Kurumun doğrudan temin ve pazarlık usulleriyle yapmış olduğu mal alımlarına ilişkin ödenen bedellerin, Kanun ile belirlenen sınırları aştığı ve %10’u aşan kısım için Kamu İhale Kurumundan onay alınmadığı tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Pazarlık usulü” başlıklı 21/f maddesinde İdarelerin yaklaşık maliyeti 728.072,00 TL’ye kadar olan mamul mal, malzeme veya hizmet alımlarını pazarlık usulüyle; “Doğrudan temin” başlıklı 22/d maddesinde ise büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin 218.395,00 TL, diğer idarelerin 72.752,00 TL’yi aşmayan ihtiyaçlarını doğrudan temin usulüyle giderebileceği belirtilmiştir. (KİK 2022/1 no lu tebliğ ile 2022 için belirlenen limitlere göre)

Aynı Kanun'un “İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar” başlıklı 62’nci maddesinin (ı) bendinde ise; Kanunun 21 ve 22’ nci maddelerindeki parasal limitler dahilinde yapılacak harcamaların yıllık toplamının, idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin

%10’unun Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadıkça aşılamayacağı düzenlenmiştir.

Mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere, idarelerin 4734 sayılı Kanun'un 21/f ve 22/d maddelerinde parasal limitleri belirlenen işler için yapacakları harcamaların yıllık toplamı konulacak ödeneklerin %10’unu aşmamalı, aşacak kısım için ise Kamu İhale Kurulundan onay alınmalıdır.

Kurumun 2022 yılında 21/f ve 22/d kapsamında gerçekleştirdiği mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin ödenek ve harcama tutarlarını gösteren tabloya aşağıda yer verilmiştir.

Tablo 11: Doğrudan Temin ve Pazarlık Kapsamında Yapılan Alımlar ve Ödenekleri

Tabloya bakıldığında; yapım işlerinde, bütçeye bu amaçla konulan ödeneğin %10’una ulaşılmadığı, ancak mal alımları ve hizmet alımları için konulan ödeneğin ise aşıldığı anlaşılmaktadır. Kurumun bütçesine konulan ödenek toplamına bakıldığında %10 limitine ilişkin parasal tutarın 28.336.173,03 TL olduğu görülmektedir. Ancak doğrudan temin ve pazarlıkla yapılan alımların toplamı ise 56.988.695,40 TL olarak gerçekleşmiş olup bu tutarın 55.216.677,60 TL’si doğrudan teminlere ilişkindir. Buna göre gerçekleşen rakam %10 limitinin 2 katını geçmiş limit üstü harcama tutarı 28.652.522,37 TL olmuştur. Özellikle mal alımlarında doğrudan temin yöntemiyle yapılan harcama tutarı, konulan ödeneğin %36’sına erişmiştir.

Bulguda belirtilen hususla ilgili olarak kamu idaresi cevabında; pandemi süreci sonrası oluşan piyasa belirsizliği nedeniyle yaşanan fiyat artışlarının ve tedarik sürecindeki temin güçlüklerinin doğrudan temin yönteminin daha çok kullanmasına neden olduğu belirtilmiş ve sonraki süreçte %10 sınırının aşılmaması için dikkatli davranılacağı ifade edilmiştir.

Doğrudan temin ve pazarlık usulleriyle yapılan alımların parasal tutarının, %10 limitinin 2 katının üstüne çıkması, Kurumda aslında ihale kapsamında temin edilmesi gereken mal ve hizmet alımlarının da bu yönemler kullanılarak yapıldığını göstermektedir. Her türlü ihtiyacın doğrudan temin yöntemiyle temin edilmesi en başta 4734 sayılı Kanun’da buna ilişkin düzenlemenin yapılış amacına aykırıdır. Ayrıca ihale yapılması halinde rekabet ortamından kaynaklı maliyet avantajı da olabileceğinden ihale ile yapılması uygun olan işler için doğrudan temin yönteminin kullanılması kaynak verimliliğini de olumsuz etkileyecektir. Bu nedenle Kurumun ihtiyaçlarının kaynak verimliliği ilkesi gözetilerek mevzuat kükümlerine uygun

yöntemlerle karşılanması ve doğrudan temin yönteminin amacına uygun kullanılması gerekmektedir.