İdarenin envanterinde bulunan ve araç filosuna dâhil olan taşıtların bazılarında ödeme planına göre ödemelerin gerçekleştirilmediği, faiz yükümlülüğü söz konusu olmamasına karşın kurdaki artış nedeniyle ilave maliyetlere katlanıldığı görülmüştür.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu’nun “Ödenemeyen giderler ve bütçeleştirilmiş borçlar” başlıklı 34’üncü maddesi uyarınca; kamu idarelerinin nakit mevcudunun tüm ödemeleri karşılayamaması halinde giderler, muhasebe kayıtlarına alınma sırasına göre ödenir. Ancak, sırasıyla kanunları gereğince diğer kamu idarelerine ödenmesi gereken vergi, resim, harç, prim, fon kesintisi, pay ve benzeri tutarlara, tarifeye bağlı ödemelere, ilama bağlı borçlara, ödenmemesi halinde gecikme cezası veya faiz gibi ek yük getirecek borçlara ve ödenmesi talep edilen emanet hesaplarındaki tutarlara öncelik verilmesi gerekmektedir.

Mezkûr Kanun’un “Muhasebe hizmeti ve muhasebe yetkilisinin yetki ve sorumlulukları” başlıklı 61’inci maddesinin altıncı fıkrasında da; muhasebe yetkililerinin, 34’üncü maddenin ikinci fıkrasındaki ödemeye ilişkin hükümler ile bu maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen ödemeye ilişkin kontrol yükümlülüklerinden dolayı sorumlu olduğu belirtilmiştir.

Diğer yandan, Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 248’inci ve 249’uncu maddelerinde 320-Bütçe Emanetleri Hesabının niteliği ve hesaba ilişkin işlemler düzenlenmiştir. Yönetmelik’te, 320-Bütçe Emanetleri Hesabı için, mali yıl içerisinde veya sonunda ödeme emri belgesine bağlandığı halde, nakit yetersizliği veya diğer sebeplerle ilgililerine ödenemeyen tutarların izlenmesi için kullanılacağı; yapılacak ödemelerde söz konusu tutarların muhasebe kayıtlarına alınma sırasının gözetileceği ifade edilmiştir.

Yapılan incelemede, detayı aşağıda görüleceği üzere İdarenin envanterinde bulunan ve araç filosuna dâhil olan taşıtların bazılarına ait borç ödemelerinin ödeme planına göre gerçekleştirilmediği, bu kapsamda 31.12.2023 tarihi itibarıyla ödemesi tamamlanmış olması gerekirken ödenmemiş toplam 20.858.633,80 Euro tutarında borç olduğu, söz konusu ödemeler için faiz yükümlülüğü bulunmadığı, ancak ödenen tutarlar için kurdaki artış nedeniyle 405.952.155,77 TL ilave maliyete katlanıldığı tespit edilmiştir.

İdarenin Mali Hizmetler Daire Başkanlığından alınan bilgi ve belgelere göre, 31.12.2023 tarihi itibarıyla;

2014/92378 İhale Kayıt Numaralı 105 Adet Dizel Yakıtlı Körüklü Tip Otobüs Alımı İşi’nde; ödeme planına göre 12.04.2020 tarihinde tüm ödemelerin tamamlanması gerekirken, 31.12.2023’te ödemelerin tamamlandığı, fakat İdare tarafından yüklenici firmaya ödenen bedeller için normal ödeme vadesinde ödenmeyen taksit tarihleri ile fiilen ödemenin yapıldığı taksit tarihleri kıyaslandığında kurdaki artıştan dolayı 140.420.261,24 TL,

2012/56946 İhale Kayıt Numaralı 250 Adet Dizel Yakıtlı Solo Tip Otobüs Alımı İşi’nde; ödeme planına göre 03.05.2018 tarihinde tüm ödemelerin tamamlanması gerekirken, 31.01.2023’te tamamlandığı, İdare tarafından yüklenici firmaya ödenen bedeller için normal ödeme vadesinde ödenmeyen taksit tarihleri ile fiilen ödemenin yapıldığı taksit tarihleri kıyaslandığında kurdaki artıştan dolayı 31.051.466,43 TL,

2012/89755 İhale Kayıt Numaralı 250 Adet Dizel Yakıtlı Solo Tip Otobüs Alımı İşi’nde; ödeme planına göre 03.08.2018 tarihinde tüm ödemelerin tamamlanması gerekirken, en son 03.04.2018 dönemine ilişkin taksit ödemesinin yapıldığı, vadesi geçmiş taksitlerin toplam tutarının 1.893.245,00 Euro olduğu, ayrıca İdare tarafından yüklenici firmaya ödenen bedeller için normal ödeme vadesinde ödenmeyen taksit tarihleri ile fiilen ödemenin yapıldığı taksit tarihleri kıyaslandığında kurdaki artıştan dolayı 36.521.654,59 TL,

2012/126871 İhale Kayıt Numaralı 250 Adet Dizel Yakıtlı Solo Tip Otobüs Alımı İşi’nde; ödeme planına göre 03.10.2018 tarihinde tüm ödemelerin tamamlanması gerekirken, en son 03.02.2018 dönemine ilişkin taksit ödemesinin yapıldığı, vadesi geçmiş taksitlerin toplam tutarının 2.510.791,11 Euro olduğu, ayrıca İdare tarafından yüklenici firmaya ödenen bedeller için normal ödeme vadesinde ödenmeyen taksit tarihleri ile fiilen ödemenin yapıldığı taksit tarihleri kıyaslandığında kurdaki artıştan dolayı 21.585.072,81 TL,

2012/46894 İhale Kayıt Numaralı 200 Adet Doğalgaz Yakıtlı Solo Tip Otobüs Alımı İşi’nde; ödeme planına göre 05.04.2018 tarihinde tüm ödemelerin tamamlanması gerekirken, en son 05.04.2018 dönemine ilişkin taksit ödemesinin yapıldığı, vadesi geçmiş taksitlerin toplam tutarının 137.993,03 Euro olduğu, ayrıca İdare tarafından yüklenici firmaya ödenen bedeller için normal ödeme vadesinde ödenmeyen taksit tarihleri ile fiilen ödemenin yapıldığı taksit tarihleri kıyaslandığında kurdaki artıştan dolayı 51.761.900,41 TL,

2012/62858 İhale Kayıt Numaralı 250 Adet Dizel Yakıtlı Körüklü Tip Otobüs Alımı İşi’nde; ödeme planına göre 05.10.2018 tarihinde tüm ödemelerin tamamlanması gerekirken, en son 05.04.2018 dönemine ilişkin taksit ödemesinin yapıldığı, vadesi geçmiş taksitlerin toplam tutarının 5.067.729,66 Euro olduğu, ayrıca İdare tarafından yüklenici firmaya ödenen bedeller için normal ödeme vadesinde ödenmeyen taksit tarihleri ile fiilen ödemenin yapıldığı taksit tarihleri kıyaslandığında kurdaki artıştan dolayı 52.065.428,97 TL,

2016/221384 İhale Kayıt Numaralı 375 Adet Dizel Yakıtlı Solo Tip Otobüs Alımı İşi’nde; en son 05.03.2021 dönemine ilişkin taksitin ödendiği, vadesi gelmiş taksit toplamının

11.248.875,00 Euro olduğu ayrıca İdare tarafından yüklenici firmaya ödenen bedeller için normal ödeme vadesinde ödenmeyen taksit tarihleri ile fiilen ödemenin yapıldığı taksit tarihleri kıyaslandığında kurdaki artıştan dolayı 72.546.371,32 TL olmak üzere toplam 405.952.155,77 TL,

İlave maliyete katlanıldığı tespit edilmiştir.

Yukarıda yer verilen denetim tespitine istinaden, İdare tarafından bulguda yer alan hususa iştirak edilmiş ve bulguda sözü edilen borçların 2012-2017 yılarına ilişkin vadesi geçmiş olan araç alımlarına ait taksit ödemelerini içerdiği ve 2012-2017 yıllarında ödenmesi gereken taksitlerin vadesinde ödenmediğinden ödeme planının olumsuz etkilendiği, geçmiş dönem taksit ödemelerinin İdare nakit akış planlamasına dahil edilip ilgili tedarikçiler ile görüşülerek belirli bir ödeme çerçevesinde gerçekleştirildiği ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, İdarenin araç alımlarına ilişkin ödemeleri ödeme planına riayet edecek şekilde yapması, emanetlere alınan tutar ödemelerinin mevzuat hükümlerinde öngörülen şekilde teşekkül ettirilmesi, kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanılması açısından yerinde olacağı değerlendirilmektedir.