4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 19’uncu maddesin kapsamında ihalesi yapılan 2 adet elektrikli otobüs ile şarj ünitesinin yüklenici tarafından ihale fiyatı üzerinden finansal kiralama şirketine fatura edildiği, akabinde Belediye tarafından finansal kiralama sözleşmesine dayanılarak teslim alındığı, söz konusu finansal kiralama işlemi içinse herhangi bir ihale yapılmadığı görülmüştür.

6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinde finansal kiralama; bir finansal kiralama sözleşmesine dayalı olmak koşuluyla, bu Kanun veya ilgili mevzuatı uyarınca yetkilendirilen kiralayan tarafından finansman sağlamaya yönelik olarak bir malın mülkiyetinin kira süresi sonunda kiracıya devredilmesi; kiracıya kira süresi sonunda malın rayiç bedelinden düşük bir bedelle satın alma hakkı tanınması; kiralama süresinin malın ekonomik ömrünün yüzde sekseninden daha büyük bir bölümünü kapsaması veya finansal kiralama sözleşmesine göre yapılacak kira ödemelerinin bugünkü değerlerinin toplamının malın rayiç bedelinin yüzde doksanından daha büyük bir değeri oluşturması hâllerinden herhangi birini sağlayan kiralama işlemi olarak tanımlanmıştır.

3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu’nun “Sözleşme” başlıklı 4’üncü maddesine göre finansal kiralama sözleşmesi; kiralayanın, kiracının talebi ve seçimi üzerine üçüncü kişiden satın aldığı veya başka suretle temin ettiği bir malın zilyetliğini, her türlü faydayı sağlamak üzere ve belli bir süre feshedilmemek şartı ile kira bedeli karşılığında, kiracıya bırakmasını öngören bir sözleşmedir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun “Kapsam” başlıklı 2'nci maddesinde; idarelerin kullanımında bulunan her türlü kaynaktan karşılanan mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalelerinin bu Kanun hükümlerine göre yürütüleceği ve belediyelerin de bu kapsamda olduğu ifade edilmiştir. Aynı Kanun'un “Finansal kiralama” başlıklı Ek 6'ncı maddesinde; Kanun kapsamındaki idarelerin finansal kiralama suretiyle yapacakları mal alımlarında uygulanacak esas ve usullerin Kamu İhale Kurumu tarafından belirleneceği düzenlenmiştir. Ancak buna ilişkin olarak ilgili Kurum tarafından herhangi bir düzenleme yapılmamıştır. Bu kapsamda; kamu kurumları tarafından yapılacak finansal kiralamaların 4734 sayılı Kanun hükümlerine göre yapılması gerekmektedir.

Yapılan incelemeler neticesinde; Belediye tarafından 2022/25307 ihale kayıt numaralı “Antalya 2 Adet Solo Tip Elektrikli Otobüs (Şarj Üniteleri İle Birlikte) Alımı” işi kapsamında 16.03.2022 tarihinde yükleniciyle 9.544.000,00 TL bedel üzerinden sözleşme imzalandığı; akabinde ihale kapsamındaki otobüs ve şarj ünitelerinin yüklenici tarafından sözleşme bedeli üzerinden finansal kiralama şirketine fatura edildiği, 02.08.2022 tarihinde Belediye ile finansal kiralama şirketi arasında imzalanan 60 ay vadeli ve 27.013.981,00 TL (Anapara: 9.544.000,00 TL, Faiz: 17.202.515,80 TL) tutarlı finansal kiralama sözleşmesi kapsamında söz konusu otobüs ve şarj ünitelerinin Belediyenin kullanımına bırakıldığı tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan tespitler çerçevesinde değerlendirme yapıldığında; Belediye tarafından ihalesi yapılan 2 adet elektrikli otobüs ve şarj ünitesinin ihale sonucunda imzalanan sözleşme kapsamında değil de finansal kiralama sözleşmesi kapsamında teslim alındığı sonucuna varılmaktadır. Nitekim söz konusu mallar, ihale sonucunda oluşan fiyat üzerinden Belediyeye değil de finansal kiralama şirketine intikal etmiştir. Ayrıca finansal kiralama sözleşmesinin vade sonuna kadar Belediye mal sahibi değil de kiracı durumundadır.

6361 sayılı Kanun’un 3’üncü maddesi ile 3226 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinden anlaşılacağı üzere finansal kiralama sözleşmesi, mahiyeti itibarıyla kendine has özellikleri olan bir “kiralama” işlemidir. Elektrikli otobüs ve şarj üniteleri ise “taşınır” niteliğinde olan mallardır. Bu kapsamda; Belediye ile finansal kiralama şirketi arasında imzalanan 02.08.2022 tarihli sözleşme, “taşınır kiralanması” sözleşmesidir. 4734 sayılı Kanun’da taşınır kiralanmasına ilişkin herhangi bir istisna bulunmamaktadır.

Belediye cevabında, bundan sonraki süreçte finansal kiralama ile ilgili bir işlem gerçekleştirileceğinde, bulguda belirtilen hususlar doğrultusunda hareket edeleceğini belirtmiştir.

Sonuç olarak; Belediye tarafından finansal kiralama suretiyle yapılacak alımların, 4734 sayılı Kanun’da belirtilen ihale usulleri çerçevesinde yapılması gerekmektedir.