Park yapımı ihalelerinde 4734 sayılı Kamu İhale Kanun'unda belirtilen temel ilkelere uyulmadığı; idari ve teknik şartnamelerin açıklık ve rekabet ilkesine uygun olarak hazırlanmadığı; teknik şartnamelerde işin tüm niteliklerinin ve zorunlu hususların belirtilmediği; park yapımları için belirlenen yapım sürelerinin çok uzun olduğu; yaklaşık maliyetlerin mevzuata uygun olarak hesaplanmadığı tespit edilmiştir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 11’inci maddesinde; üst yöneticilerin kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanılmasını sağlamaktan sorumlu oldukları ve bu sorumluluklarının gereklerini harcama yetkilileri aracılığıyla yerine getirecekleri belirtilmektedir. Aynı Kanun’un 8’inci maddesinde

de; her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesi ve kullanılmasından sorumlu oldukları hüküm altına alınmıştır.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun;

'Temel İlkeler' başlıklı 5'inci maddesinde; idarelerin, bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu oldukları;

"Yaklaşık Maliyet" başlıklı 9'uncu maddesinde, mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak yaklaşık maliyetin belirleneceği;

“Şartnameler” başlıklı 12’nci maddesinde, ihale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin her türlü özelliğinin idari ve teknik şartnamelerde belirtilmesi gerektiği; teknik şartnamelerde belirlenecek teknik kriterlerin, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olması, rekabeti engellememesi ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlamasının zorunlu olduğu;

"İhale ve ön yeterlik dokümanının içeriği ve idari şartnamede yer alması zorunlu hususlar" başlıklı 27'nci maddesinde, ihale dokümanında yer alacak teknik şartnamelerin yaptırılacak işin projesini de kapsamasının zorunlu olduğu;

"İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar" başlıklı 62'nci maddesinde, yapım işlerinde uygulama projeleri yapılmadan ihaleye çıkılamayacağı; ihale konusu yapım işinin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenemediği durumlarda ön veya kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabileceği;

Belirtilmiştir.

Kamu ihaleleri açısından rekabet ilkesi, idarenin en ehil sözleşmeciyi en uygun bedele bulabilmesini, diğer bir ifadeyle, en kaliteli mal ve hizmeti en uygun bedelle alabilmesini amaçlamaktadır. Kamu İhale Kurumu rekabet ilkesini; ‘’İdarenin ihtiyaç çerçevesi içerisinde isteklilerin birbirleri ile serbestçe yarışabilmeleri yani belli kıstaslar çerçevesinde belli bilgilere sahip olunmasının amaçlandığı’’ şeklinde tanımlamıştır.

16.05.2017 tarihinde yapılan 2.021.328,50 TL yaklaşık maliyetli “Yıldırım İlçesinde Muhtelif Mahallelerde Yeni Yapılacak Parkların Yaptırılması Yapımı” işi (23.06.2017- 20.09.2017) ihalesine 4 firma katılmış olup, ihaleyi 1.241.366,50 TL bedelle önceki dönem park yapımlarının yüklenicisi olan firma kazanmıştır. Bu firma yapılacak iş konusunda yeterli bilgiye sahiptir. Ancak yapım işinin her türlü özelliği idari ve teknik şartnamelerde belirtilmediğinden ve işin uygulama projesi olmadığından diğer firmalar bu bilgilere sahip değildir. İhaleye katılan diğer firmalar tekliflerini yeni park yapımı için vermiştir.

Bu ihalede doküman alanların sayısı 6 olup, bunların dördü ihaleye katılmıştır. İhalede geçerli olduğu kabul edilen teklif sayısı 2 olup, kazanan firma dışında tek geçerli teklif bulunmaktadır. Bu teklif tutarı 1.589.000 TL'dir.

İhale yeni park yapımı olarak gerçekleştirilmiş olup; ihale dokümanında, kaç tane park yapılacağı; kaç tanesinin revize park, kaç tanesinin yeni park olduğu; parkların nerelere yapılacağı; yüzölçümlerinin ne kadar olduğu belirtilmemiştir. İhaleler çeşitli yeni park yapımları olarak yapılmaktadır. Oysa gerçekleşmelere bakıldığında, 10 adet yeni park (6.349 metrekare), 11 adet revize park (32.222 metrekare) yapılmıştır. Buna göre, yapılan işlerin yaklaşık %80'i park revizyonudur.

Bu parkların yapımı için 820 gün süre verilmiştir. Oysa diğer belediyelerin park yapımları incelendiğinde, 5.000 metrekare yeni park yapımı için 60 gün süre verildiği görülmektedir. Yapılan işlerin yaklaşık %80'inin park revizyonu olması dikkate alındığında, park yapımı için verilen sürenin ortalamanın iki katı kadar olduğu değerlendirilmektedir. Parkların tamamı yeni park olduğuna göre hesaplama yapılsa bile, süre 462 gün olmaktadır. Öte yandan başka bir belediyenin 5.000 metrekare park revizyonu için belirlediği süre 45 gündür.

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 10'uncu maddesinde; yaklaşık maliyetine ilişkin fiyat ve rayiçlerin tespitinde, benzer nitelikteki işlerin sözleşmelerinde ortaya çıkan fiyatlar, kamu kurum ve kuruluşlarınca belirlenerek yayımlanmış birim fiyat ve rayiçler, kuruluşlarca belirlenerek yayımlanmış fiyat ve rayiçler, benzer nitelikteki işlere ilişkin maliyetler, idarenin piyasa araştırmasına dayalı rayiç ve fiyat tespitlerin esas alınacağı; piyasa araştırmasına dayalı fiyat tespitlerinde tereddüt edilen fiyatların gerçek piyasa rayiçlerine uygun olup olmadığı hususu Ticaret ve/veya Sanayi Odalarından alınacak yazılı rayiçlerle netleştirilmesi gerektiği vurgulanmıştır.

İdareler, yaklaşık maliyete ilişkin fiyat ve rayiçlerin tespitinde Yönetmeliğin 10'uncu maddesinin (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen fiyat ve rayiçlerin birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilirler. Ancak burada önemli olan yaklaşık maliyetin gerçek piyasa rayiçlerine uygun olarak hesaplanmasıdır.

Yaklaşık maliyet hesabında, kamu kurumları birim fiyatı bulunan işler için fiyat teklifi alınmıştır. Yaklaşık maliyette esas alınan fiyatlar ile resmi birim fiyatlar arasında büyük farklar bulunmaktadır. Ayrıca fiyat analizi de yapılmamıştır. Bu nedenlerle hesaplanan yaklaşık maliyet piyasa rayiçlerinin çok üstündedir.

“Makine ile her derinlikte ve genişlikte yumuşak ve sert toprak kazılması” için yaklaşık maliyet birim fiyatı, fiyat teklifi alınarak hesaplanmıştır. Oysa bu iş, birim fiyat tariflerinde (15.001/2B) yer almaktadır ve 2017 yılı birim fiyatı 4,13 TL'dir. Yaklaşık maliyet hesabında ise 45,00 TL tutarındaki aşırı yüksek fiyat da dikkate alınmaktır. Bunun sonucunda yaklaşık maliyet birim fiyatı 29,00 TL olarak belirlenmiştir.

"Dolomit Taşı Temini Nakli ve Kullanımı" için dolomit taşının piyasa rayiçleri araştırılıp fiyat analizi yapılmamış olup, yaklaşık maliyet fiyat araştırması yapılarak hesaplanmıştır. Alınan fiyatlar arasında çok fazla fark olup, aşırı yüksek fiyatlar (500,00 TL) dikkate alınmıştır. Oysa aşırı yüksek fiyat bildirmeyen iki firmanın fiyat ortalaması 25,00 TL'dir.

“100 cm Galvanizli Tel Çit Yapılması” için de yaklaşık maliyet birim fiyatı, fiyat teklifi alınarak hesaplanmıştır. Oysa bu işin birim fiyatı mevcuttur (KGM/51.106/B) ve yaklaşık maliyet birim fiyatı bu fiyata göre aşırı yüksektir. Kamu kurumu 2017 yılı resmi birim fiyatı 14,63 TL olduğu halde, yaklaşık maliyet birim fiyatı 49,25 TL olarak belirlenmiştir.

İhalelerde saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlama sorumluluğu çerçevesinde, idari ve teknik şartnamelerde işin her türlü özelliğinin belirtilmesi; park yapımlarında sürelerin mevzuata ve kamu yararına uygun olarak belirlenmesi; yaklaşık maliyetlerin mevzuata uygun olarak hesaplanması ve kamu kaynaklarının verimli kullanılması gerekmektedir.