Batman Belediyesinin iktisadi faaliyetleri dışında yürüttüğü hizmetler kapsamında yapmış olduğu giderlere ilişkin katma değer vergisinin (KDV), giderleştirilmesi veya aktifleştirilmesi gerekirken indirim konusu yapıldığı tespit edilmiştir.

KDV Genel Uygulama Tebliği'nin “Mükellefiyet” başlıklı bölümünde yer alan ‘Kamu Kurum ve Kuruluşları, Dernek ve Vakıflar ile Mesleki Kuruluşların Vergilendirilmesi’ başlığı altında "3065 sayılı Kanunun (1/3-g) maddesinde sayılan; (…) belediyelerin (…) ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyet kapsamına girmeyen, kuruluş amaçlarına uygun teslim ve hizmetleri vergiye tabi değildir." denilmektedir. Bu hükümden dolayı belediyelerin kuruluş amaçlarına uygun olan ve ticari niteliği bulunmayan faaliyetlerinin verginin konusuna dâhil edilmemesi gerekmektedir.

Yine Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 191 İndirilecek katma değer vergisi hesabının niteliğini düzenleyen 153’üncü maddesinde;

“Mahalli idareler, bir bedel karşılığı satmak üzere ürettikleri mal veya hizmetin üretim girdisi olarak satın aldıkları mal veya hizmetlere ilişkin olarak ödemiş oldukları Katma Değer Vergisini indirim konusu yaparlar. Bunun dışında kurumun satışa konu olmayan kamu hizmeti

üretiminde nihai tüketici olarak kullanmak veya tüketmek üzere satın alınmış mal veya hizmet için ödenen Katma Değer Vergisi indirim konusu yapılmaz ve bu tutarlar ilgili gider hesabı veya varlık hesabına yapılacak muhasebe kaydında maliyet bedeline ilave edilir.” hükmü bulunmaktadır.

Mezkur Yönetmelik’in 191 İndirilecek Katma değer vergisi hesabının işleyişini düzenleyen 154’üncü maddesinde ise;

“1) Kurumların katma değer vergisi tahsilatı yaptıkları faaliyetleri ile ilgili mal ve hizmet alımları nedeniyle yapılan giderin, Katma Değer Vergisi hariç tutarı 630-Giderler hesabına veya aktifleştirilecek bir unsur ise ilgili hesaba borç, indirilecek katma değer vergisi tutarı bu hesaba borç (…) kaydedilir.” hükmü bulunmaktadır.

Dolayısıyla, belediyeler KDV tahsilatı yaptıkları faaliyetleri ile ilgili mal ve hizmetler için ödedikleri KDV’yi, tahsil ettikleri hesaplanan KDV’den indirebilecek, bunun haricindeki KDV'leri ya giderleştirmek ya da aktifleştirmek sureti ile muhasebe kayıtlarına alacaklardır.

Yine Yönetmelik’e göre, belediyenin iktisadi faaliyetleri kapsamında ay içerisinde mal ve hizmet alımları dolayısıyla ödenen KDV’nin, mal ve hizmet satışı dolayısıyla tahsil edilen KDV’den fazla olması durumunda aradaki farkın 190 Devreden KDV hesabında izlenmesi gerekmektedir.

Yapılan incelemede, 191 İndirilecek katma değer vergisi hesabının büyük kısmının indirime konu olamayacak elektrik faturalarına, 391 Hesaplanan katma değer vergisi hesabının büyük kısmının su hizmetlerine, ulaşım hizmetlerine ve otopark hizmetlerine ilişkin olduğu görülmüştür.

Bunun neticesinde;

• Ay sonlarında 191 İndirilecek Katma değer vergisi hesabı ile 391 Hesaplanan katma değer vergisi hesabının mahsup edilmesi sonucunda ortaya çıkan 190 Devreden katma değer vergisi hesabının bilançoda, 33.420.385,08 TL gibi yüksek tutarda yer almasına,

• Faaliyet sonuçları tablosunda, 630 Giderler hesabının olması gerekenden daha düşük yer almasına,

sebebiyet verildiği tespit edilmiştir.

Belediyenin son üç yılına ilişkin 190, 191, 391 hesaplarının bakiyeleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Tablo 9: Son 3 Yıllık 190, 191, 391 Hesap Verileri

Ayrıca bu uygulama neticesinde, KDV'nin indirim konusu yapılabileceği iktisadi faaliyet alanı oldukça dar olan Batman Belediyesi’nde, ay sonlarında, hesaplanan katma değer vergisi tutarının, devreden katma değer vergisi ile indirilecek katma değer vergisi toplamından fazla olmasının imkanının kalmadığı açıktır.

Kamu İdaresi cevabında, Belediye bünyesinde iktisadi faaliyette bulunan iki adet biriminin olduğu, bunların Batman Belediye Başkanlığı İşletme ve İştirakler Müdürlüğü ile Batman Belediye Başkanlığı Su ve Kanalizasyon Müdürlüğü olduğu, söz konusu müdürlükler bağlamında, faaliyet konusu olmayan giderlere ilişkin KDV’nin indirim konusu yapılmadığı belirtilmiştir. Fakat bulguda açıklandığı üzere, yapılan incelemelerde 191 İndirilecek katma değer vergisi hesabının büyük kısmının indirime konu olamayacak elektrik faturalarına ait olduğu görülmüştür.

Kurumun iktisadi faaliyetleri dışında yürüttüğü hizmetler kapsamında yapmış olduğu giderlere ilişkin KDV’yi, giderleştirmesi veya ilgili olduğu varlık hesabında aktifleştirmesi gerekmektedir.