İl genelinde VASKİ bünyesi dışında vidanjör ya da vidanjör benzeri araç hizmeti verenlerle ilgili etkili bir çalışmanın yapılmadığı görülmüştür.

2560 sayılı İSKİ Kanunu’nun 2’nci maddesinde Bölge içindeki su kaynaklarının, deniz, göl, akarsu kıyılarının ve yeraltı sularının kullanılmış sularla ve endüstri artıkları ile kirletilmesini, bu kaynaklarda suların kaybına veya azalmasına yol açacak tesis kurulmasını ve bu tür faaliyetlerde bulunulmasını önlemek, bu konuda her türlü teknik, idari ve hukuki tedbiri almak su ve kanalizasyon idaresinin görev ve yetkileri arasında sayılmıştır.

Atıksu alt yapı tesislerinin korunmasını amaçlayan Van Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Atıksuların Kanalizasyona Deşarj Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinde; Vidanjör, vidanjör çalıştırıcısı ve vidanjör çalıştırma izin belgesinin tanımlamaları yapılmış, “ İlkeler” başlıklı 4’üncü maddesinde atıksu kaynaklarının atıksularını, kanalizasyon sistemine bağlayabilmeleri veya vidanjör v.b. bir taşıma aracı ile taşıyarak, VASKİ atıksu arıtma tesislerine veya varsa VASKİ tarafından belirlenmiş doğrudan kanalizasyon sistemlerinin uygun noktalarına deşarj edebilmeleri için atıksuların; kanalizasyon sisteminin yapısına ve çalışmasına zarar verip engel olmaması, çalışan personel ve çevre halkı için sağlık yönünden risk oluşturmaması ve atıksu arıtma tesisinin çalışmasını ve verimini olumsuz yönde etkilememesi gibi belli şartlara sahip olması gerektiği belirtilerek kanalizasyon altyapı sistemlerinin zarar görmesi engellenmek istenmiştir. Yönetmeliğin 20’nci maddesinde VASKİ uygun gördüğü takdirde, görev ve sorumluluk alanında kalmak üzere, gerekli tedbir ve teminatı alarak, özel taşıma araçları (vidanjör) bulunan özel veya resmi kurum / kuruluşlara, vidanjör çalıştırma izni verebileceği, bu kurum veya kuruluşların, VASKİ’den alacakları izin belgesindeki şartlara uymak kaydı ile araçlarını çalıştırabileceği, VASKİ tarafından belirlenen çalışma süresi içerisinde, sebep olacakları her türlü zarar ve ziyandan sorumlu olacağı, atık su kaynaklarının, sızdırmaz özellikteki fosseptiklerde topladıkları atık sularını, VASKİ’ye ait veya VASKİ’den gerekli çalışma izin belgesi almış olan kurum veya kuruluşlara ait vidanjörler ile çektirmek zorunda olduğu hükme bağlanmıştır.

Van ili sınırları içerisinde su ve kanalizasyon işlerinden 1. derecede sorumlu İdare VASKİ Genel Müdürlüğüdür. VASKİ Genel Müdürlüğünce il genelinde vidanjör ve benzeri araçlarla vidanjör hizmeti veren şahıslarla ilgili herhangi bir takibin, Van ilinde kaç adet çalışan vidanjör ve benzerinin varlığıyla ilgili çalışmanın, vidanjör izin belgesi verilmesi gibi işlemlerin yapılmadığı, bu durumun; VASKİ haricinde hizmet veren vidanjör ve benzerlerin tehlikeli atık suları, içme suyu havzalarına veya çevreye zarar verebilecek başka alanlara ve idarenin tesislerine ön arıtmadan geçmeden kesinlikle dökülmemesi gerekirken bu tesislere yasa dışı boşaltarak insan sağlığına, çevreye ve idare tesislerine olumsuz etki oluşturabileceği değerlendirilmiştir.

Kaldı ki 15.08.2022 - 18.09.2022 tarih aralığında nereden ve tam olarak ne zaman geldiği belli olmayan atık suyun İdareye ait Van merkez atık su arıtma tesisindeki biyolojik arıtma yapan yararlı bakterilerin ölümlerine sebep olduğu ayrıca tesiste istenmeyen bu ölü bakterilerin koku oluşturarak çevre halkına rahatsızlık verdiği, bunun yanında yine idareye ait Edremit ileri biyolojik atık su arıtma tesisinde 11.10.2022 tarihinde gece saatlerinde tesisin girişine yakın kanalizasyon bacasına, tespiti yapılamayan vidanjör vasıtası ile zift malzemesi döküldüğü, bu sebeple tesise gelen zift malzemesinin tesisin ön arıtma ünitelerini çalışamaz hale getirdiği ve biyolojik arıtma ünitelerini kaplayarak arıtma yapan yararlı bakterilerin ölümüne sebep olduğu, genel olarak işletme koşullarını bozarak zift temizleninceye kadar tesisin atıl duruma geldiği İdareden alınan verilerden görülmüştür.

Her ne kadar ilgili idarelerle ile koordineli çalışma ile sorun çözülmüş olsa da VASKİ bünyesi dışında vidanjör ve benzeri araçların takip sisteminin olmasıyla benzer olumsuz örneklerin önüne hızla geçilecek ve telafisi imkansız zararların engellenmesi sağlanmış olacaktır.

Sonuç olarak, İSKİ Kanunu ve İdarenin çıkarmış olduğu yönetmelikler gereği il genelinde faaliyette olan VASKİ bünyesi dışındaki tüm vidanjör ve benzeri araçların hangi bölgede görev yaptığı, kim tarafından çalıştırıldığı, plakaları, sızdırmazlık kontrolleri, izin belgesi ve atık suyun nereye deşarj edildiğini kontrol edebilecek bir takip sistemi bilgilerini de içeren bir vidanjör bilgi sisteminin oluşturulması gerekmektedir.