Kurumun muhtelif birimleri tarafından yapılan bazı mal ve hizmet alımlarının; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesinde yer alan temel ilkelere aykırı olarak doğrudan temin ve pazarlık usulüyle alım gerçekleştirildiği tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kanun’un “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde; İdareler; yapacakları ihalelerde rekabeti, eşit muameleyi ve kaynakların verimli kullanılmasını, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını sağlamakla sorumlu tutulmuştur. Aynı maddede, eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin kısımlara bölünemeyeceği ve 4734 sayılı Kanuna göre yapılacak ihalelerde, açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usullerinin temel usuller olduğu, diğer ihale usullerinin ise Kanun’da belirtilen özel hallerin gerçekleşmesi halinde kullanılabileceği ifade edilmiştir.

4734 sayılı Kanuna istinaden çıkarılan Hizmet Alım İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Temel İlkeler” başlıklı 5/3’üncü fıkrasında; “Eşik değerlerin veya parasal limitlerin altında kalmak ya da bu Yönetmelikte yer alan diğer hükümlerin uygulanmasından kaçınmak amacıyla hizmet alımları kısımlara bölünemez.” hükmü, Mal Alım İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Temel İlkeler” başlıklı 4’üncü maddesinde aynen korunarak

yerini almıştır.

4734 sayılı Kanun’un 62’nci maddesinin (ı) bendi ile 21/f ve 22/d maddelerine göre yapılacak alımlara sınırlama getirilmiş olup, söz konusu madde ile Kanun kapsamında bulunan kurum ve kuruluşların 21/f ve 22/d maddelerinde belirtilen parasal limitler dahilinde yapacakları harcamaların yıllık toplamının idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin % 10’unu aşamayacağı öngörülmüştür. Bu düzenlemenin amacı, yapılacak harcamaların 4734 sayılı Kanunda belirtilen temel ilkelere ve ihale usullerine uygun bir şekilde gerçekleştirilmesidir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri, ihalelerde; rekabeti ve eşit muameleyi, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasının önemini ve parasal limitlerin altında kalmak amacıyla alımların kısımlara bölünemeyeceği ilkelerini açıkça ortaya koymaktadır. Yine 4734 sayılı Kanunda öngörülen şartların tahakkuku halinde ise pazarlıkla ihale usulünün ve ihale usulü olmayan doğrudan alım yönteminin uygulanabileceğini ortaya koymaktadır.

Ancak Kurumun muhtelif birimlerince gerçekleştirilen ihale ve doğrudan temin dosyalarının incelenmesinde, 2018/135054 ihale kayıt numaralı konferans hizmet alımının açık ihale usulü kullanılmak yerine pazarlık usulü ile doğrudan temin yöntemlerinin birlikte kullanılmak suretiyle gerçekleştirildiği, Kuruma ait araçların mali sorumluluk sigortalarının açık ihale yerine aylık olarak doğrudan temin yöntemiyle yapıldığı ve amatör spor kulüpleri için her yıl düzenli olarak gerçekleştirilen spor malzemesi alımlarının pazarlık ve doğrudan temin yöntemleriyle karşılandığı tespit edilmiştir.

Diğer taraftan Kamu İhale Genel Tebliği’nin (22.5.1.2.) numaralı maddesinde de; “(…) 4734 sayılı Kanunun 19’uncu maddesine göre açık ihale usulü ile temini gereken ihtiyacın, Kanunun 22’nci maddesinin (d) bendi için öngörülen parasal sınırların altında kalacak şekilde, adet bazında veya aynı ihale konusu içinde yer alabilecek nitelikteki mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin, kalemlere veya gruplara bölünmek suretiyle aynı Kanunun 22’nci maddesinin (d) bendine göre temini, 4734 sayılı Kanunun temel ilkelerine aykırılık teşkil ettiğinden, bu yönde uygulamaların sorumluluk doğuracağı hususuna dikkat edilmesi gereklidir.” hükmü karşısında, mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin, 4734 sayılı Kanunun 5’inci maddesindeki ilkelere uygun olarak açık ihale usulü ile gerçekleştirilmesini aksi durumun kabulünün idarenin sorumluluğuna yol açacağı düzenlenmiştir.

Bu itibarla; Kurumun muhtelif birimleri tarafından yapılan bazı mal ve hizmet alımlarının açık ihale usulü yerine doğrudan temin ve pazarlık usulüyle gerçekleştirilmesi 4734 sayılı Kanun’na uygun düşmemektedir.

Kamu idaresi cevabında; Özetle bulguda yer alan hususlar konusunda müdürlüklere gerekli bildirimlerin yapıldığı, bundan sonra yapacakları ihale iş ve işlemlerinde 4734 sayılı Kanun hükümlerine uygun bir şekilde tesis etmeleri konusunda uyarıldıkları,

Bulguda yer alan; konferans hizmet alımında işin ivediliği ve o zamanki şartlar doğrultusunda onay alınmak suretiyle işin pazarlık usulü ile yapılmasının uygun görüldüğü, araçların mali sorumluluk sigortaları için yıllık olarak ihaleye çıkıldığı ancak hiçbir firmadan teklif gelmemesi üzerine aylık olarak doğrudan temin yöntemiyle gerçekleştirilmek zorunda kalındığı, Keçiören ilçe sınırları içerisinde bulunan amatör spor kulüplerine 5393 sayılı yasaya istinaden yardım yapılabileceği, Encümen Kararı doğrultusunda belirlenen ihtiyaç malzemelerinin ilgili yasaya da uygun olarak temin edildiği ve sonraki ihale iş ve işlemlerinde bu konulara daha fazla dikkat edileceği ifade edilmiştir.

Sonuç olarak Kamu idaresi tarafından bulgu konusuna iştirak edildiği, bulguda yer alan hususlar konusunda müdürlüklere gerekli bildirimlerin yapılmak suretiyle uyarıldığı ve sonraki işlemlerde bu hususların dikkate alınacağı belirtilmiştir.

Bulguda da ayrıntıları ile açıklandığı üzere, açık ihale usulü ile yapılabilecek mal ve hizmet alımlarının pazarlık usulü, doğrudan temin ve/veya her iki yöntemin birlikte kullanılması temini yoluna gidilmesi 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5 ve 62’nci maddelerine aykırılık teşkil etmektedir. Bulguda yer verilen konferans hizmet alımı, araçların mali sorumluluk sigortası hizmet alımı ve amatör spor kulüpleri için her yıl düzenli olarak gerçekleştirilen spor malzemesi alımı işlerinin ihale süreçlerine zamanında başlanılması, süreçlerin iyi yönetilmesi ve ihale dokümanlarında yer alan eksik hususların ikmal edilmesi suretiyle açık ihale usulüyle gerçekleştirilebileceği değerlendirilmektedir. Bu çerçevede, ihalelerde; rekabeti ve eşit muameleyi, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasının önemini ve parasal limitlerin altında kalmak amacıyla alımların kısımlara bölünemeyeceği ilkelerinin hayata geçirilmesi büyük önem arz etmektedir.

Bu itibarla; bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.