Estram AŞ tarafından 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 3/g maddesi ile ihalesi yapılan Elektronik Bilet Toplama İşi ile ilgili olarak “pandemi nedeni ile malzeme temininde gecikme olması” gerekçesi ile süre uzatımı verildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 2’nci maddesi ile Kanun kapsamında yer alan idareler sayılmış ve sayılan idarelerin kullanımında bulunan her türlü kaynaktan karşılanan mal veya hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinin bu Kanun hükümlerine göre yürütüleceği belirtilmiştir.

Kanun’un 3’üncü maddesinde ise ceza ve ihalelerden yasaklama hükümleri dışında bu Kanun’a tabi olmayan ve istisna kabul edilen alımlar sayılmıştır. Söz konusu maddede istisnalar bentler halinde sayıldıktan sonra bu bentlerde sayılan alımların ceza ve ihalelerden yasaklama hükümleri hariç Kanun’a tabi olmadığı hükme bağlanmıştır.

Söz konusu maddenin (g) bendinde; “2 nci maddenin birinci fıkrasının (b) ve (d) bentlerinde sayılan kuruluşların, ticarî ve sınaî faaliyetleri çerçevesinde; doğrudan mal ve hizmet üretimine veya ana faaliyetlerine yönelik ihtiyaçlarının temini için yapacakları, Hazine garantisi veya doğrudan bütçenin transfer tertibinden aktarma yapmak suretiyle finanse edilenler dışındaki yaklaşık maliyeti ve sözleşme bedeli ikitrilyon üçyüzmilyar Türk Lirasını aşmayan mal veya hizmet alımları,” istisna kapsamında değerlendirilmiştir.

Kanun’un yasaklar ve cezalarla ilgili hükümleri, 58’inci ile 61’inci maddelerinde düzenlenmiş bulunmaktadır. Kanun’un 60’ıncı maddesinin son fıkrasında, “5’inci maddede belirtilen ilkelere ve 62’nci maddede belirtilen kurallara aykırı olarak ihaleye çıkılmasına izin verenler ve ihale yapanlar hakkında da yukarıda belirtilen müeyyideler uygulanır.” düzenlemesi yer almaktadır.

Kanun’un 60’ıncı maddesinin atıfta bulunduğu 5’inci maddesinde ise idarelerin, bu Kanun’a göre yapacakları ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu; aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işlerinin bir arada ihale edilemeyeceği, eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin kısımlara bölünemeyeceği hüküm altına alınmıştır.

Bu çerçevede, 3’üncü maddeye göre istisna tutulan alımlarla ilgili olarak, 4734 sayılı Kanun’da esas ve usullerin belirlenmesine ilişkin emredici bir düzenleme bulunmamasına rağmen Kanun’un temel ilkelerine, yasaklayıcı ve cezai nitelikteki hükümlerine, ayrıca 62’nci maddede yer alan hususlara uyulması zorunluluğu doğmakta ve bu kapsamda temin edilecek ihtiyaçlar için esas ve usul belirlenmesi gerekliliği ortaya çıkmaktadır.

Uygulamada, Şirket tarafından “Elektronik Ücret Toplama Sistemi (EÜTS) Alımı” ile ilgili olarak 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 3/g maddesine göre ihale yapılmış ve Yüklenici Firma ile ile 03.08.2022 tarihinde sözleşme imzalanmıştır.

Şirket ile Yüklenici Firma arasında imzalanan sözleşmenin 9’uncu maddesine göre işin süresi;

Kurulum ve Montaj: İşe başlama tarihi 03.08.2022; işi bitirme tarihi 01.10.2022 Kontrollü işletim: İşe başlama tarihi 03.10.2022; işi bitirme tarihi 31.12.2022 Şeklinde belirlenmiştir.

Sözleşmenin 16’ıncı maddesinde ise “İdare; İşin tekrar eden kısımlarının sözleşmeye uygun olarak gerçekleştirilmemesi halinde, her bir aykırılık için ayrı ayrı uygulanmak üzere sözleşme bedelinin binde bir oranında ceza uygulayacaktır.” denilmek suretiyle uygulanacak ceza belirlenmiştir.

Öte yandan, Yüklenici Firma İş ile ilgili olarak “Ancak, henüz montaj işlemleri başlamış olsa da devam etmekte olan yükümlülüklerimizi, ülkemizin ve dünyanın içinde olduğu pandemi/genel salgın hastalıktan dolayı yaşanan ekonomik ve tedarik sıkıntıları nedeniyle tarafımızdan kaynaklanmayan, tedarikçilerden kaynaklanan nedenlerle …” gerekçesi ile 17.10.2022 tarihine kadar ek süre istemiş, talep İdare tarafından “03.10.2022 tarih ve PRJ- 03102022-001 sayılı yazınıza istinaden Elektronik Ücret Toplama Sistemi alımına ait iş için gerekçeleri ile birlikte talep etmiş olduğunuz süre uzatımı, tarafımızdan uygun görülmüş olup, söz konusu iş 17.10.2022 tarihine kadar uzatılmıştır.” denilmek suretiyle uygun görülmüştür.

Her ne kadar İdare tarafından süre uzatımı talebi kabul edilmiş ise de, talebin gerekçesi olarak belirtilen “… ülkemizin ve dünyanın içinde olduğu pandemi/genel salgın hastalıktan dolayı yaşanan ekonomik ve tedarik sıkıntıları …” hususunun kabul edilmesi mümkün değildir. Çünkü, sözleşmenin imzalandığı tarih 03.08.2022 olup, bu tarihten sonra pandemi şartlarında ağırlaşma olmamış tam tersine şartlar kademeli olarak iyileşmiştir. Bu nedenle de, ihale tarihinde geçerli olan şartlar ağırlaşmamış tam aksine hafiflemiş olduğundan bu gerekçe ile süre uzatımı verilmesi uygun değildir. Yüklenici işi bitirme tarihi olan 01.10.2022 tarihinde işi bitirememiş 17.10.2022 tarihinde 16 gün gecikmeli olarak bitirmiştir. Sözleşmeye göre alınması gereken ceza tutarı (22.500.000,00 TL * 0,001 * 16 =) 360.000,00 TL’dir.

Buna göre, 360.000,00 TL cezanın alınmamış olması nedeni ile bu tutarda şirket gelirinden mahrum kalınmıştır.