Belediye ile yetkili sendika arasında bağıtlanan sosyal denge tazminatı sözleşmesine başka kanun veya toplu sözleşmede sınırları çizilmiş olan konularda bu sınırları aşabilecek nitelikte hükümlerin konulduğu görülmüştür.

4688 sayılı Kanun’un 32’nci maddesinde; sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı arasında sözleşme yapılabileceği ve yapılan sözleşmenin bu Kanun’un uygulanmasında toplu sözleşme sayılmayacağı belirtilmiştir.

Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2020 ve 2021 Yıllarını Kapsayan Toplu Sözleşme’nin “Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme” başlıklı 4’üncü bölümünün “Sosyal Denge Tazminatı” başlıklı 1’inci maddesinde;

“Sosyal denge sözleşmesi imzalayan sendikanın üyesi olmayan kamu görevlilerinden aynı unvanlı personelden alınacak aidatın iki katına kadar taraf sendika sosyal denge sözleşmesi aidatı alabilir. Bu aidatı ödeyen kamu görevlileri söz konusu sözleşmeden aynı usul ve esaslar dâhilinde yararlandırılır. ” hükmü yer almaktadır.

Belediye ile yetkili sendika arasında 2020 yılında imzalanan Sosyal Denge Sözleşmesi’nin “Sözleşmenin Kapsamı ve Yararlanma Şartları” başlıklı 5’inci maddesinde;

“a) Bu toplu iş sözleşmesinden 4. Madde A Kapsamı (b) bendine göre çalışanlar taban aylığının %1’i oranında sözleşme aidatı ödemek kaydıyla yararlanır.

1. Sözleşme imzalandığı tarihten sonra kuruma atama ve nakil gelenlerde taban aylığının %1’i oranında sözleşme aidatı ödeyerek yararlanır.

2. Toplu İş Sözleşmesinin imzalanması sırasında Türk Yerel Hizmet-Sen üyeleri %1, Türk Yerel Hizmet-Sen'e üye olmayıp başka sendikaya üye olanlar %1, hiçbir sendikaya üye olmayanlar ile, sonradan işe başlayıp da hiçbir sendikaya üye olmayanlar %1 veya Toplu İş Sözleşmesinin imzalanması sırasında Yetkili Sendika Türk Yerel Hizmet-Sen' e üye olup da sonradan ayrılıp başka sendikaya üye olanlar %1, hiçbir sendikaya üye olmayanlar ise %1 oranında, her ay alacağı mali ve sosyal haklar yardımından dayanışma aidatı ödemek suretiyle yararlanırlar.”

“Sosyal Çalışmalarda Yardımcı Olmak” başlıklı 10’uncu maddesinde;

“İşveren; Sendika şube ve işyeri temsilcileri doğrultusunda yapılacak sosyal çalışmalarda ve etkinliklerde gerekli kolaylığı sağlar. Sendikanın düzenleyeceği ve yapacağı her türlü toplantı, gezi, tiyatro gibi faaliyetlerde işyerinin çalışma düzenini aksatmayacak şekilde mesai saatinde de yapılabilir.”

“Sosyal Haklar” başlıklı 11’inci maddesinde;

“a) İşveren ile sendika, çalışan personelinin kendisi ve bakmakla yükümlü olduğu eş ve çocuklarının, İşverenin kuruluşlarından, sosyal tesislerinden (Spor Kompleksi, Kültür Merkezinde bulunan Sinema, Tiyatro, Düğün salonu, Nikâh Salonu vb.) ücretsiz veya indirimli yararlanması için Kurum İdari Kurullarında görüşülerek bir çözüme ulaştırılır.

b) İşveren, çalışan personelinin örgün, açık öğretim ve yabancı dil öğrenmeye teşvik etmek amacıyla personelini yabancı dil kursuna gitmeye teşvik eder ve bununla ilgili kararları Kurum İdari Kurulları alır.”

“Çalışanların Eğitimi” başlıklı 17’nci maddesinde;

“a) İşveren, tüm çalışanlara mesleki becerilerinin artırılması ve mesleki bakımdan gelişmelerini sağlayacak eğitimleri yaptırır. Çalışanın bilgi ve becerisini artırmak suretiyle iş veriminin yükseltilmesi amaçlanır. Sendika, işveren ve odalar, mesleki teşekküller, dernekler ve benzeri kurum ve kuruluşlar tarafından müştereken düzenlenen kurs, seminer ve konferanslar için işveren kendi salon araç ve gereçlerini başkanın iznine bağlı olarak ücretsiz tahsis eder.

b) Teknik elemanlarının ve zabıta memurlarının sendikanın bilgisi dâhilinde mesleki konularda bilgi ve becerilerinin artırılması amacı ile değişik ekiplerle rotasyonu sağlanır.” hükümlerine yer verilmiştir.

Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebileceğine, 6289 sayılı Kanun’un 33’üncü maddesiyle 375 sayılı KHK’ya eklenen Ek 15’inci maddeyle izin verilmiş; aynı Kanun’un 22’nci maddesiyle de 4688 sayılı Kanun’un 32’nci maddesi, başlığıyla birlikte bu doğrultuda değiştirilmiştir.

Buna göre; 375 sayılı KHK’nın Ek 15’inci maddesi hükümleri çerçevesinde; sosyal

denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince karar verilmektedir. Sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminat tutarı ise ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendika ile belediye başkanı arasında imzalanan sözleşme ile belirlenmektedir.

Madde metninden açıkça anlaşılacağı üzere; belediye başkanı ile sendika temsilcisi sadece “ödenecek olan sosyal denge tazminat tutarını kanuni sınırlarda tespit etmek üzere” yetkilendirilmiştir. Bunun dışında sözleşme hakkını toplu sözleşme gibi düşünmek ve sözleşme metnine yetkilendirilen husus dışında başkaca hükümler koymak yersizdir. Zira 4688 sayılı Kanun’un 32’nci maddesinde, mahalli idarelerle imzalanan sözleşmenin Kanun'un uygulanması bakımından toplu sözleşme sayılamayacağı açıkça belirtilmiştir.

Devlet Personel Başkanlığı tarafından 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun 32’nci maddesi hükümlerinin uygulamasına ilişkin 17.07.2012 tarih ve 8326 sayılı görüşünde ise; bu sözleşmelerde taraf olan sendikanın dışında kalan sendikaların üyelerinden veya sendika üyesi olmayan kamu görevlilerinden dayanışma aidatı veya başka adlar altında bir ödenti (aidat) alınmasına ilişkin hükümler konulamayacağı belirtilmiştir.

Bu bağlamda imza altına alınan Sosyal Denge Sözleşmesi sosyal denge tazminat tutarının belirlenmesi dışında yukarıda yer verilen hükümleri içerdiğinden 4688 sayılı Kanun’un 32’nci maddesine aykırılık teşkil etmektedir.