Şirket tarafından yapılan araç kiralama hizmet alımlarının, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda öngörülen temel ihale usulleri olan açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulü ile ihale edilmesi gerekirken kısımlara bölmek suretiyle doğrudan teminle gerçekleştirildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kanun’un “Uygulanacak ihale usulleri” başlıklı 18’inci maddesinde; açık ihale, belli istekliler arasında ihale, pazarlık usulü ihale usulleri olarak sayılmış olup doğrudan temin suretiyle satın alma bir ihale usulü olarak sayılmamıştır. Buna göre, Kanun kapsamındaki kurum ve kuruluşların genel alım yöntemi olan açık ihale usulü ile veya Kanundaki şartların bulunması halinde belli istekliler arasında ihale usulü ya da pazarlık usulü ile ihtiyaçlarını temin etmeleri, öte yandan Kanun’un 22’nci maddesinin (d) bendindeki limite kadar olan ihtiyaçları ile aynı maddenin diğer bentlerinde düzenlenmiş olan özel hallere ilişkin ihtiyaçlarını ihale yöntemlerine tabi olmadan, doğrudan teminle karşılamaları mümkün bulunmaktadır.

Doğrudan temin yöntemi, kanunda ihale usulleri için öngörülen kuralların uygulanma zorunluluğunun bulunmadığı, istisnai bir alım yöntemidir. Bu yöntemle, ihale komisyonu kurma ve Kanun’un 10’uncu maddesinde sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar temin edilebilecektir.

Diğer yandan 4734 sayılı Kanun’un “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde İdareler yapacakları ihalelerde saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu tutulmuştur. Ayrıca eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin kısımlara bölünemeyeceği yine söz konusu maddede belirtilerek normalde ihale konusu olacak bir işin kısımlara bölünmek suretiyle istisnai bir yöntemle alınmasının mümkün olmayacağı açık bir şekilde ifade edilmiştir.

Doğrudan temin bir alım yöntemi olmakla birlikte Kanun’un 4’üncü maddesindeki “ihale” tanımına uygun katılıma ve rekabete açık bir ihale usulü değildir. Bu nedenle idareler bu yola ancak istisnai durumlarda başvurmalı, mümkün olduğu ölçüde kanundaki ihale usulleri uygulanmalıdır.

Ancak yapılan incelemede, Şirket tarafından araç kiralama hizmet alımlarının 4734 sayılı Kanun’un 22/d maddesinde düzenlenen doğrudan temin üst limitinin (2021 yılı için 121.405 TL) altında kalacak şekilde aynı yükleniciden 5 adet doğrudan temin yöntemiyle kısımlara bölünerek temin edildiği tespit edilmiştir.

Şirketin söz konusu hizmet alımını ihale etmesi gerekirken kısımlara bölerek aynı yükleniciden doğrudan temin yöntemiyle edinmesi, 4734 sayılı Kanun’un ihalelerde rekabet, saydamlık, eşit muamele, güvenilirlik ve kaynakların verimli kullanılması ilkelerine uygun

düşmemektedir. Bu sebeple araç kiralama hizmet alımının 4734 sayılı Kanun’da belirtilen temel ihale usulleri ile temin edilmesi gerekmektedir.