İdarenin tamamına sahip olduğu veya ortağı olduğu şirketlerdeki sermaye tutarları ile mali tablolarda kayıtlı sermaye tutarları arasında uyumsuzluk bulunmaktadır.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 240 Mali kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabı ile ilgili “Hesabın niteliği” başlıklı 178’inci maddesinde;

“Bu hesap, kanuni yetkilere dayanılarak mali kuruluşların sermayesine iştirak edilen tutarlar ve bu sermaye tutarlarının işletilmesinden doğan kar ve zararlar, bütçeye iade olunan tutarlar ile bu kuruluşlara ikrazen verilen ve mahsup edilen tutarların izlenmesi için kullanılır.” denilmektedir.

Aynı Yönetmelik’in 241 Mal ve hizmet üreten kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabı ile ilgili “Hesabın niteliği” başlıklı 181’inci maddesinde;

“Bu hesap, mal ve hizmet üreten kuruluşlara nakden veya ayni olarak verilen sermaye tutarları ve bu sermaye tutarlarının işletilmesinden doğan kar ve zararlar, bütçeye iade olunan sermayelerin izlenmesi için kullanılır.” hükmüne yer verilmiştir.

Ayrıca Yönetmelik’in “Hesaba ilişkin işlemler” başlıklı 182’nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde;

“Mal ve hizmet üreten kuruluşlara gerek nominal sermaye ve gerekse ayni sermaye transferi şeklindeki iştirakler gerçeğe uygun değerleri ile bu hesaba kaydedilir. Sermayesine iştirak edilen mal ve hizmet üreten kuruluşlara nakdi veya ayni sermaye şeklindeki katılımlardan bu hesapta kayıtlı tutarların ilgili mal ve hizmet üreten kuruluşların öz kaynak hesaplarında karşılık olarak yer alan tutarlarla eşit olması gerekir…” hükmü yer almaktadır.

Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri uyarınca; mal ve hizmet üreten kuruluşlara nakden veya ayni olarak verilen sermaye tutarları ve bu sermaye tutarlarının işletilmesinden doğan kar ve zararların 241 Mal ve hizmet üreten kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabında muhasebeleştirilmesi gerekmektedir.

İdarenin hesap ve işlemlerinin incelenmesi neticesinde; İdarenin şirketlerdeki toplam sermaye tutarlarından bir kısmının hiç muhasebeleştirilmediği, bir kısmının mükerrer muhasebeleştirildiği, bir kısmının 241 Mal ve hizmet üreten kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabında takip edilmesi gerekirken 240 Mali kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabında izlendiği, bazı şirketlerin unvanlarının değiştiği, bazı şirketlerdeki sermaye paylarının devredildiği ancak mali tablolarda şirketlerin unvanlarında değişikliğe gidilmediği ve devredilen sermaye paylarının muhasebe çıkış kayıtlarının yapılmadığı tespit edilmiştir.

Aşağıdaki tablodan görüleceği üzere;

• Gaski Enerji AŞ’de bulunan 11.760.000,00 TL sermayenin 7.372.499,00 TL’si, Gazibel AŞ’de bulunan 77.362.000,00 TL sermayenin 25.889.500,00 TL’si, Gazi Konut AŞ’de bulunan 75.947.737,50 TL sermayenin 12.772.736,50 TL’si 241 Mal ve hizmet üreten kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabında muhasebeleştirilmemiştir.

• Gazi Ağaç AŞ’de bulunan 30.050.000,00 TL sermaye 796.319,50 TL tutarında, Gazi Ulaş AŞ’de bulunan 190.000.000,00 TL sermaye 14.499.601,00 TL tutarında 241 Mal ve hizmet üreten kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabında fazla görünmektedir.

• Gaziantep Doğal Gaz Dağıtım AŞ’de (GAZDAŞ) bulunan 2.600.000,00 TL sermaye 241 Mal ve hizmet üreten kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabında takip edilmesi gerekirken 240 Mali kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabına kaydedilmiştir.

• Gazi Organizasyon AŞ’de unvan değişikliğine gidilmesiyle sermaye payının Gazi Kültür AŞ’ye eklenmesi mali tablolara yansıtılmamış dolayısıyla Gazi Kültür AŞ’de bulunan 24.666.000,00 TL sermayenin 7.666.000,00 TL’si 241 Mal ve hizmet üreten kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabında Gazi Organizasyon AŞ adına kayıtlıdır. GBB Enerji AŞ’de bulunan 10.500.000,00 TL sermaye 241 Mal ve hizmet üreten kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabında 241.99 Diğerleri detay kodunda izlenmektedir. 241.99 Diğerleri detay kodunda kayıtlı geriye kalan 712.792,00 TL sermaye tutarına ilişkin mali tablolarda herhangi bir açıklama yer almamaktadır.

• Gazi Danışmanlık AŞ’de bulunan 2.387.501,00 TL sermaye ve Beslen Makarna AŞ’de bulunan 2.309.084,76 TL sermaye devredilmiş ancak sermaye tutarlarının 241 Mal ve hizmet üreten kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabından çıkış kayıtları yapılmamıştır.

Tablo 8: Şirketlerdeki Sermaye Tutarları ile Mali Tablolarda Kayıtlı Tutarların Karşılaştırılması

Yukarıda yer verilen açıklamalardan anlaşılacağı üzere; İdarenin şirketlerdeki toplam sermaye tutarlarından 46.034.735,50 TL sermaye payı hiç muhasebeleştirilmemiş, 15.295.920,50 TL sermaye payı mükerrer muhasebeleştirilmiş, 2.600.000,00 TL sermaye payı 240 Mali kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabına kaydedilmiş, 18.166.000,00 TL sermaye payı mali tablolarda şirketlerin güncel unvanlarıyla izlenmemiş, 4.696.585,76 TL sermaye payı devredilmesine rağmen muhasebe çıkış kayıtları yapılmamış, 712.792,00 TL sermaye payına ilişkin mali tablolarda herhangi bir açıklama yer almamış ve bu tutarın İdarenin hangi iştirakine ait olduğu tespit edilememiştir.

Söz konusu denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından özetle; muhasebe kayıtlarıyla ilgili hesaplarda gerekli düzeltmelerin yapıldığı ifade edilmiştir.

Ancak, söz konusu muhasebeleştirme işlemlerinin yılı içinde yapılmaması nedeniyle İdarenin şirketlerdeki toplam sermaye tutarlarından bir kısmının hiç muhasebeleştirilmemesi, bir kısmının mükerrer muhasebeleştirilmesi, bir kısmının hatalı muhasebeleştirilmesi ve devredilen sermaye paylarının muhasebe çıkış kayıtlarının yapılmaması sonucu, 2021 yılı mali

tablolarında; 240 Mali kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabında 2.600.000,00 TL fazla, 241 Mal ve hizmet üreten kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabında ise kaydedilmeyen sermaye tutarları da dahil olmak üzere 27.929.437,24 TL eksik bilgi oluşmuştur.