Kemalpaşa Belediyesinin, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında doğrudan temin (22/d) ve pazarlık usulüyle (21/f) yapılan mal alımları ile yapım işlerinde mevzuatta öngörülen %10’luk sınırı Kamu İhale Kurulundan uygun görüş almadan aştığı görülmüştür.

4734 sayılı Kanun’un “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde;

“İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.

…

Bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulü temel usullerdir. Diğer ihale usulleri Kanunda belirtilen özel hallerde kullanılabilir.”

denilmektedir.

Dolayısıyla idareler yapacakları ihalelerde rekabeti, eşit muameleyi ve kaynakların verimli kullanılmasını, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını sağlamakla sorumlu tutulmuş ve ihtiyaçlarını öncelikle açık ihale ve belli istekliler arasında ihale usulüyle karşılaması, diğer usullere ise ancak kanunda gösterilen özel hallerde başvurulması gerektiği hüküm altına alınmıştır.

Mezkur Kanun’un “İdarelerce Uyulması Gereken Diğer Kurallar” başlıklı 62’nci maddesinin (ı) bendinde;

“ı) (Ek:4964/38 md.) Bu Kanunun 21 ve 22’nci maddelerindeki parasal limitler dahilinde yapılacak harcamaların yıllık toplamı, idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin %10’unu Kamu İhale Kurulunun görüşü olmadıkça aşamaz.”

denilmektedir.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “4734 sayılı Kanun’un 62’nci maddesinin (ı) bendinin uygulanmasına ilişkin açıklamalar” başlıklı 21’inci maddesinde; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 21 ve 22’nci maddelerinde belirtilen parasal limitler dahilinde yapılacak harcamaların yıllık toplamının, idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin

%10’unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadıkça aşamayacağı, bu Kanun’a göre açık ihale usulü ile belli istekler arasında ihale usulünün temel ihale usulü olduğu ancak temel ihale usulleriyle alım yapılamadığı takdirde diğer usul ve yöntemlerle alım yapılması gerektiği, yapılacak mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin harcamaların, 4734 sayılı Kanunda belirtilen temel ilkelere ve usullere uygun bir şekilde yapılması gerektiği, Kanun kapsamındaki kurum ve kuruluşların, Kanun’un gerek 21’inci maddesinin (f) bendi, gerekse temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar hariç 22’nci maddesinin (d) bendi kapsamında yapacakları harcamalarda, bütçelerine bu amaçla konulan ödeneklerin % 10'unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadan aşamayacağı hüküm altına alınmıştır.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin 21.2'inci maddesinde ise %10 oranı hesaplanırken

kamu kurum ve kuruluşlarının yıllık bütçelerinde belirlenen toplam ödenek miktarının dikkate alınacağı ve mal alımı, hizmet alımı veya yapım işleri için bütçelerine konan yıllık toplam ödenekleri üzerinden her biri için ayrı ayrı hesaplanacağı belirtilmiştir.

Belediyenin 2018 yılında mal ve hizmet alımları ile yapım işleri için ayırdığı ödenekler ile 21/f ve 22/d kapsamında yaptığı harcamalara ilişkin ayrıntılı tablo aşağıda yer almaktadır.

Tablo 10: 21/f ve 22/d'ye Göre Gerçekleştirilen Mal ve Hizmet Alımları ile Yapım İşlerinin Toplam Tutarlarının Bütçeye Bu Amaçla Konulan Ödeneğin %10'u ile Karşılaştırılması (TL)

Belediye, 2018 yılında mal alımlarına toplam 16.536.400,00 TL ödenek ayırmış ve 22/d kapsamında 7.183.614,44 TL tutarında mal alımı yapmış; hizmet alımlarına toplam 22.979.500,00 TL ödenek ayırmış ve 2018 yılı içinde 21/f kapsamında 308.986,49 TL, 22/d kapsamında 1.791.100,27 TL olmak üzere toplam 2.100.086,76 TL harcama yapmış, yapım işlerine toplam 28.385.000,00 TL ödenek ayırmış ve 2018 yılı içinde 21/f kapsamında 236.000,00 TL, 22/d kapsamında ise 8.125.751,75 TL olmak üzere toplam 8.361.751,75 TL harcama yapmıştır.

Tablodan da görüleceği üzere, mal alımlarına ilişkin harcama tutarı bütçeye bu amaçla konulmuş olan ödeneğin %43’üne tekabül etmekte olup söz konusu limit 5.529.974,44 TL aşılmış, hizmet alımlarına ilişkin harcama tutarı bütçeye bu amaçla konulmuş olan ödeneğin

%9’una tekabül etmekte olup söz konusu limit aşılmamış ve yapım işlerine ilişkin harcama tutarı bütçeye bu amaçla konulmuş olan ödeneğin %29’una tekabül etmekte olup söz konusu limit 5.287.251,75 TL aşılmıştır. Ancak, söz konusu mal alımları ile yapım işlerinde %10’luk

sınırın aşılabilmesine yönelik Kamu İhale Kurulunun uygun görüşünün alınmadığı tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kanun’da belirtilen %10 sınırının kurum ve kuruluşlar tarafından takip edilmesi ve bu sınırın aşılacağının öngörülmesi halinde Kamu İhale Kurumuna başvurulması ve Kamu İhale Kurulunun uygun görüşünün alınması gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “2018 yılı içerisinde Doğrudan Temin ve Pazarlık Usulü İle Yapılan Mal Alımları İle Yapım İşleri toplamlarının KİK görüşü alınmadan %10 u geçtiği ile ilgili olarak Müdürlüklerle yapılan görüşmede yapılan harcamaya ilişkin ekonomik kod hesaplaması yapılmadan her müdürlüğün toplam bütçe ödeneğinin (2018 yılı için 106.500.000,00 TL.) dikkate alındığının bu hatanın teftiş sırasında öğrenildiği ifade edilmiş olup, bundan böyle 22/d ve 21/f alımlarında mutlaka % 10 mukayesesine dikkat edileceği KİK uygun görüşü alınmadan bu oranın geçilmemesi sağlanacaktır.” denilmektedir.

Sonuç olarak kamu idaresi tarafından 4734 sayılı Kanun’un 21 ve 22'nci maddeleri kapsamında yapılan alımlarda %10 sınırının aşılması durumunda Kamu İhale Kurulunun uygun görüşünün alınacağı belirtilmiş olmakla birlikte 2018 yılı içerisinde her bir alım bazında %10'luk sınırın aşılıp aşılmadığının takip edilmemesi sebebiyle mal alımları ile yapım işlerinde bu sınır, mevzuata aykırı olarak Kamu İhale Kurulundan uygun görüş alınmadan aşılmıştır.