Hakedişlerin süresinde ödenmemesi nedeniyle verilen süreye ait hesabın hatalı yapıldığı görülmüştür.

Sözleşmenin 18'inci maddesinde, süre uzatımıyla ilgili hususlarda Yapım İşleri Genel Şartnamesi hükümlerinin uygulanacağı belirtildikten sonra, Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “İşin süresi ve sürenin uzatılması” başlıklı 29'uncu maddesinde bu konuda düzenleme yapılmıştır. Süre uzatımı sebebi sayılacak zorunlu gecikme nedenleri, sözleşme eki Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 29'uncu maddesinde birisi mücbir sebepler, diğeri ise idarenin sebep olduğu haller olmak üzere iki başlık altında yer almaktadır. Sözleşmede belirtilen ve sorumluluğu yükleniciye ait olmayan ve işin yapılmasına engel durumun ortaya çıkması halinde idarece süre uzatımı verilir.

Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “İşin süresi ve sürenin uzatılması” başlıklı 29’uncu maddesinin dördüncü fıkrasında, “İdarenin, sözleşmenin ifasına ilişkin yükümlülüklerini Yüklenicinin kusuru olmaksızın yerine getirmemesi (yer teslimi, projelerin onaylanması, iş programının onaylanması, ödenek yetersizliği gibi) ve bu sebeple sorumluluğu Yükleniciye ait olmayan gecikmelerin meydana gelmesi, bu durumun taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olması ve Yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş olması halinde, işi engelleyici sebeplere ve yapılacak işin niteliğine göre, işin bir kısmına veya tamamına ait süre en az gecikilen süre kadar uzatılır.” ve “Geçici hakediş raporları” başlıklı 39’uncu maddesinin dördüncü fıkrasının (f) bendinde, “Her hakediş tutarından, bir evvelki hakediş tutarı çıkarıldıktan sonra kalan tutara idarece ilgili mevzuata göre hesaplanacak

Katma Değer Vergisi eklendikten sonra bulunan miktardan sözleşmede yazılı kesintiler, varsa yüklenicinin idareye olan borçları ve cezalar ile kanunen alınması gereken vergiler kesilir. Hakediş raporu, yüklenici veya vekili tarafından imzalanıp idareye verildiği tarihten başlamak üzere en geç otuz gün içinde onaylandıktan sonra otuz gün içinde tahakkuka bağlanır. Bu tarihten başlamak üzere sözleşmesinde farklı bir süre belirtilmemiş ise on beş gün içinde de ödeme yapılır.” hükmü bulunmaktadır. İşe ait sözleşmenin “Ödeme yeri ve şartları” başlıklı 11’inci maddesinin 11.2’maddesinde de, “Hakediş raporları, bu Sözleşmenin eki olan Yapım işleri Genel Şartnamesinde düzenlenen esaslar çerçevesinde, kanuni kesintiler de yapılarak her ayın ilk beş iş günü içinde düzenlenir. Hakediş raporları yüklenici veya vekili tarafından imzalanıp idareye verildiği tarihten başlamak üzere İdarece en geç otuz gün içinde onaylandıktan sonra otuz gün içinde tahakkuka bağlanarak ALTMIŞ gün içinde ödenir.” düzenlemesi yer almıştır.

Yukarıda yer alan düzenlemeye göre ödenek yetersizliği yani hakedişin süresinde ödenmemesi nedeniyle süre uzatımı verilmesi mümkündür. Bu nedenle süre uzatımı verilebilmesi için, bu durumun taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olması ve yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş olması gerekir. Süresinde ödenemeyen hakediş tutarının taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olduğunun yüklenici tarafından belgeleriyle ortaya konulması gerekir.

Hakediş raporları yüklenici veya vekili tarafından imzalanıp idareye verildiği tarihten başlamak üzere İdarece en geç otuz gün içinde onaylanma, akabinde otuz gün içinde tahakkuka bağlanma ve altmış gün içinde de ödeme süresi bulunmaktadır. Hakediş raporunun idareye verildiği tarihten itibaren 120 gün içinde ödenmesi gerekmektedir. Bu idareye tanınan süredir.120 gün içinde hakedişin ödenmemesi durumunda, bu durumun taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olması ve yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş olması şartları dikkate alınarak süre uzatımı verilmesi mümkündür. Hakedişin verildiği tarihten itibaren otuz gün beklenilmeden onaylanma ve yine otuz gün beklenilmeden tahakkuka bağlanması durumunda, tahakkuk tarihinden itibaren altmış gün içinde ödenmemesi göz önüne alınarak süre uzatımı verilmektedir. İdare hakedişi tahakkuka bağladıktan itibaren 60 günü aşan süreyi dikkate alarak süre uzatımı vermektedir. İdarenin yaptığı bu uygulama hatalıdır. Hakediş raporunun idareye verildiği tarihten itibaren 120 gün içinde ödenmesi gerekmektedir. Bu idareye tanınan süredir. Gerek onaylanma ve gerekse tahakkuk aşamasının otuz gün beklenilmeden yapılması idarenin iç işlemidir. İşin ihalesi safhasında belli olan bu husus yüklenici tarafından bilinen ve peşinen kabul edilmiş bir konudur. Hal böyle iken, idarenin 30 günlük süreyi beklemeden onayı ve tahakkuku erken yapıp ödemeyi altmışıncı günden sonraki bir tarihte yapması, işin gecikmesine sebep olan bir idari kusur olarak görülemez. Kaldı ki bu hususun idarenin iç işleyişiyle ilgili bir durum olduğu ve onay ile tahakkukun ne zaman yapılacağı yüklenici tarafından bilinip de işlerin ona göre yürütülebiceği bir husus değildir. Yüklenici sözleşmenin 11’inci maddesine göre hakediş raporlarının idareye verildiği tarihten başlamak üzere İdarece en geç otuz gün içinde onaylandıktan sonra otuz gün içinde tahakkuka bağlanarak altmış gün içinde ödeneceğini bilmekte ve öngörmektedir.

Kamu İdaresi cevabında, Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 29’uncu maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan hükümlere göre iş ve işlemlerin yapılacağı belirtilmiştir.

Hakedişin süresinde ödenmemesi durumunda, bu durumun taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olduğunun ve bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş olduğunun yüklenici tarafından kanıtlanması durumunda, hakedişin idareye verildikten 120 gün içinde ödenmemesi durumuna göre süre uzatım hesabının yapılması gerekmektedir.