Şirketin faaliyet alanı ve ticari hedefleri ile ilişkili olmayan, mali durumu ile orantısız harcamalarda bulunduğu görülmüştür.

26.09.2022 tarih ve 50 sayılı yönetim kurulu kararı ile “Şirket esas sözleşmesi “Şirketin Maksat ve Mevzuu 7, Maddesi: Şirket Tarım, Turizm, tanıtım, kültür sanat vb, faaliyetler yoluyla yerel ekonominin gelişimini destekleyen her türlü faaliyette bulunur ve yatırımlar yapar.” maddesi gereğince, İkinci Yüzyılın iktisat Kongresi ve hazırlık toplantıları için gerçekleştirilecek organizasyon ve faaliyetlerle ilgili paydaş kuruluşlara hizmet tedarik edilmesine, harcama yapılmasına, sözleşmeler imzalanmasına, reklam alınmasına, reklam verilmesine ve organizasyon için gerekli diğer tüm faaliyetlerde bulunulmasına” karar verilmiştir.

15-21.03.2023 tarihleri arasında Şirket tarafından gerçekleştirilen İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi için yapılan harcamalar incelendiğinde, Şirket tarafından 2022 ve 2023 yıllarında söz konusu kongre için toplam 29.569.252,32 TL tutarında harcama yapıldığı, sponsorlardan 22.450.000,00 TL gelir elde edildiği, sponsorluk gelirlerinin detayı incelendiğinde bu gelirlerin 8.700.000,00 TL’sinin İzmir Büyükşehir Belediyesinin doğrudan ya da dolaylı olarak hissedarı olduğu şirketler tarafından İZDOĞA A.Ş.’ye ödenen tutarlar olduğu görülmüştür. İlgili kongre için yapılan harcamaların detayına ilişkin tabloya aşağıda yer verilmiştir.

‌Tablo 7:Kongre İçin Yapılan Harcama Tutarları

Yukarıda yer alan giderler incelendiğinde, temsil ağırlama, katılımcı, reklam, seyahat, yemek giderleri gibi çeşitli başlıklar altında 29.569.252,32 TL harcama yapıldığı görülmüştür. Söz konusu kongre için ise çeşitli şirketlerden 22.450.000,00 TL sponsorluk geliri elde edilmiş olup, gelir ve gider dengesine bakıldığında 7.119.252,35 TL tutarında olumsuz fark bulunmaktadır.

Şirket 6102 sayılı Kanun kapsamında faaliyetlerini yürüten, asıl amacı kar elde ederek ortaklarına kardan pay vermek olan ve işlemlerini bu amaç doğrultusunda gerçekleştiren ticari bir kuruluştur. Dolayısıyla ticari amaçlarla kurulmuş olan İZDOĞA A.Ş.’nin Şirket esas sözleşmesinde yer verilen, tarım, turizm, tanıtım, kültür, sanat gibi faaliyetler yoluyla yerel ekonominin gelişimini desteklemesi düzenlemesinin Şirketin kuruluş amacı ile bağdaşmadığı düşünülmektedir. Diğer bir ifadeyle Şirketin yerel ekonominin gelişimini destekleme gibi görevinin olamayacağı düşünülmektedir.

Belediyeler, mahalli müşterek ihtiyaçları karşılamak üzere kurulmuş olan kamu tüzel kişileridir. 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 14’üncü maddesine göre, kültür, sanat alanındaki hizmetleri yapma veya yaptırma görevi belediyelerin görev ve sorumluk alanlarında bulunmaktadır.

Şirketin faaliyetlerine yönelik yapılan incelemede, sadece personel temin hizmetinden kar elde ettiği, diğer faaliyetlerinden ise zarar ettiği anlaşılmaktadır. Bu kapsamda, yönetim kurulu kararı ile yapılacak kongreye ilişkin işin tanımı, kapsamı ve maliyetlerin sınırı belirlenmeden, Şirketin esas sözleşmesinde yer alan yerel ekonominin gelişimini destekleme düzenlemesi esas alınarak yapılan harcama tutarının hukuki dayanaktan yoksun olduğu düşünülmektedir.

Herhangi bir görevlendirme olmadan kongrenin sermayesi belediyeye ait olan ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tabi olan bir şirket tarafından yürütülmesi, üstelik kongreye ilişkin harcamaların gelirlerden fazla olması suretiyle bu işten zarar edilmesi yönüyle belediye şirketinin bu faaliyetleri sonucu basiretli bir iş adamı gibi hareket etmediğini göstermektedir.

Şirketin 2022 yılında 4.684.544,47 TL dönem net zararı, 2023 yılında 208.429507,43 TL dönem net zararı, 458.125.042,15 TL ödenecek vergi ve diğer yükümlülükler borcunun bulunduğu, 2023 yılında meydana gelen zarar nedeniyle yönetim kurulu kararı ile 295.565.251,00 TL sermaye artış kararı aldığı dikkate alındığında Şirketin doğrudan faaliyet alanı olmayan bir alanda harcamalar yapması ve bu işten elde ettiği sponsorluk gelirinin yaptığı giderlerin altında kalması sonucu zarar etmesi 6102 sayılı Kanun kapsamında kurulan şirketin kar odaklı bir anlayış içerisinde hareket etmediğini göstermektedir.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun; “Tacir olmanın hükümleri” başlıklı 18’inci maddesinin ikinci fıkrasında her tacirin, ticaretine ait bütün faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmesi gerektiği, “Özen ve bağlılık yükümlülüğü” başlıklı 369’uncu maddesinin birinci fıkrasında yönetim kurulu üyeleri ve yönetimle görevli üçüncü kişilerin, görevlerini tedbirli bir yöneticinin özeniyle yerine getirmek ve şirketin menfaatlerini dürüstlük kurallarına uyarak gözetmek yükümlülüğü altında olduğu ifade edilmiştir.

Şirketin yıllar içinde yüksek tutarda zarar etmesi nedeniyle önemli oranda sermaye kaybı yaşadığı dikkate alındığında, yönetim kurulu kararı ile yapılacak kongreye ilişkin işin tanımı, kapsamı ve maliyetlerin sınırı belirlenmeden, Şirketin esas sözleşmesinde yer alan yerel ekonominin gelişimini destekleme düzenlemesi esas alınarak yapılan harcama tutarının Şirketin amaç ve gayesiyle bağdaşmadığı, gelir gider hesabı planlanmadan, ticari kazanç yada kayıpları değerlendirilmeden yapılan harcamalar sonucu oluşan ve dönem zararının artmasına neden olan kongre faaliyetleri sonucu meydana gelen zarar tutarı, 6102 sayılı Kanun hükümlerine uygun olmadığı düşünülmektedir.

Şirket cevabında, Şirket esas sözleşmesinin 6'ncı maddesinde belirtilen: "Şehir plancılığı ile kırsal ve kentsel gelişimin gerektirdiği her türlü konuda kaynak yönetimi, planlama, etüt, projelendirme, müşavirlik hizmetleri verir sağlıklı ve doğa dostu kentleşme ile ülkenin sosyoekonomik inkişafına yararlı olacak yatırımları gerçekleştirir." maddesi

uyarınca; ülke ekonomisi, kültürel yapısı, eğitim sistemi ve şehir planlaması gibi önemli konularda, alanlarında uzman konuşmacıları, yatırımcıları ve şirketleri bir araya getiren bir organizasyon düzenlendiği, Kongrenin 2023 dönemi hesaplarına zarar olarak yansımış olsa dahi çeşitli sektörlerde edinilen iletişim ağı ve şirketin diğer alanlardaki faaliyetlerine (İzdönüşüm atık satışları, şaşal su satışları..) müşteri/alıcı bulunması sağlandığından, orta ve uzun vadede söz konusu yatırımın karşılığının alınmasının hedeflendiği, düzenlenen kongrenin Şirket faaliyet alanı içerisinde bulunduğu ve kongrenin düzenlenmesinden kaynaklı olarak oluşan dönemsel zararın, şirketin tanınırlığını artırdığını ve şirkete yeni iş ortakları kazandırması sebebiyle orta ve uzun vadede karlılık sağlayacağı öngörüldüğünden yönetim kurulundan tahsiline lüzum bulunmadığı ifade edilmiştir.

Şirket her ne kadar ilgili Kongrenin esas sözleşmenin ilgili maddesi uyarınca yapılmış olduğunu ifade etmiş olsa da yukarıda da ifade edildiği üzere 6102 sayılı Kanun'a göre kurulan bir anonim şirketin gerek 5393 sayılı Kanun gerekse de 5216 sayılı Kanun'un şirket kurulması ile ilgili hükümleri dikkate alındığında yerel ekonominin gelişimini destekleyen faaliyette bulunmasına yönelik bir görevinin olamayacağı düşünülmektedir. Şirketin ana faaliyet alanının ve ana gelir kaleminin personel temin hizmetinden sağlanan hizmetler olduğu ve sunduğu bu hizmetleri İzmir Büyükşehir Belediyesi ve belediye bağlı idarelerine sunduğu, bu faaliyetlerinin reklama ihtiyaç duyulmayan nitelikte olduğu, Şirketin 2022 ve 2023 yıllarında zarar ettiği, vergi ve sosyal güvenlik prim borçlarının olduğu bir mali durumda görev alanına girmeyen bir faaliyet yürütmesi sonucu zarar edilmesinin Şirket menfaatlerine uygun bulunmamaktadır. Kongre ile sağlanan iletişim ağının Şirketin diğer faaliyetlerine müşteri bulmasını sağladığı, orta ve uzun vadede söz konusu yatırımın karşığının alınacağı hususu ise subjektif bir değerlendirme olup bulguda belirtilen hususları karşılayıcı nitelikte olmadığı değerlendirilmektedir.

Sonuç olarak, Şirketin karlılık esaslarını ön planda tutarak yürüteceği faaliyetlerde ticari kazanç ya da kayıpların değerlendirilmesi suretiyle harcamaların yapılması, bu kapsamda davranmayarak gerçekleştirdiği kongreden 7.119.252,35 TL zararın oluştuğu, bu zararın da kongrenin yapılmasına izin veren yönetim kurulundan tahsili gerektiği değerlendirilmektedir.