Kamu İdaresinin emlak vergisi mükelleflerinin beyannamelerinde, vergiye tabi vergi değerinin hesaplanmasında dikkate alınan bina inşaat sınıfı ile fiilen yapılan tespitler sonucu olması gereken bina inşaat sınıflarının uyumlu olmaması sonucu vergi değerinin hatalı olduğu ve dolayısıyla verginin daha düşük tahakkuk ettirildiği görülmüştür.

1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun “Nispet” başlıklı 8’inci maddesinde bina vergisinin oranının meskenlerde binde bir diğer binalarda ise binde iki olduğu ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun uygulandığı büyükşehir belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde için ise bu oranların yüzde yüz artırımlı olarak uygulanacağı hükme bağlanmıştır.

Söz konusu Kanun’un 29’uncu maddesinin (b) bendinde ise binaların vergi değeri; Maliye ve Bayındırlık ve İskân Bakanlıklarınca müştereken tespit ve ilân edilecek bina metrekare normal inşaat maliyetleri ile (a) bendinde belirtilen esaslara göre bulunacak arsa veya arsa payı değeri esas alınarak 31’inci madde uyarınca hazırlanmış bulunan tüzük hükümlerinden yararlanılmak suretiyle hesaplanan bedel olduğu belirtilmiştir.

Emlak Vergisine Matrah Olacak Vergi Değerlerinin Takdirine İlişkin Tüzük’ün “Binaların İnşaat Sınıflarına Göre Ayrımı” başlıklı 10’uncu maddesinde binalar; lüks sınıf, birinci sınıf, ikinci sınıf, üçüncü sınıf ve basit inşaat olmak üzere beş sınıfta düzenlemiştir. Bu sınıflamanın, binanın yapılış tarzı, işçiliği, çeşitli kısımlarında kullanılan malzemenin cinsi, kalitesi vb. hususlar nazara alınarak yapılacağı ve inşaat sınıflarının tayinine esas alınacak niteliklerin Maliye Bakanlığınca tespit ve ilan olunacağı belirtilmiştir. Buna istinaden Maliye Bakanlığınca Bina İnşaat Sınıflarının Tespitine Dair Cetvel 15.12.1982 tarih ve 17899 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Cetvel’de binaların yapılış tarzı, işçiliği, çeşitli kısımlarında kullanılan malzemenin cinsi ve kalitesi gibi özelliklere yer verilmiş, binalar söz konusu Tüzük’e uygun olarak beş sınıfa ayrılmış ve her sınıf için de on adet kıstas belirlenmiştir.

14 seri no.lu Emlak Vergisi Genel Tebliği’nin "Bina İnşaat Sınırlarının Tespiti" başlıklı bölümünde; binanın gireceği sınıfın, bu özelliklerden yarıdan fazlasını taşıyıp taşımadığına bakılarak belirleneceği belirtilmiştir. Örneğin bina, ikinci sınıf inşaata ilişkin özelliklerden yarıdan fazlasını taşıyorsa ikinci sınıf olarak beyan edilecektir. Binada anılan özelliklerden yarıdan fazlası yoksa bu defa özellikleri itibariyle en yakın olduğu sınıfın beyan edilmesi icap edecektir. Örneğin, binanın 5 özelliği ikinci sınıfa, 4 özelliği üçüncü sınıfa, 1 özelliği de birinci sınıfa dâhil ise, söz konusu bina ikinci sınıfa daha yakın olduğu için ikinci sınıf olarak beyan edilmesi gerekecektir. Diğer taraftan, binanın bir alt veya üst sınıftan hangisine gireceği konusunda tereddüde düşülen hallerde, vergi değerinin beyan edilmesinin esas olduğu da dikkate alınarak, bir üst sınıfın bildirileceği belirtilmiştir. Örneğin binanın üçüncü sınıfa mı yoksa ikinci sınıfa mı gireceğinde tereddüt gösteriliyorsa, bu binanın ikinci sınıf inşaat kabul edilmesinin uygun olacağı belirtilmiştir.

57 seri no.lu Emlak Vergisi Genel Tebliği’nde; belediyeler, emlâk vergisi işlemlerinde başta imar birimleri olmak üzere emlâk vergisine konu taşınmazlara ilişkin öncelikle kendi kayıtlarında bulunan bilgi ve belgelerden faydalanacaklar ve gerek duymaları halinde bildirimlerin kontrolü amacıyla bildirime konu taşınmazlarda yoklama ve tespit yapmaları gerektiği düzenlenmiştir.

Binaların fiili durumları ile verilen beyannamelerin doğruluğuna ilişkin İdarenin teknik personelleri ve yoklama memurları eşliğinde yapılan fiili denetim sonucunda; beyanname üzerindeki bina inşaat sınıfları ile yoklama sonucunda tespit edilen bina inşaat sınıfları arasındaki farktan kaynaklanan 170.910.289,82 TL matrah farkı ve dolayısıyla 2023 yılına ilişkin olarak 683.641,16 TL emlak vergisi farkı ortaya çıkmıştır. Kamu İdaresinin 2023 gelirleri aşağıdaki tabloda gösterildiği gibidir.

‌Tablo 8: Emlak Vergisi Beyanları ile Fiili Durum Arasındaki Farka İlişkin Taşınmaz Listesi

Kamu İdaresi tarafından bulguda yer alan tespite katılınmış, bulgu doğrultusunda çalışmalara başlanıldığı bilgisi verilmiştir.

Kamu İdaresinin emlak birimi tarafından bina inşaat sınıflarının tespitine ilişkin mer’i mevzuat hükümlerinin emrettiği şekilde yapılacak fiili tespitler ile sınıfların gerçek mahiyetinin ortaya çıkarılması gerekmektedir.