin alınması gerekmektedir.

Yapılan incelemede, Eskişehir Sanayici ve İş Adamları Derneği (ESİAD) ile Belediye meclisinin 01.11.2019 tarih ve 19/223 sayılı Kararı ile, Belediye Başkanına 5393 sayılı Kanun’un 75’inci maddesi çerçevesinde işbirliği protokolü imzalanabilmesine ilişkin vermiş olduğu yetkiye dayanılarak, 19.11.2019 tarihinde protokol imzalanmıştır. Protokolün süresi 2 yıl olup, süre 19.11.2021 tarihinde sona ermiştir. Protokolün süresinin bitmesini müteakip yine 01.11.2019 tarih ve 19/223 sayılı Meclis Kararına dayanılarak 22.11.2021 tarihinde 3 yıl süreli yeni bir protokol imzalanmıştır.

Hem 19.11.2019 tarihli protokol hem de 22.11.2021 tarihli protokol incelendiğinde mahallin en büyük mülki amirin izninin alınmadığı görülmüştür. Usulüne uygun bir şekilde yürürlüğe girmeyen protokol hükümlerine göre işlem tesis edilebilmesi mümkün görünmemektedir.

Ayrıca 22.11.2021 tarihli protokolün “işbirliği konuları” başlıklı bölümünde;

“Taraflar Odunpazarı Belediye Meclisinin 01.11.2019 tarih ve 19’223 sayılı meclis kararı ile verilen yetki ve bu protokoldeki şartlara göre protokol süresince, Odunpazarı Belediyesi tarafından yönlendirilecek konular başta olmak üzere, planlanacak proje ve faaliyetler ile etkinlikler için en genel haliyle aşağıda verilen yaklaşım ile işbirliği içinde hareket etmeyi kararlaştırmışlardır.

…

… ESİAD binayı kullandığı süre boyunca bu protokol kapsamında ortak kullanımı kabul etmektedir. İş bu protokol aynı zamanda taraflar arasında kira ilişkisini yeniden tesisini sağlamakta olup ortak kullanım kapsamında ESİAD’ın ödeyeceği kira bedeli ek bir protokol ile belirlenecektir” denilmiştir. Yapılan Ek Protokol ile ESİAD için binanın kullanımı protokol tarihi olan 22.11.2021 tarihinde başlayacak olup, aylık kullanım bedeli 1.308,36 TL olarak belirlenmiştir.

Yukarıda yer alan protokol hükümlerine göre, planlanacak proje ve faaliyetler ile etkinlikler için Odunpazarı Belediyesi ve ESİAD birlikte hareket edecek, belediyenin mülkiyetinde bulunan taşınmaz da ESİAD ile ortak kullanılacaktır.

Yukarıda da belirtildiği üzere 19.11.2019 ve 22.11.2021 tarihli protokoller için en büyük mülki idare amirinin izninin alınmadığı gibi yapılan protokoller kapsamında herhangi bir proje veya çalışma da gerçekleştirilmemiştir. Bu da yapılan protokollerin aslında ortak hizmet projesi gerçekleştirmekten ziyade ESİAD’a ihalesiz taşınmaz kullandırma amacı taşıdığını göstermektedir. Diğer bir ifadeyle yapılan protokoller bir hizmet projesinin gerçekleştirilmesinden ziyade taşınmazın Derneğe ihalesiz kullandırılması ve bu yolla Derneğe kaynak aktarılması niteliğindedir.

Kamu İdaresi cevabında özetle, her iki protokolün de Belediye Meclisinin onayına sunumu işleminin Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü tarafından gerçekleştirildiğini, sonrasındaki idari yazışmaların veya alınması gereken onayların takibinin Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü Yönetmeliği’nin görev, yetki ve sorumlulukları kapsamında bulunmadığını, bu nedenle mülki amir onayı ile ilgili yazışmaların Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü bilgisi ve sorumluluğu dahilinde olmadığını, ESİAD ile imzalanan protokole yönelik olarak ortak kullanılan binada pek çok faaliyetin gerçekleştirildiğini ifade etmiştir.

İdare cevabında mülki amir onayı alınmasına ilişkin yazışmaların Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğünün görev, yetki ve sorumluluğu dahilinde olmadığını belirtmiş olsa da bulgu konusu husus mülki amirin izninin hangi birim tarafından alınacağı değil, mülki amirin izninin alınıp alınmaması hususudur. Nitekim idare cevabında mülki amirin izni olduğuna ilişkin herhangi bir kanıtlayıcı belge gönderilmemiştir.

Yine İdare cevabında, ESİAD ile imzalanan protokole yönelik olarak ortak kullanılan binada pek çok faaliyet gerçekleştirildiğini ifade etmiştir. Ancak bulgunun cevap ekinde gönderilen belgelerde Belediye’nin veya ESİAD’ın herhangi bir yetkilisinin imzasının olmadığı görülmüştür. Resmi Yazışmalarda Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinde; “Resmî yazışma”: İdarelerin kendi içlerinde, birbirleriyle veya gerçek ya da tüzel kişiler ile iletişim sağlamak amacıyla güvenli elektronik imza kullanarak elektronik ortamda ve zorunlu hâllerde veya olağanüstü durumlarda el yazısıyla atılan imza ile fiziksel ortamda yürüttükleri süreci, “Belge” ise: Herhangi bir bireysel işlemin, kurumsal fonksiyonun veya kurumsal işlemin yerine getirilmesi için alınmış ya da idare tarafından hazırlanmış; içerik, ilişki ve formatı ile ait olduğu fonksiyon veya işlem için delil teşkil ederek aidiyet zincirini muhafaza eden, güvenli elektronik imza ya da el yazısıyla imzalanmış ve kayıt altına alınmış her türlü bilgi olarak tanımlanmıştır. Buna göre tarafımıza sunulan dokümanlar resmi yazışma ve belge niteliğini taşımamaktadır.

Sonuç olarak, yapılan protokolün hem mahallin en büyük mülki amirin izninin alınmayarak usulüne uygun olarak yürürlüğe girmediği, hem de ortak hizmet projesi amacı taşımadığı görüldüğünden, protokolün iptalinin gerçekleştirilmesi gerekmektedir.