İlgili Ticaret veya Sanayi Odası onayı olmadan piyasadan alınan faturaya dayalı fiyatlar esas alınarak yeni fiyat tespit edildiği ve tespit edilen bu fiyatlar üzerinden işin sözleşmesinde bulunmayan veya fiyatı belli olmayan iş kalemlerinin bedellerinin ödendiği tespit edilmiştir.

Yapım İşlerine Ait Tip Sözleşmenin “Sözleşmede bulunmayan veya fiyatı belli olmayan

işlere ait birim fiyat tespiti ile iş kalemi miktarının değişmesi” başlıklı 28’inci maddesinde; sözleşme ve eklerinde birim fiyatı bulunmayan yeni iş kalemlerinin bedelinin, Yapım İşleri Genel Şartnamesi hükümlerine göre hesap edileceği düzenlenmiştir.

Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “Sözleşmede bulunmayan veya fiyatı belirli olmayan işlerin fiyatının tespiti” başlıklı 22’nci maddesinde ise, işin ilk sözleşmesinde bulunmayan veya fiyatı belli olmayan işlerin fiyatının nasıl tespit edileceği açıklanmıştır.

Anılan 22’nci madde hükmünün ikinci fıkrası düzenlemesine göre, yeni fiyatın tespitinde iş kalemi veya iş grubunun niteliğine göre fıkra metninde yer alan sıralamaya uyularak oluşturulan analizlere, üçüncü fıkrada yer alan rayiçlerin biri, birkaçı veya tamamının kaynakların verimli kullanılması gözetilerek uygulanması suretiyle yeni fiyatın hesap edilmesi gerekmektedir.

Söz konusu üçüncü fıkrada yeni fiyatın tespit edilmesinde kullanılacak rayiçler;

“İş kalemi veya iş grubunun niteliğine uygun olarak yukarıdaki analizlere, kaynakların verimli kullanılması gözetilerek aşağıdaki rayiçlerden biri, birkaçı veya tamamı uygulanabilir:

1. Varsa yüklenicinin teklifinin ekinde veya aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında idareye verdiği teklif rayiçler.

2. İdarede veya diğer idarelerde mevcut rayiçler.

   
   

3. İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği ve ihale konusu işe benzer nitelikteki yapım işlerinin sözleşmelerinde ortaya çıkan fiyatlar.

ç) İdarece kabul edilmek şartıyla, ticaret ve/veya sanayi odasınca onaylanmış uygulama ayına ait yerel rayiçleri.”

şeklinde sıralanmıştır.

Aynı düzenlemeler işlere ait sözleşme ve eki Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin anılan maddelerinde de yer almaktadır.

Buna göre, İdarece kabul edilmek şartıyla, ticaret ve/veya sanayi odasınca onaylanmış uygulama ayına ait yerel rayiçlerin yeni fiyat hesabında rayiç olarak esas alınması mümkündür. Ancak, esas alınan yerel rayicin İdarece kabul edilmesi ve ticaret ve/veya sanayi odasınca yerel rayiç olarak onaylanmış olması gerekmektedir.

Yapılan incelemede, yeni fiyat yapılmasında kullanılan ve piyasadan fatura almak suretiyle belirlenen fiyatların ilgili ticaret ve/veya sanayi odasına onaylattırılmadan yerel rayiç olarak esas alındığı, bu fiyatlara dayalı olarak yeni fiyat hesap edildiği ve oluşan bu fiyatlar üzerinden işin ilk sözleşmesinde bulunmayan veya fiyatı belli olmayan iş kalemlerinin bedellerinin ödendiği görülmüştür.

Anılan sözleşme ve Genel Şartname hükümlerine göre, ilgili ticaret ve/veya sanayi odasınca yerel rayiç olarak onaylanmamış bir fiyatın yeni fiyat yapımında rayiç fiyat olarak esas alınması ve bu fiyata dayalı olarak ödeme yapılması mevzuata aykırıdır.

Kamu İdaresince, bulgu konusu husus kabul edilmekle birlikte, yeni fiyat hazırlanmasında serbest piyasa koşullarında araştırma yapılarak proforma fatura veya fiyat teklifleri alınmak suretiyle bahse konu iş kaleminin piyasa rayiç bedelinin araştırıldığı, ancak rayiç belirlemede fatura onayı hususunda ilgili Ticaret ve Sanayi Odasından her zaman için olumlu sonuç alınamadığı, bu gibi durumlarda iş süreci ve kamu yararı da gözetilerek çoğu zaman ihaledeki tenzilat oranı uygulanmak suretiyle ilgili kalem işlerine dair yeni fiyat ödemelerinin yapıldığı, ödemeye esas olarak referans alınan ve hassasiyetle araştırılan yeni fiyatların piyasa gerçekleriyle örtüşmesine, kamu yararının gözetilmesine ve hakkaniyet ilkesi ile bağdaşmasına dikkat edildiği, ancak; yeni fiyat oluşturmada eksik kalan ticaret odası onay süreci iş ve işlemlerin takibi ve yürütülmesinde gerekli olan önem ve intizamın gösterileceği ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, İdarece kabul edilmek şartıyla, piyasadan alınan yerel rayiçlere ilişkin fatura fiyatlarının yeni fiyat yapımında rayiç fiyat olarak esas alınması halinde, bu yerel rayiçlerin ilgili ticaret ve/veya sanayi odasınca onaylanmış olması gerektiğinden söz konusu oda onayı olmadan faturaya dayalı olarak piyasadan alınan fiyatların yerel rayiç olarak esas alınarak yeni fiyat yapımında kullanılmasının mümkün olmadığı değerlendirilmektedir.