İdarenin 2023 yılı gelir tarife cetveli üzerinde yapılan incelemeler neticesinde, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’na göre tahakkuk ve tahsil edilen bina inşaat ve yapı kullanma izni harçlarının mevzuatta yer alan azami tutarların üzerinde belirlendiği görülmüştür.

Belediye harçları 2464 sayılı Kanun’un ikinci kısmında yer almış, söz konusu Kanun’un ilgili maddelerinde bu harçlar için temel hususlar ile birlikte uygulanabilecek asgari ve azami tutarlara da yer verilmiştir. Bu kapsamda, Ek Madde 1 ile Ek Madde 6 arasında bina inşaat harcı; 80’inci ve 85’inci maddelerde de yapı kullanma izni harcı düzenlenmiştir.

Mezkûr Kanun’un 95’inci maddesinde belediyelerin nüfusları ile ekonomik ve sosyal gelişme durumlarına göre Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığının görüşü alınarak Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca (önceleri İçişleri Bakanlığı) beş gruba ayrılacağı ve söz konusu hususun Resmi Gazete’de ilan olunacağı ifade edilmiştir. Bu kapsamda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca 03.08.2022 tarih ve 31912 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2022/1 seri numaralı Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği ile Ayaş Belediyesinin 2’nci grupta yer alacağı belirtilmiştir.

2464 sayılı Kanun’un “Vergi ve harç tarifelerinin tespiti” başlıklı 96’ncı maddesinde aynen; “Cumhurbaşkanı, bu Kanunda en az ve en çok miktarları gösterilen vergi ve harçların tarifelerini belediye grupları itibarıyla tayin ve tespit eder” hükmüne yer verilerek Kanun’da en az ve en çok tutarları belirlenen vergi ve harçların belediye grupları itibarıyla uygulama tutarlarının bizzat Cumhurbaşkanı tarafından (önceleri Bakanlar Kurulu) tespit edileceği açıkça belirtilmiş; bu kapsamda belediye meclisleri ile belediyenin diğer birimlerinin tutar tespiti konusunda herhangi bir yetkileri olmadığı zımnen ifade edilmiştir.

Mezkûr hükme dayanarak Bakanlar Kurulu tarafından çeşitli tarihlerde kararlar yayımlanmış, Kanun’da asgari ve azami tutarları belirlenen vergi ve harçların belediye grupları itibarıyla uygulanacak tutarları tespit edilmiştir.

Yapılan incelemelerde, bazı harç tutarlarının belirlenmesinde BKK ile tespit edilen tutarlara dikkat edilmediği; bu tutarların, hatta Kanun’da belirtilen üst sınırların da üzerinde mevzuata aykırı tahakkuk ve tahsilatlar yapıldığı görülmüştür.

Bina inşaat harcına ilişkin, 2464 sayılı Kanun’da belirtilen üst limit ve 13.04.2005 tarih ve 2005/8730 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 2.grupta yer alan belediyeler için tespit edilen ve İdare tarafından uygulanması gereken tarife; İdare tarafından 2023 yılında uygulanan bina inşaat harcına ilişkin hatalı tarife aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

‌Tablo 11: Bina İnşaat Harcına İlişkin Mevzuata Göre Uygulanması Gereken Tarife ile İdare Tarafından Uygulanan Mevcut Tarife

Yukarıdaki tabloda görüldüğü üzere, İdare tarafından uygulanan tarife cetveli BKK ile tespit edilen ve uygulanması gereken tutarların üzerinde olduğu gibi Kanun’da belirtilen her bir konut veya işyeri biriminin ayrı ayrı inşaat sahasının yüzölçümlerinden oluşan bina inşaat harcının matrahı da mevzuata aykırı olarak belirlenmiştir.

Bina inşaat harcında hal böyle iken 2464 sayılı Kanun’un “Çeşitli Harçlar” başlıklı sekizinci bölümünde belirtilen yapı kullanma izni harcında da benzer hatalı uygulamaya rastlanmıştır. Bu harç için Kanun’da üst limit beher inşaat m² başına 0,15 TL iken; BKK’da tespit edilen ve İdarenin uygulaması gereken m² başına tutar ticaret grubu için 0,10 TL konut grubu için 0,08 TL’dir. Ancak, İdare tarafından 2023 yılında uygulanan tarife ticaret grubu için 750 TL, konut grubu için 500 TL olup gerek BKK’da tespit edilen ve uygulanması gereken tutarların gerekse de Kanun’da belirtilen üst limitin üzerindedir.

Kanun’da en az ve en çok hadleri belirtilen ve belediye grupları itibarıyla alınacak tutarların, doğrudan Cumhurbaşkanınca (önceleri Bakanlar Kurulu) tespit edilen harçların belediye meclis kararı ile kanuni sınırların üzerlerine çıkarılması mümkün değildir. Kurum tarafından kanuni dayanağı olmadan gelir toplanamayacağı gibi kanunlarda belirtilen sınırların aşılarak gelir toplanması da mümkün değildir.

Kamu İdaresi cevabında, bundan sonraki sürece ilişkin bulgu konusu hususta gerekli işlemlerin yapılacağı belirtilmiştir.

Sonuç olarak, hatalı uygulamalara son verilerek tarife cetvellerinin tümüyle gözden geçirilmesi, kanuni düzenlemelere ve daha önceden yayımlanmış Bakanlar Kurulu kararlarına aykırı hususların düzeltilmesi, İdare tarafından gerçekleştirilen tahakkuk ve tahsilatların hukuka uyarlılığı açısından önem arz etmektedir.