İdare tarafından gerçekleştirilen taşıt kiralamalarında Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usullere uygun hareket edilmediği görülmüştür.

237 sayıl Taşıt Kanunu’nun 1’inci maddesinde belediyeler tarafından kullanılacak taşıtların bu Kanun hükümlerine tabi olduğu belirtilmiştir. Ayrıca mezkur Kanun’un 12’nci maddesine istinaden Bakanlar Kurulu tarafından “Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller” hazırlanarak yürürlüğe konulmuş olup söz konusu Usul ve Esaslar’ın “Kapsam” başlıklı 2’nci maddesinde; bu usul ve esasların 237 sayılı Kanun’a tabi olan kurum ve taşıtları kapsadığı ifade edilmiştir.

Ayrıca 237 sayılı Taşıt Kanunu’nun “Kurumların edinebilecekleri taşıtlar” başlıklı 7’nci maddesinde idarelerce kullanılacak taşıtların, muayyen ve standart tipte, lüks ve gösterişten uzak, memleket yollarına elverişli ucuz ve ekonomik olması gerektiği belirtilmiştir.

İdare tarafından 2021 yılında hizmet alımı suretiyle gerçekleştirilen taşıt kiralamalarında mevzuata aykırı olduğu tespit edilen hususlar aşağıda açıklanmıştır.

a-) Yerli Muhteva Oranı %50’nin Altında Olan Araçların Kiralanması

İdare tarafından hizmet alımı suretiyle kiralanan taşıtların yerli muhteva oranının

%50’nin altında olduğu anlaşılmıştır.

Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Usul ve Esaslar’ın “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinde yabancı menşeli taşıt; 237 sayılı Taşıt Kanunu’nun 10’uncu maddesinin beşinci fıkrası uyarınca yerli muhteva oranı %50’nin altında kalan taşıtlar şeklinde tanımlanmıştır. Yine aynı Kanun’un “Genel esaslar” başlıklı 6’ncı maddesinde ise; Hizmet alımı suretiyle yabancı menşeli binek ve station-wagon cinsi taşıt edinilmesinin, Kanun’un 10’uncu maddesinin beşinci fıkrasında öngörülen makam ve hizmetler ile sınırlı olacağı belirtilmiştir.

Belediyeler Taşıt Kanunu’nun 10’uncu maddesinin beşinci fıkrasında sayılan makamlar arasında yer almadığından yerli muhteva oranı %50’nin altında olan bir taşıtı hizmet alımı

suretiyle kiralaması mümkün değildir. Ayrıca taşıtların yerli muhteva oranları her yıl Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının internet sitesinde listeler halinde yayınlanmakta olup hizmet alımı suretiyle gerçekleştirilecek taşıt kiralamalarında idarelerin bu listelerde yer alan oranları dikkate alması gerekmektedir.

Yapılan incelemelerde İdare tarafından gerek ihale ile gerekse de doğrudan temin yöntemiyle farklı tarihlerde gerçekleştirilen taşıt kiralamalarında kiralanan taşıtların bazılarının yerli muhteva oranının %50’nin altında olduğu görülmüştür.

b-) Motor Hacmi 1600 CC Üzerinde Olan Araçların Kiralanması

İdare tarafından hizmet alımı suretiyle gerçekleştirilen taşıt kiralamalarında 1600 cc motor hacmi sınırlamasına uyulmadığı tespit edilmiştir.

Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Usul ve Esaslar’ın “Genel esaslar” başlıklı 6’ncı maddesinde; 237 sayılı Taşıt Kanunu’na ekli (1) ve (2) sayılı cetvellerde yer alanlar ile güvenlik önlemli (zırhlı) araçlar ve koruma altına alınanlarla ilgili yönetmelik hükümlerine göre tahsis olunan araçlar dışında kullanılacak binek ve station-wagon cinsi taşıtların motor hacminin 1600 cc’yi geçemeyeği hüküm altına alınmıştır.

Anılan madde hükmünde istisna edilen haller hariç motor hacmi 1600 cc üzerinde olan taşıtların hizmet alımı suretiyle kiralanmasının mümkün olmadığı açıkça ifade edilmiştir. Belediyeler de söz konusu maddedeki istisna edilen haller arasından sayılmadığından hizmet alımı suretiyle gerçekleştirecek taşıt kiralamalarında 1600 cc motor hacmi sınırlamasına uymak zorundadırlar.

Yapılan incelemelerde İdare tarafından ilgili mevzuat hükmündeki motor hacmi sınırlamasına uyulmadığı ve kiralanan bazı taşıtların motor hacminin 1968 cc olduğu anlaşılmıştır.

Gerek ihale yöntemiyle gerekse de doğrudan temin yöntemiyle gerçekleştirilecek taşıt kiralamalarında 1600 cc motor hacmi ve %50 yerli muhteva oranı sınırlamalarına uyulması gerekmektedir. Mevzuatta belirtilen sınırlamalara aykırı yapılan taşıt kiralamaları belediye kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasına engel olmakta olup yapılacak taşıt kiralamalarında ilgili mevzuat hükümlerinin göz önünde bulundurulması gerekmektedir.