Gayrimenkul kiralamalarından doğan katma değer vergisinin (KDV) tahsil edilmediği görülmüştür.

Katma Değer Vergisi Kanunu’nun “Verginin konusunu teşkil eden işlemler” başlıklı 1’inci maddesinde Gelir Vergisi Kanunu’nun 70’inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemlerinin katma değer vergisine tabi olduğu belirtilmiştir. Aynı Kanun’un “Sosyal ve Askeri Amaçlı İstisnalarla Diğer İstisnalar” başlıklı 17’nci maddesinde ise iktisadi

işletmelere dâhil olmayan gayrimenkullerin kiralanması işlemlerinin, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda kantin olarak belirlenen alanların okul aile birlikleri tarafından kiraya verilmesi işlemleri ile Sağlık Bakanlığına bağlı hastane, klinik, dispanser, sanatoryum gibi kurum ve kuruluşların yapacağı Gelir Vergisi Kanunu’nun 70’inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemlerinin KDV’den müstesna olduğu hükme bağlanmıştır.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun “Gayrimenkul sermaye iradının tarifi” başlıklı 70’inci maddesinde ise arazi, bina (Döşeli olarak kiraya verilenlerde döşeme için alınan kira bedelleri dâhildir.), maden suları, menba suları, madenler, taş ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları, tuzlalar ve bunların mütemmim cüzileri ve teferruatının; voli mahalleri ve dalyanların; gayrimenkullerin ayrı olarak kiraya verilen, mütemmim cüzileri ve teferruatı ile bilumum tesisatı, demirbaş eşyası ve döşemelerinin; gayrimenkul olarak tescil edilen hakların; arama, işletme ve imtiyaz hakları ve ruhsatları, ihtira beratı (İhtira beratının mucitleri veya kanuni mirasçıları tarafından kiralanmasından doğan kazançlar, serbest meslek kazancıdır.), alameti farika, marka, ticaret unvanı, her türlü teknik resim, desen, model, plan ile sinema ve televizyon filmleri, ses ve görüntü bantları, sanayi ve ticaret ve bilim alanlarında elde edilmiş bir tecrübeye ait bilgilerle gizli bir formül veya bir imalat usulü üzerindeki kullanma hakkı veya kullanma imtiyazı gibi hakların (Bu hakların kullanılması için gerekli malzeme ve teçhizat bedelleri de gayrimenkul sermaye iradı sayılır.) sahipleri, mutasarrıfları, zilyedleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri veya kiracıları tarafından kiraya verilmesinden elde edilen iratların gayrimenkul sermaye iradı olduğu hususu düzenlenmiştir.

Öte yandan Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği’nin “Kamu Kurum ve Kuruluşları, Dernek ve Vakıflar ile Mesleki Kuruluşların Vergilendirilmesi” başlıklı 2’nci maddesinde 3065 sayılı Kanunun (1/3-g) maddesinde sayılan genel bütçeye dâhil idareler, özel bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler ve köyler ile bunların teşkil ettikleri birlikler, üniversiteler, dernek ve vakıflar ile her türlü mesleki kuruluşların ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyet kapsamına girmeyen, kuruluş amaçlarına uygun teslim ve hizmetlerinin vergiye tabi olmadığı belirtilmiştir. Maddenin devamında ise Gelir Vergisi Kanunu’nun 70’inci maddesi kapsamına giren mal ve hakların kiralanması işlemlerinin Kanun’un (1/3-f) maddesine göre KDV’ye tabi olduğu, ancak yukarıda sayılan kuruluşların, iktisadi işletmelerine dahil olmayan gayrimenkullerinin kiraya verilmesi işlemlerinin Kanun’un (17/4-d) maddesine göre vergiden istisna olduğu açıklanmıştır. Öte yandan yukarıda sayılan kuruluşlara ait veya tabi olan veya bunlar tarafından kurulan ve işletilen müesseseler ile döner sermayeli kuruluşların, iktisadi işletme olarak mütalaa edileceği; bunların ticari, sınaî, zirai ve mesleki faaliyetlerinin vergiye

tabi tutulacağı; bu çerçevede belediyelere bağlı otobüs, havagazı, su, elektrik, mezbaha, soğuk hava deposu vb. işletmeler ile döner sermayeli kuruluşların, istisna kapsamına girmeyen faaliyetleri dolayısıyla vergiye tabi olacağı vurgulanmıştır.

Yukarıdaki mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde Büyükşehir Belediyelerinin bağlı kuruluşu olan su ve kanalizasyon idarelerinin taşınmaz kiralama işlemlerinin katma değer vergisine tabi olduğu, bu yüzden söz konusu işlemlerden doğan kira tutarı üzerinden katma değer vergisinin hesaplanarak tahsil edilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.

Yapılan incelemede kiraya verilmiş olan 7 adet işyeri, 4 adet doğal kaynak suyu işletme tesisi, 4 adet baz istasyonu yeri olmak üzere toplam 15 adet taşınmazın kiralanmasından doğan katma değer vergisinin ilgililerinden tahsil edilmediği tespit edilmiştir.

Kamu idaresi cevabında bulguda belirtilen kaynak suları ile çay ocağı kiralamalarından KDV tahsili işlemlerine başlanıldığı ve ilgililerden alınan kira bedellerine katma değer vergisi tahakkuk ettirildiğine ilişkin belgelerin sunulduğu belirtilmiştir. Ancak söz konusu tahakkukların 2023-2024 yılı kira dönemi için yapıldığı anlaşılmıştır. Oysa adı geçen kaynak suları ile çay ocağı kiralamalarından doğan katma değer vergisine ilişkin denetim dönemi olan 2022 yılı ve önceki yıllara ait herhangi bir tahsilat işlemi yapılmamıştır.

Öte yandan bulguda yer alan 7 adet işyerinden Lalapaşa Mahallesindeki ESKİ Lojmanlarının altında bulunan 6 adet işyerinin boş dükkan olarak kiraya verildiği, bu yönüyle işletme hakkının devri durumu söz konusu olmadığından bunlara ait kiralamaların KDV’den müstesna olduğu düşüncesiyle KDV tahsilatına ilişkin herhangi bir işlem tesis edilmediği belirtilmiştir. Ayrıca İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığının 20.07.2012 tarih ve 2181 sayılı yazısında da belediyelerin iktisadi işletme olmadıklarından bunlara ait gayrimenkullerin kiralanması işlemlerinin KDV’den müstesna olduğu hususu da vurgulanmıştır. Ancak bulguda da detaylıca açıklandığı üzere Büyükşehir Belediyelerinin bağlı kuruluşu olan su ve kanalizasyon idarelerinin taşınmaz kiralama işlemlerinin katma değer vergisine tabi olduğu açıktır. İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığının 20.07.2012 tarih ve 2181 sayılı yazısından da anlaşılabileceği üzere, belediyelerin iktisadi işletme olmamalarından dolayı taşınmaz kiralamaları KDV’den müstesnadır. Büyükşehir belediyelerinin bağlı kuruluşu olan su ve kanalizasyon idareleri açısından ise bu husus geçerli değildir. O halde Erzurum Büyükşehir Belediyesinin bağlı kuruluşu olan ESKİ’nin bütün taşınmaz kiralamalarından doğan katma değer vergisinin ilgililerinden tahsil edilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda bu 6 adet işyerinden de diğer taşınmaz kiralamalarında olduğu gibi katma değer vergisi tahsilatı yapılması

gerekmektedir.

4 adet baz istasyonu yeri kiralanması işleminden alınmayan katma değer vergisine ilişin ise herhangi bir açıklama ve kanıtlayıcı belge sunulmamıştır.

Sonuç olarak mevzuatın öngördüğü şekilde bahse konu taşınmazlardaki kiracılardan alınan kira tutarları üzerinden önceki yılları da kapsayacak şekilde katma değer vergisi tahakkuk ve tahsilat işlemlerinin yapılması gerekmektedir.