Birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen yapım işlerinde, ön/kesin proje ile mahal listelerinin mevzuata uygun olarak hazırlanmadığı ve mevzuata uygun olmayan ön/kesin proje ile mahal listeleri ihale dokümanına eklenerek söz konusu işlerin ihalesinin yapıldığı tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 62’nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde; yapım işlerinde arsa temin edilmeden, mülkiyet, kamulaştırma ve gerekli hallerde imar işlemleri tamamlanmadan ve uygulama projeleri yapılmadan ihaleye çıkılamayacağı, ihale konusu yapım işinin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenemediği durumlarda ön veya kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabileceği, uygulama projesi bulunan yapım işlerinde anahtar teslimi götürü bedel teklif alınmak suretiyle ihale yapılmasının zorunlu olduğu, ancak, doğal afetler nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli süre bulunmayan yapım işlerinde, ön veya kesin proje üzerinden, her türlü onarım işleri ile işin yapımı sırasında belli aşamalarda arazi ve zemin etütleri gerekmesi veya uygulamada imar ve güzergâh değişikliklerinin muhtemel olması nedenleriyle ihaleden önce uygulama projesi yapılamayan, bina işleri hariç, yapım işlerinde ise kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabileceği düzenlenmiştir.

Ayrıca, Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas miktarların tespiti” başlıklı 9’uncu maddesinde; “(1) Yaklaşık maliyet hesabına esas miktarların tespiti için öncelikle aşağıda yer alan çalışmaların yapılması gereklidir:

……

1. Proje zorunluluğu; bina işlerinde uygulama projesi, diğer işlerin uygulama projesi yapılabilen kısımları için uygulama projesi, yapılamayan kısımları için kesin proje; doğal afetler nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli süre bulunmayan işler ile ihale konusu işin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenemediği durumlarda ise ön ve/veya kesin projenin hazırlanması ve yaklaşık maliyetin söz konusu projelere dayanılarak hesaplanması gerekir.

2. Mahal listesi hazırlanması; ön, kesin veya uygulama projelerine dayalı olarak, işin bünyesindeki imalat kalemlerinin adını ve yapılacağı yerleri gösteren ve yaklaşık maliyetin

hazırlanmasına esas teşkil eden mahal listeleri hazırlanır.

……”

denilmek suretiyle proje ve mahal listesi hazırlama zorunluluğu ve bu dokümanların yaklaşık maliyet hesabında kullanılması gerekliliği düzenlenmiştir.

Yine, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun “Sözleşme türleri” başlıklı 6’ncı maddesinde;

“Kamu İhale Kanununa göre yapılan ihaleler sonucunda;

1. Yapım işlerinde; uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı olarak, işin tamamı için isteklinin teklif ettiği toplam bedel üzerinden anahtar teslimi götürü bedel sözleşme,

……

c) Yapım işlerinde; ön veya kesin projelere ve bunlara ilişkin mahal listeleri ile birim fiyat tariflerine, mal veya hizmet alımı işlerinde ise işin ayrıntılı özelliklerine dayalı olarak; idarece hazırlanmış cetvelde yer alan her bir iş kaleminin miktarı ile bu iş kalemleri için istekli tarafından teklif edilen birim fiyatların çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden birim fiyat sözleşme,

…… düzenlenir.”

hükmü yer almaktadır.

Anılan hükümler uyarınca, uygulama projesi yapılmadan birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen yapım işlerinde ön veya kesin projeler ile bunlara ilişkin mahal listelerinin hazırlanması, yaklaşık maliyetin bu belgeler esas alınarak hesaplanması ve isteklilerin tekliflerine esas olacak şekilde ihale dokümanına konulması ve sözleşmenin uygulanması sırasında da bu belgelerin tarafları bağlayıcı bir unsur olarak sözleşme ekinde yer alması gerekmektedir.

Ancak, yapılan incelemede birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen yapım işlerinin ihale dokümanlarına söz konusu projeler yerine bu proje düzeylerini karşılamayacak şekilde çizimler koyulduğu; mahal listesi olarak da genel olarak imalatların nerelerde yapılacağının

cadde, sokak ve yer adı belirtmek suretiyle liste halinde ihale dokümanına eklendiği görülmüştür. Söz konusu belgelerden ön veya kesin projeler, içerdiği bilgiler açısından birim fiyat ihale edilen yapım işlerinin ön veya kesin proje seviyesini karşılamadığından, mahal listeleri ise işin yapılacağı yer ile o yerde yapılacak işleri tam olarak belirtmediğinden mevzuatın proje ve mahal listelerine ilişkin getirdiği zorunluluğu karşılamamaktadır ve bu nedenle birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen yapım işlerinde proje ve mahal listelerine ilişkin yapılan uygulama anılan mevzuat hükmüne aykırıdır.

Ayrıca, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen yapım işlerinde ön veya kesin proje ile mahal listesinin ihale dokümanında yer alması zorunluluğu isteklilerin tekliflerine esas olmak üzere hangi imalatın hangi mahalde ne miktarda ve hangi şartlarda yapılacağını bilmesi gerekliliğinden kaynaklanmaktadır. Bu itibarla, birim fiyat tariflerinin yanında mevzuatın tariflediği düzeyde ön veya kesin proje ile ilgili mahalde hangi imalatların yapılacağını münhasıran gösteren mahal listelerinin ihaleden önce hazırlanarak ihale dokümanına konulması ve tekliflerin bu dokümanlara göre alınması gerekmektedir. Mevzuatına uygun ön veya kesin proje ile mahal listeleri olmadan verilen tekliflerin bir kısmının bu dokümanların olmamasının getirdiği öngörülmezliğin risk payını da içereceği bilinmelidir.

Kamu İdaresince, bulgu konusu tespite iştirak edilmekle birlikte, mevzuata uygun olarak ön/kesin poje yapılması ile mahal listesi hazırlanması için mevcut olan zorluklar ve belirsizliklerden bahsedilmiş, ancak bundan sonraki süreçlerde konuya ilişkin azami dikkat gösterilerek öngörülen çalışmalara ilişkin proje ve mahal listelerinin oluşturulacağı ve birim fiyatlı yapım işlerinde esas ve usullere bağlı kalınacağı ifade edilmiştir.

Bu itibarla, birim fiyatlı ihale edilen yapım işlerinde kanuni bir gereklilik olan ön veya kesin projelerle mahal listelerinin mevzuata uygun olarak hazırlanarak ihaleye çıkılması ve bu suretle isteklilerin tekliflerinin daha sıhhatli ve gerçekçi olarak hazırlamasının sağlanması ve sözleşmenin uygulanması sırasında da tarafları bağlayıcı bir unsur olarak mevzuata uygun hazırlanan bu belgelerin sözleşme ekinde yer alması gerektiği değerlendirilmektedir