Kurum hesap ve işlemlerinde yapılan incelemelerde, belediye tarafından çeşitli vakıflara düzenli olarak nakdi kaynak aktarıldığı görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Diğer Kuruluşlarla İlişkiler” başlıklı 75 inci maddesinde;

“Belediye, belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda;

…

a) Mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait yapım, bakım, onarım ve taşıma işlerini bedelli veya bedelsiz üstlenebilir veya bu kuruluşlar ile ortak hizmet projeleri

gerçekleştirebilir ve bu amaçla gerekli kaynak aktarımında bulunabilir. Bu takdirde iş, işin yapımını üstlenen kuruluşun tâbi olduğu mevzuat hükümlerine göre sonuçlandırılır.

c) (Değişik: 12/11/2012-6360/19 md.) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, kamu yararına çalışan dernekler, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınmış vakıflar ve 7/6/2005 tarihli ve 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu kapsamına giren meslek odaları ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir. Diğer dernek ve vakıflar ile gerçekleştirilecek ortak hizmet projeleri için mahallin en büyük mülki idare amirinin izninin alınması gerekir.(1)

…”

Hükümlerine yer verilmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden görüleceği üzere belediyeler belediye meclisinin alacağı karar üzerine kamu yararına çalışan dernekler ile doğrudan, diğer dernekler ile mülki amirin onayıyla ortak hizmet projesi yapabileceklerdir.

5393 sayılı Kanun’un 75 inci maddesinin (a) ve (c) bendinde belediyenin diğer kurum ve kuruluşlarla ortak hizmet projesi yapılması düzenlemiştir.

Kanun’un 75 inci maddesinin (a) bendine göre mahallî idareler ve diğer kamu kurum ve kuruluşları ile ortak hizmet projesi gerçekleştirilmesinde belediyenin bu kuruluşlara kaynak aktarımı öngörülmektedir. Bu kapsamda belediye bir kaynak aktarımında bulunuyorsa bu takdirde iş, işin yapımını üstlenen kuruluşun tâbi olduğu mevzuat hükümlerine göre sonuçlandırılacaktır.

Ancak, Kanun’un (c) bendi kapsamında kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, kamu yararına çalışan dernekler, özürlü dernek ve vakıfları, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınmış vakıflar ve 507 sayılı Esnaf ve Küçük Sanatkârlar Kanunu kapsamına giren meslek odaları ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirilmesinde bir kaynak aktarımından bahsedilmemiştir. Kanun’da bu kuruluşlarla ortak hizmet projesi gerçekleştirmek için kaynak aktarımının öngörülmemiş olması, bu projeler için belediyenin harcama yapamayacağı anlamına da gelmemektedir. Belediye ortak hizmet projesi gerçekleştirme protokolü kapsamında gereken her türlü harcamaları kaynak aktarmaksızın kendisi yapacak veya tarafların ortak proje kapsamında ne tür katkılarının olacağı, bunların nasıl finanse edileceği protokolde belirtilecek ve buna göre kaynak kullanılacaktır.

Ancak, vakıf ile yapılan ortak projenin içeriği incelendiğinde ortak proje sözleşmesinin

“Belediyenin yükümlülükleri” başlıklı 7.d. maddesinde;

“ Belediye festival etkinlikleri için yapılacak harcamalara katkı olmak üzere … Vakfına İzmir Festivali için 300.000,00-TL, Caz festivali için 75.000,00-TL ödeyecektir.” ifadesine yer verilerek belediyeye hizmet adı altında vakfa nakdi kaynak aktarımı şeklinde bir yükümlülük verildiği görülmüştür.

Yine bir başka husus, 5393 sayılı Kanun’un 75 nci maddesinin son paragrafıdır. İlgili paragrafa 12.11.2012 tarihinde 6360 sayılı Kanun’un 19 uncu maddesi ile yapılan ekleme dernek ve vakıflara yapılacak ödemeler için mahalli idareler açısından önemli bir değişiklik getirmiştir.

İlgili madde hükmünde: “5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 29 uncu maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesi ile 5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun 10 uncu maddesi; belediyeler, il özel idareleri, bağlı kuruluşları ve bunların üyesi oldukları birlikler ile ortağı oldukları Sayıştay denetimine tabi şirketler için uygulanmaz.” denilmiştir.

5018 sayılı Kanun’un 29 uncu maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesinde; “Ancak, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçelerinde öngörülmüş olmak kaydıyla; kamu yararı gözetilerek dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapılabilir.” hükmü,

5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun 10 uncu maddesinde; “5072 sayılı Dernek ve Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluşları ile İlişkilerine Dair Kanun hükümleri saklı kalmak üzere, dernekler kamu kurum ve kuruluşları ile görev alanlarına giren konularda ortak projeler yürütebilirler. Bu projelerde kamu kurum ve kuruluşları, proje maliyetlerinin en fazla yüzde ellisi oranında aynî veya nakdî katkı sağlayabilirler…” hükmüne yer verilmiştir.

Görüleceği üzere, 5018 sayılı Kanun ile Dernekler Kanunu’nda yer alıp da belediyeler açısından uygulanmayacağı ifade edilen hükümler nakdi kaynak aktarımına ilişkindir.

2012 yılı öncesinde 5018 sayılı Kanun mahalli idarelerin derneklere nakdi kaynak aktarımına müsaade etmekteydi. Yine Dernekler Kanunu belediyeler ile derneklerin ortak proje yapmasını ve proje maliyetinin %50’sini aşmamak kaydıyla nakdi yardım yapılabilmesine imkan tanımaktaydı. Ancak 2012 yılındaki değişiklikle bu husus kesin bir şekilde kaldırılmış ve belediyelerin ister proje kapsamında ister doğrudan dernek ve vakıflara para aktarımı

yapması mevzuat çerçevesinde engellenmiştir.

Yukarıda belirtilen gerekçelerle Büyükşehir Belediyesi tarafından ortak hizmet projesi şeklinde dernek veya vakıflara kaynak aktarım mevzuat açısından mümkün değildir. Dernek ve vakıflarla yapılacak ortak hizmet projelerinde iki tarafında yükümlülükleri kesin olarak belirlenmeli ve buna istinaden belediye kendi üzerine düşen sorumluluğu kendi kaynakları ile gerçekleştirmesi gerekmektedir.