Açık Öğretim Fakültesinin eğitim hizmetlerinin aksamaması için Açıköğretim Fakültesi Döner Sermaye İşletmesinin, Bilgisayar Bilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Döner Sermaye İşletmesi (ATABAUM)’nden öğrencilere ve Üniversiteye verilen bilişim hizmeti karşılığında hizmet satın aldığı görülmüştür.

124 sayılı Yükseköğretim Üst Kuruluşları İle Yükseköğretim Kurumlarının İdari Teşkilatı Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin “Bilgi İşlem Daire Başkanlığı” başlıklı 34’üncü maddesinde söz konusu Daire Başkanlığının üniversitedeki bilgi işlem sistemini işletmek; eğitim, öğretim ve araştırmalara destek olmak ve üniversitenin ihtiyaç duyacağı diğer bilgi işlem hizmetlerini yerine getirmek gibi görevlerinin bulunduğu belirtilmektedir.

Açıköğretim Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi ile Bilgisayar Bilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Döner Sermaye İşletmesinin 04.01.2021 tarihinde karşılıklı imzaladığı “Hizmet Alım/Satım Protokolü”nün “Kapsam ve dayanak” başlıklı 2’nci maddesinde protokolün dayanağının Kamu İhale Tebliğinin “3.3-İdarelerin kendilerine bağlı döner sermayeden yapacakları alımlar” başlıklı 3’üncü maddesinin üçüncü bendi olduğu ifade edilmiştir. Söz konusu Tebliğ’de; idarelerin kendi bünyelerinde kurulmuş birimleri niteliğinde bulunan ve ayrı bir tüzelkişiliğe sahip olmayan döner sermaye işletmelerinden, bu işletmelerin faaliyet konuları ile sınırlı olmak kaydıyla, ürettikleri mal ve hizmetleri 4734 sayılı Kanunla öngörülen ihale usullerine tabi olmadan temin edebilecekleri belirtilmektedir.

Yine ilgili protokolün “Protokol kapsamında sunulacak hizmet” başlıklı 4’üncü maddesinde Açık Öğretim Fakültesinin eğitim hizmetlerinin aksamaması için Bilgisayar Bilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Döner Sermaye İşletmesinin vereceği hizmetlerin protokol eki teknik şartnamede sıralandığı ifade olunmuştur. Teknik şartnamede verilecek hizmet ana başlıklar itibariyle aşağıdaki gibi sıralanmıştır:

• Ağ destek hizmeti ve ağ güvenliği.

• Sunucu hizmeti.

• Veri depolama hizmeti.

• Elektronik posta ve güvenliği hizmeti.

• Loglama hizmeti.

• Bakım destek hizmeti.

• Sunucu barındırma hizmeti.

Yukarıda sıralanan hizmetler karşılığı ise protokolün “Ücrelendirme” başlıklı 6’ncı maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre; Açık Öğretim Fakültesi her ay Üniversite Yönetim Kurulu kararında belirtilen öğrenci başına 5,00 TL’yi Bilgisayar Bilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Döner Sermaye İşletmesine ödemekle yükümlü kılınmıştır.

Atatürk Üniversitesinde örgün eğitimde öğrenim gören 57.373 öğrenciye Bilgi İşlem Merkezi Daire Başkanlığı tarafından bilişim alt yapısı hizmeti verilmekte olup, yaygın öğretimde (açık ve uzaktan öğretim) ise 206.569 öğrenciye Bilgisayar Bilimleri Uygulama Ve Araştırma Merkezi tarafından oluşturulan bilişim alt yapısı hizmeti verilmektedir.

Atatürk Üniversitesi Bilgisayar Bilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Yönetmeliği’nin “Merkezin amacı” başlıklı 5’inci maddesinde; söz konusu merkezin bilişim sistemleri alanına giren her konuda Üniversitenin akademik ve idari birimlerinin gereksinim duyduğu her türlü alt yapı, donanım, yazılım, proje hizmetlerinin ve bunların uygulama çalışmalarının etkin ve verimli bir şekilde yürütülmesini sağlamak, en yeni teknolojinin araştırılması, geliştirilmesi, uygulamaya konulması amacıyla disiplinler arası araştırmalar yapmak gibi amaçla kurulduğu belirtilmiştir.

Bu çerçeveden bakıldığında, Merkezin ve Üniversite Bilgi İşlem Daire Başkanlığının görevleri örtüşmekte ve Açık Öğretim Fakültesine söz konusu protokol çerçevesinde sunduğu hizmetler de Üniversitenin asli ve sürekli görevleri arasındadır. Her ne kadar Kamu İdaresince ilgili daire başkanlığının gerek çağın gereklerine uygun alt yapı gerekse insan kaynakları açısından yeterli kapasiteye sahip olunmadığı ifade edilmişse de, söz konusu gerekçelerin 124 sayılı Kanun ile verilen görevi yapmasına engel teşkil etmemesi gerekir. Açık Öğretim Fakültesi bulunan Üniversitenin ihtiyaçları bütçesine konulacak ödeneklerle karşılanmalıdır. Nasıl ki örgün öğretimde okuyan öğrenciler için ilgili daire başkanlığı gerekli hizmeti veriyor ise yaygın öğretimde de öğrenci işleri için gerekli alt yapı ve insan kaynaklarının mevzuatının öngördüğü şekilde güçlendirilmesi gerekmektedir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun Geçici 11'inci maddesine göre döner sermaye işletmelerinin bütçelerinin hazırlanması, uygulanması, sonuçlandırılması ve muhasebesi ile kontrol ve denetimi Hazine ve Maliye Bakanlığınca yürürlüğe konulan Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği ile belirlenmektedir. Bu Yönetmelik'te Döner Sermaye İşletmesi, “Genel Yönetim kapsamındaki kamu idarelerine kanunlarla verilen asli ve sürekli kamu görevlerine bağlı olarak ortaya çıkan ve genel idare esaslarına göre yürütülmesi mümkün olmayan mal ve hizmet üretimine ilişkin faaliyetlerin sürdürülebilmesi için, kamu idaresine bağlı olarak kurulmuş işletmeler” olarak tanımlanmıştır. ATABAUM İşletmesinin yukarıda belirtilen protokol kapsamında sunduğunu hizmetler bu tanıma uygun değildir. Zira verdiği hizmet, üniversitenin asli ve sürekli görevleri arasında yer alan öğrenci işleri ile ilgilidir. Dolayısıyla Merkezin bu faaliyetleri kapsamında döner sermaye geliri elde etmesi de mümkün değildir.

2019 Sayıştay Denetim Raporunda da Bilgisayar Bilimleri Araştırma ve Uygulama Merkezi (ATABAUM) Döner Sermaye işletmesinin faaliyet alanı ile Üniversite Bilgi İşlem Merkezi Daire Başkanlığı görev alanının çakıştığı, söz konusu döner sermaye işletmesinin gelirinin büyük kısmının yine diğer bir döner sermaye biriminden sağlandığı konusunda bulgu yer almıştır. Bulgu sorunlara yol açan uygulamaya son verilerek kurumsal bilgi işlem sistemlerinin ve faaliyetlerinin 124 sayılı KHK kapsamında Bilgi İşlem Daire Başkanlığı bünyesinde yapılandırılması gerektiği değerlendirilmesiyle neticelenmiştir. Aynı durum 2020 yılında da devam etmiş ve alımların protokol veya sözleşmeye bağlanmadığı ve alınan hizmetin tanımının yapılmadığı vurgulanmıştır. 2021 yılı için söz konusu hizmet alımı 4734 sayılı Kanun’un istisnalar kapsamında olduğu değerlendirilerek karşılıklı protokol düzenlenmiştir.

Sonuç itibariyle; Üniversitenin asli ve sürekli görevleri arasında yer alan öğrenci işleri ile ilgili hizmetin, 124 sayılı KHK kapsamında Bilgi İşlem Daire Başkanlığı ve 2013 yılında kurulan Bilgisayar Bilimleri Araştırma ve Uygulama Merkezi (ATABAUM) tarafından karşılanması gerekirken, döner sermaye faaliyeti gibi değerlendirilip Açık Öğretim Fakültesine hizmet karşılığı olarak fiyatlandırılmasının mümkün olmadığı değerlendirilmektedir.