Mülkiyeti Belediyeye ait taşınmaz üzerinde Tıbbi Atıkların Sterilizasyon Tesisi İnşa edilerek Enerji Nakil Hattı Yapılması (Tıbbi Atık Sterilizasyon Tesisi Kurularak Toplama ve İşletmecilik) işinin kira artışının şartname ve sözleşmeye aykırı yapıldığı ve teminatın eksik alındığı görülmüştür.

Tıbbi atıkların halk sağlığına zarar vermeden ayrı toplanması, taşınması ve tıbbi atıkların sterilizasyon tesisi inşa edilerek enerji nakil hattı yapılması, iletişim ofisi oluşturulması, tıbbi atıkların sterilize edildikten sonra bertaraf edilmesi ve amacı doğrultusunda işletilme işinin muhammen bedeli 35.000,00 TL olarak belirlenmesine karşın, 11.10.2011 tarihinde yapılan ihale sonucunda yıllık 251.500,00 TL’ye verilmiştir.

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun “Uygulama alanı” başlıklı 339’uncu maddesinde, “Konut ve çatılı işyeri kiralarına ilişkin hükümler, bunlarla birlikte kullanımı kiracıya bırakılan eşya hakkında da uygulanır. Ancak bu hükümler, niteliği gereği geçici kullanıma özgülenmiş taşınmazların altı ay ve daha kısa süreyle kiralanmalarında uygulanmaz. Kamu kurum ve kuruluşlarının, hangi usul ve esaslar içinde olursa olsun yaptıkları bütün kira sözleşmelerine de bu hükümler uygulanır.” denilmektedir. 6098 sayılı Kanun’un ikinci ayırımın başlığı konut ve çatılı işyeri kiralarıdır. Bu nedenle konut ve çatılı işyeri olmayan yerlerde 6098 sayılı Kanun’un 339 ve takip eden maddeleri uygulanmayacak, sözleşme ve şartnamesine göre işlem tesis edilecektir. Diğer taraftan 04.07.2012 gün ve 6353 sayılı Kanun’un 53’üncü maddesiyle 6098 sayılı Kanun’a eklenen geçici 2’nci maddesinde işyeri kiraları ifadesi geçtiğinden dolayı işletme hakkı kiralamaları ile kiracısı tacir olmayan işyerinde kira artışı sözleşme ve şartnamesine göre olacaktır. Özetle, 6098 sayılı Kanun’un 344’üncü maddesi gereğince TÜFE oranında artış konut ve çatılı işyerlerinin kiralanması ve geçici 2’nci maddesinde ise, kiracının Türk Ticaret Kanununda tacir olarak sayılan kişiler ile özel hukuk ve kamu hukuku tüzel kişileri olduğu işyeri kiralarında TÜFE oranında artış yapılacağı belirtilmiştir. Belediyenin ihale ettiği iş belirtilen Kanun maddeleri kapsamına girmemektedir. Bu nedenle söz konusu işin artışı şartname ve sözleşmede yer alan hükümlere göre yapılmalıdır.

İşe ait İdari Şartnamenin 15’inci maddesinde, sözleşme yapıldıktan sonra, işe başlanan ay içerisinde (15 Haziran 2012) birinci yılın kira bedelinin peşin ödeneceği, diğer yılların kira bedellerinin ise, TEFE-ÜFE oranında artırılarak o yılın Haziran ayında ödeneceği, toplanan tıbbi atıkların brüt gelirinden ilk beş yıl için %10, ikinci beş yıl için ise %15 pay alınacağı, hesap edilecek tutarların yüklenici tarafından tahsil edildiği tarihten itibaren bir ay içinde Belediyeye ödeneceği, yüklenicinin tahsilatı yıllık olarak yapması halinde ise, her yıl Ocak ayı içerisinde ödemeyi yapacağı, bedelin maddede belirtilen süre içinde ödenmemesi halinde 6183 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir. 18.01.2012 tarihli sözleşmenin 5’inci maddesinde de aynı düzenleme yer almıştır.

İşe ilişkin şartnamenin 15 ve sözleşmenin 5’inci maddesinde, birinci yılın kira bedelinin 15 Haziran 2012 tarihinde peşin ödeneceği, diğer yılların kira bedellerinin ise, TEFE-ÜFE oranında artırılarak o yılın Haziran ayında ödeneceği belirtildiğine göre, Mayıs ayına ait olup, Haziran ayının başında yayımlanan endeks verileri kullanılacaktır. Kullanılacak endeks ise, şartname ve sözleşmede (TÜFE- ÜFE) oranlarında artırılacak ifadesi yer aldığına göre bu endekslerin ortalaması olmalıdır. Belediye Encümenin 17.11.2017 tarih ve 2284 sayılı kararıyla 2018 yılı için artış yapılmamasına karar verilmiş ise, de Encümenin yetkisinde olmayan konuda karar alması mümkün değildir. Diğer taraftan Encümenin ihale öncesi tüm katılımcılar için geçerli olan şartname ve ihale sonrası imzalanan sözleşmede yer alan maddelerde değişiklik yapma yetkisinin bulunmadığı da açıktır. Dolayısıyla şartname ve sözleşmeye göre 2018 yılı içinde artış yapılmalıdır.

İdari Şartnamenin 9’uncu maddesinin (A) fıkrasında, “Kesin teminat hesaplanırken Tahmini yatırım bedeli+10 yıllık kirax%6 formülü uygulanacaktır.” denilmektedir. Bu hükme göre alınacak teminat tutarı 2.500.000,00 TL (Tesis Maliyeti)+251.500,00x10= 2.515.000,00 (Kira Bedeli)=5.015.000,00x%6=300.900,00 TL sözleşme anında alınacak teminat tutarıdır. Ayrıca kira bedeli güncellendiğinde aradaki tutar kadar ilave teminat alınmalıdır. Alınan teminat ise 155.000,00 TL tutarındaki Banka teminat mektubudur. Teminat mektubu eksik alınmakla idare kendini riske ettiği gibi, yükleniciye de avantaj sağlamış olmaktadır. Böylece yüklenici aradaki farka ilişkin katlanması gereken maliyet/külfete katlanmamış olmaktadır.

Yıllık kira bedellerinin şartname ve sözleşmeye göre artırılarak eksik alınan kira bedellerinin alınması, süresinde yatırılmayan kira ve pay ödemelerine faiz uygulanması, teminatın şartname ve sözleşmeye göre alınması ile zamanaşımı süresi dikkate alınarak ilgili tahakkuk ve tahsilat sürecinin işletilmesi gerekir.

Tablo 12: Kira Artışları ve Ödeme Süresiyle ile İlgili Açıklamalar

Açıklama: Tabloda yer alan ÜFE ve TÜFE oranlarından yılın karşısında yer alan birinci rakam bir önceki yıla göre olan artışı, ikinci rakam ise oniki aylık ortalamalara göre bulunan artış yüzdelerini göstermektedir.