Isparta Belediyesi mali tabloları ve yevmiye kayıtlarının incelenmesi sonucunda, 240 Mali Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabı ve 241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabının gerçek durumu yansıtmadığı görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “24 Mali duran varlıklar” başlıklı

177’nci maddesinde, bu hesap grubunun, kanuni yetkilere dayanılarak mali kuruluşlar ile mal ve hizmet üreten kuruluşlara yatırılan sermayeler ve bu sermayelerin işletilmesinden doğan kar ve zararların izlenmesi için kullanılacağı ifade edilmiş olup hesap grubunun, 240 Mali Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabından, 241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabından ve 247 Sermaye Taahhütleri (-) Hesabından oluştuğu belirtilmiştir.

Mevzuat hükmünden de anlaşılacağı üzere, 240 no.lu hesap, mali kuruluşlara yatırılan; 241 no.lu hesap ise mal ve hizmet üreten kuruluşlara yatırılan sermayenin izlenmesi amacıyla kullanılmaktadır.

Buna göre;

1. Belediyenin merkezi idare vergi gelirleri paylarından kesilerek, İller Bankası nezdinde sermaye olarak tutulan payları, 240 no.lu hesap yerine 241 no.lu hesapta izlenmiştir.

   Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 240 Mali Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabını düzenleyen 178’inci maddesinde, bu hesabın, kanuni yetkilere dayanılarak mali kuruluşların sermayesine iştirak edilen tutarların ve bu sermaye tutarlarının işletilmesinden doğan kar ve zararların, bütçeye iade olunan tutarlar ile bu kuruluşlara ikrazen verilen ve mahsup edilen tutarların izlenmesi için kullanılacağı ifade edilmiştir.

   Aynı Yönetmelik’in “Hesaba ilişkin işlemler” başlıklı 179’uncu maddesinde, mali kuruluşlara gerek nominal sermaye ve gerekse ayni sermaye transferi şeklindeki iştiraklerin gerçeğe uygun değeri ile bu hesaba kaydedileceği ve sermayesine iştirak edilen mali kuruluşlara nakdi veya ayni sermaye şeklindeki katılımlardan bu hesapta kayıtlı tutarların, ilgili mali kuruluşların öz kaynak hesaplarında karşılıklı olarak yer alan tutarlara eşit olması gerektiği belirtilmiştir.

   Yönetmelik’in devam eden 180’inci maddesinde ise 240 Hesaba hangi durumlarda borç ve alacak kaydı yapılacağı düzenlenmiş olup nakden verilen sermayenin bir taraftan bu hesaba borç, 103 veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan 830 Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835 Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedileceği ifade edilmiştir.

   Yapılan incelemede Belediyenin 2019 yılı içerisinde merkezi idare vergi gelirleri payından İller Bankası sermaye payı olarak kesilen tutarlardan, 1.179.099,86 TL’nin 240 Mali Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabına kaydedilmesi gerekirken, 241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabına kaydedildiği tespit edilmiştir.

   
   

   Muhasebe Yönetmeliği’ne ve hesap planındaki sınıflandırmaya aykırı olarak yapılan bu kayıt sebebiyle 240 Mali Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabı olması gerekenden 1.179.099,68 TL eksik, 241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabı ise aynı tutar kadar olması gerekenden fazla gösterilmek suretiyle 2019 yılı Bilançosunun doğru ve güvenilir bilgi vermemesine neden olunmuştur.

2. Belediyenin, ortağı olduğu şirketlerdeki sermaye payı, 241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabındaki kayıtlı tutar ile örtüşmemektedir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabını düzenleyen 181’inci maddesinde, bu hesabın mal ve hizmet üreten kuruluşlara nakden veya ayni olarak verilen sermaye tutarları ve bu sermaye tutarlarının işletilmesinden doğan kar ve zararlar ile bütçeye iade olunan sermayelerin izlenmesi için kullanılacağı belirtilmiştir.

Aynı Yönetmelik’in “Hesaba ilişkin işlemler” başlıklı 182’nci maddesinde, mal ve hizmet üreten kuruluşlara gerek nominal sermaye ve gerekse ayni sermaye transferi şeklindeki iştiraklerin gerçeğe uygun değeri ile bu hesaba kaydedileceği ve sermayesine iştirak edilen mal ve hizmet üreten kuruluşlara nakdi veya ayni sermaye şeklindeki katılımlardan bu hesapta kayıtlı tutarların, mal ve hizmet üreten ilgili kuruluşların öz kaynak hesaplarında karşılıklı olarak yer alan tutarlara eşit olması gerektiği belirtilmiştir.

Yönetmelik’in devam eden 183’üncü maddesinde ise 241 Hesaba hangi durumlarda borç ve alacak kaydı yapılacağı düzenlenmiş olup; nakden verilen sermayenin bir taraftan bu hesaba borç, 103 veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedileceği, duran varlıklar içinde yer alan taşınır ve taşınmaz mallardan sermayeye eklenmek amacıyla mal ve hizmet üreten kuruluşlara verilenlerin, bir taraftan net değeri bu hesaba, ayrılan amortisman tutarı ilgili amortisman hesabına borç, varlığın kayıtlı değeri ise ilgili duran varlık hesabına alacak kaydedileceği ifade edilmiştir.

Tablo 5: Belediyenin Şirketlerdeki Ortaklık Payı ve Sermaye Tutarları

Tablodan da görüldüğü üzere belediyenin doğrudan hissedarı olduğu 3 şirkette toplam 84.406.000,00 TL sermayesi bulunmasına rağmen Bilançosunun 241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabında 83.764.035,94 TL kayıtlı tutar yer almaktadır. Buna göre Belediyenin şirketlerindeki toplam mevcut sermaye tutarı ile 241 no’lu hesabın bakiyesi arasında toplam 641.964,06 TL fark bulunmaktadır.

Ayrıca (A) fıkrasında konu edildiği üzere 2019 yılında İller Bankası payından kesilen sermaye paylarından 1.179.099,86 TL, 240 Mali Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabına kaydedilmesi gerekirken sehven 241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabına kaydedilmiştir.

Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin "Temel Muhasebe Kavramları ve İlkeleri" başlıklı 5'inci maddesinde yer alan "özün önceliği" kavramı gereği (A) fıkrasında konu edilen hatalı kayıt da dikkate alındığında, 241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabının olması gerekenden 1.821.063,92 TL eksik olarak gösterilmesi sonucunda 2019 yılı Bilançosu bu hesap itibariyle gerçek durumu yansıtmamaktadır.

Her ne kadar idare tarafından düzeltme kayıtları yapıldığı bildirilmişse de 2020 yılında yapılan işlemin 2019 yılı mali tablolarında oluşan hatayı düzeltici etkisi bulunmamaktadır.