Kurum tarafından faturalandırılan atıksu miktarları ile arıtılan atıksu miktarları arasında önemli farklılıkların bulunduğu görülmüştür.

ASAT Genel Müdürlüğü Tarifeler Yönetmeliği’nin amacı su satışı, kanalizasyon tesisi bulunan yerlerdeki kullanılmış suların uzaklaştırılması ile bu işlemlere ilişkin hizmetlerle ilgili tarifelerin hangi esaslara göre tespit edileceğinin ve uygulanacağının belirlenmesidir.

Anılan Yönetmelik’in 4’üncü maddesinde, ASAT ile hizmet sözleşmesi yapan gerçek veya tüzel kişiler “abone”,

Aboneler tarafından kullanılarak kanalizasyon şebekesine veya diğer alıcı ortamlara bırakılan kirletilmiş sular “atıksu” olarak tanımlanmış olup,

ASAT Genel Müdürlüğü Atıksuların Kanalizasyon Şebekesine Deşarj Yönetmeliği’nin 2’nci maddesinde ise; atıksuların alıcı ortama boşaltılmasından veya herhangi bir taşıma aracı ile alıcı ortama taşınmasından önce önem ve kirlilik yüklerine göre arıtılmaları amacıyla, ASAT' ın kuracağı veya kirletici kaynaklardan ASAT'ca kurulması istenecek her türlü tesisler

“Arıtma tesisi” olarak tanımlanmıştır.

Tarifeler Yönetmeliği’nin 5’inci maddesinde tarife çeşitleri; su, atıksu, hizmet ve teminatlar ile yaptırımlar tarifesi olarak belirlenmiştir.

Aynı Yönetmelik’in 6’ncı maddesinde, ASAT’ın su ve kanalizasyon hizmetlerinden yararlanan, özel veya tüzel kişilerle su ve atıksu abone sözleşmesi yapılacağı, abone sözleşmesi yapılmadan su ve kanalizasyon hatlarına bağlanılmasına ve/veya faydalanılmasına izin verilmeyeceği, atıksu üretimi olan ve cadde veya sokağından kanalizasyon şebekesi geçen her su abonesinin, ayrı bir sözleşme yapmaya gerek olmaksızın aynı zamanda atıksu abonesi olduğu, su abonesi olmaksızın, kendi kuyularından elde ettikleri suyu kullanıp atıksu üreten kişi ve kuruluşlarla da atıksu abone sözleşmesi yapılacağı düzenlenmiştir.

13’üncü maddesinde; ASAT’ın su ve kanalizasyon hizmetlerinden yararlanan abonelerin, tükettiği kadar suyu kirleteceğinden bunların uzaklaştırılması için atıksu bedeli ödemekle yükümlü oldukları,

14’üncü maddesinde; şehir şebeke suyunun yetersiz olması nedeniyle veya başka nedenlerle su abonesi olmayan özel ve tüzel kişiler; kendi imkânları ile kuyu vb. yerlerden elde ettikleri suyu, kullanıp kanalizasyon sistemine atıyorlar ise, türlerine göre atıksu bedeli ödemek durumunda olduklarından, ASAT’a müracaat ederek abone sözleşmesi yapmak zorunda oldukları, bu tür abonelerin atıksu tüketimi, su kaynağının çıkışına takılan sayaçla veya atıksu deşarj noktasına takılan atıksu debimetresi ile ölçüleceği düzenlenmiştir.

Öte taraftan 06.01.2017 tarih ve 29940 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Atıksu Toplama ve Uzaklaştırma Sistemleri Hakkında Yönetmelik’in 3’üncü maddesinde; ayrık sistemde evsel ve/veya endüstriyel atıksuları ayrı, yağmur sularını ayrı; bileşik sistemde ise bütün atıksuları birlikte toplamaya, uzaklaştırmaya ve arıtma tesislerine iletmeye yarayan birbirleri ile bağlantılı boru ya da kanallardan oluşan sistemi “Kanalizasyon sistemi” olarak tanımlanmış olup,

“Genel Esaslar ile Güzergâh Seçimi ve Kent Planlamasına İlişkin Esaslar” başlıklı 4/k maddesinde ise, kanalizasyon sistemlerinin planlanması aşamasında ayrık sistemlerin tercih edilmesinin esas olduğu belirtilmiştir.

Dolayısıyla yukarıda belirtilen Yönetmelik hükümlerine göre, evsel ve/veya endüstriyel atıksular ile yağmur sularının ayrı hatlarda toplanması, uzaklaştırılması ve arıtma tesislerine iletilmesini sağlayacak alt yapının kurulması esastır.

Benzer şekilde 23.06.2017 tarih ve 30105 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Yağmursuyu Toplama, Depolama ve Deşarj Sistemleri Hakkında Yönetmelik’in 3’üncü maddesinde; atıksuyun ve yağmursuyunun iki ayrı kanalla toplanarak uzaklaştırıldığı kanalizasyon sistemi “Ayrık sistem” olarak tanımlanmış olup, “Genel Esaslar ile Güzergâh Seçimi ve Kent Planlamasına İlişkin Esaslar” başlıklı 5/f maddesinde ise, sistemin planlanması aşamasında ayrık sistemlerin tercih edilmesi, bu kapsamda bina çatısından gelen yağmursuyu ve yüzeysel sulara ait giderlerin atıksu parsel bacasına bağlanmamasının esas olduğu belirtilmiştir.

Yukarıdaki bilgilerin saha uygulamasının teyidi bağlamında, Abone İşleri Dairesi Başkanlığından yıllık faturalandırılan atıksu debileri ile Atıksu Arıtma Dairesi Başkanlığından arıtma tesislerine gelip arıtılan su debilerinin karşılaştırılması için aşağıdaki tablo oluşturulmuştur.

‌Tablo 14:Faturalandırılan Atıksu Debileri ile Arıtılan Atıksu Debilerinin Karşılaştırılması

Tablodan da görüleceği üzere, gerek merkez ilçelerin sınırları içerisinde gerekse diğer ilçe sınırları içerisindeki arıtılan atıksu miktarı ile faturalandırılan atıksu miktarı arasında önemli farklılıklar bulunmaktadır. Bu durum kuşkusuz faturalandırılması gereken atıksu miktarının altında bir miktarda atıksuyun faturalandırıldığı, dolayısıyla Kurumun atıksu gelirleri yönüyle önemli bir gelirden mahrum kaldığı anlamını taşımaktadır.

Öte yandan Elmalı ve Gündoğmuş ilçelerinde ise tam tersi olarak faturalandırılan atıksu miktarları, arıtılan atıksu miktarlarından fazladır. Bu durum söz konusu ilçelerde atıksu arıtma tesislerine giden altyapı borularında kaçak olduğu ve bahsi geçen atıksu farkının toprağa karıştığı hususunu göstermekte olup Kurum tarafından söz konusu kaçak ve çevre kirliliğine yönelik önlem alınması gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında, mevcut altyapı sisteminde evsel ve/veya endüstriyel atıksular ile yağmur sularının ayrı hatlarda toplanarak uzaklaştırıldığı ve arıtma tesislerine iletildiği, fakat yağmur sularının analizasyon hattına karışabileceği, bu durumun atıksu miktarı ile faturalandırılan atıksu miktarı arasındaki farka neden olabileceği ifade edilmiştir. Ayrıca Elmalı ve Gündoğmuş ilçelerinde faturalandırılan atıksu miktarlarının arıtılan atıksu miktarlarından fazla olmasının nedeninin arıtma tesislerine giden altyapı borularında herhangi bir kaçak durumu veya veri bilgilerinde bir hata durumunun olup olmadığı hususlarında gerekli araştırmalar yapılarak düzeltici işlemlerin yapılacağı belirtilmiştir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 8’inci maddesinde, her türlü kamu kaynağının elde edilmesinde görevli ve yetkili olanların, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesi için gerekli önlemlerin alınmasından sorumlu olduğu ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorunda oldukları düzenlenmiştir.

Anılan Kanun’un 11’inci maddesinde, üst yöneticilerin, sorumlulukları altındaki kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi, kayıp ve kötüye kullanımının önlenmesi, malî yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinin gözetilmesi, izlenmesi ve kanunlar ile Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde belirtilen görev ve sorumlulukların yerine getirilmesinden mahallî idarelerde meclislerine karşı sorumlu oldukları belirtilmiştir.

Bahsi geçen faturalandırılamayan atıksu gelir kayıplarının önlenebilmesi için bunun altında yatan yasal, teknik, idari ve mali sebeplerin Antalya genelinde araştırılması, tespiti, bütçe ve insan kaynakları planlamaları çerçevesinde gerekli yapısal önlemlerin alınması, uygulanması ve çözüme kavuşturulmasının elzem ve önemli olduğu değerlendirilmektedir.