İdarenin ruhsat verme yetkisi dâhilinde bulunan bir kısım işletmelerin ruhsatsız olarak faaliyet gösterdiği, idare tarafından bu işletmelerden bir kısmına faaliyetten men cezası uygulanmasına rağmen bir kısmına bu müeyyidenin uygulanmadığı, ayrıca hukuka aykırı iş ve işlemleri bulunan işletmeler ile ruhsatsız çalışan işletmelere mevzuatta öngörülen para cezalarının kesilmediği tespit edilmiştir.

1. Ruhsatsız işyerlerinin faaliyetten men edilmemesi

   
   

   5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları” başlıklı 7’nci maddesinde:

   “d) Büyükşehir belediyesi tarafından yapılan veya işletilen alanlardaki işyerlerine büyükşehir belediyesinin sorumluluğunda bulunan alanlarda işletilecek yerlere ruhsat vermek ve denetlemek.

   j) Gıda ile ilgili olanlar dâhil birinci sınıf gayrisıhhî müesseseleri ruhsatlandırmak ve denetlemek, yiyecek ve içecek maddelerinin tahlillerini yapmak üzere laboratuvarlar kurmak ve işletmek.

   l) Yolcu ve yük terminalleri, kapalı ve açık otoparklar yapmak, yaptırmak, işletmek, işlettirmek veya ruhsat vermek.” denilmektedir.

   Kanun’un “Büyükşehir belediyesinin gelirleri” başlıklı 23’üncü maddesinin (h) bendinde ceza gelirleri büyükşehir belediyelerinin gelirleri arasında yer almıştır.

   2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun "İşyeri Açma İzni Harcı" başlıklı 81’inci maddesinde;

   “Belediye sınırları veya mücavir alanlar içinde bir işyerinin açılması "İşyeri Açma İzni Harcına" tabidir.” hükmü yer almaktadır.

   Yine 10.08.2005 tarih ve 25902 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’e göre belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bu Yönetmelik kapsamındaki işyerlerinin açılıp faaliyet göstermesi için ilgili belediyeden işyeri

   
   

   açma ve çalışma ruhsatının olması gerekmektedir.

   
   

   Söz konusu Yönetmelik’in “Geçici süreyle faaliyetten men ve idarî para cezası” başlıklı 39’uncu maddesinde:

   “...bu işyerlerinin mevzuat hükümlerine aykırı olarak ruhsatsız işletildiğinin tespiti halinde ise süresiz olarak ya da ruhsat alıncaya kadar mahallin en büyük mülki idare amiri tarafından faaliyetten men edilir. Faaliyetten men’e ilişkin onay uygulanmak üzere yetkili idareye bildirilir. Yetkili idare en geç üç işgünü içinde faaliyetten men’e ilişkin kararı işyerini mühürlemek suretiyle uygulayarak buna ilişkin tutanağın bir suretini ilgili mülki makama gönderir. Yetkili idare, işyerinin faaliyetten men’ine ilişkin kararı süresinde uygulamazsa, sorumluluğu yetkili idareye ait olmak üzere kapatma kararı kolluk güçleri tarafından re’sen uygulanır ve yetkili idareye bilgi verilir.” denilmektedir.

   Yukarıda verilen mevzuat hükümlerinden idarenin bazı işletmelere ruhsat verme yetkisinin bulunduğu, söz konusu ruhsat verme işlemine istinaden ilgililerden ruhsat harcı alınması gerektiği, söz konusu ruhsatı almadan faaliyet gösteren işletmelerin tespiti halinde prosedürlerin yerine getirilerek ilgili işletmelerin faaliyetten men edilmesi gerektiği anlaşılmaktadır. Söz konusu işletmeler ruhsatsız olarak işletilmeleri nedeniyle süresiz olarak faaliyetten men edilecek, daha sonra ruhsat alacak olurlar ise faaliyetten men kararı kaldırılacaktır.

   İdarenin yetki alanına giren işletmeler üzerinde yapılan incelemede çok sayıda işletmenin ruhsatsız şekilde faaliyet gösterdiği tespit edilmiştir. İdarenin yetki alanındaki işletmelerden ruhsatsız şekilde faaliyet gösterdiği tespit edildiği halde halen faaliyette bulunan işletme sayısı yılsonu itibariyle 617’dir. Ruhsatsız faaliyet gösteren bu işletmelerden 220’si 2015 yılından beri, 73’ü 2016 yılından beri, 106’sı 2017 yılından beri faaliyette olmakla beraber idare tarafından ruhsatsız çalışmaya ilişkin yaptırımlar uygulanmamıştır.

   Yukarıda verilen mevzuat hükümleri ve açıklamalar bağlamında ruhsatsız çalıştığı tespit edilen işletmelerin faaliyetten men edilmesi ve gerekli diğer işlemlerin gecikmeksizin yapılması gerekmektedir.

2. Hukuka aykırı fiilleri tespit edilenlere ceza kesilmemesi

   
   

   1608 sayılı Umuru Belediyeye Müteallik Ahkâmı Cezaiye Hakkında 16 Nisan 1340 Tarih ve 486 Numaralı Kanunun Bazı Maddelerini Muaddil Kanun’un 1’inci maddesinde:

   
   

   “Belediye meclis ve encümenlerinin kendilerine kanun, nizam ve talimatnamelerin verdiği vazife ve salahiyet dairesinde ittihaz ettikleri kararlara muhalif hareket edenlerle belediye kanun ve nizam ve talimatnamelerinin men veya emrettiği fiilleri işleyenlere veya yapmayanlara belediye encümenince Kabahatler Kanununun 32 nci maddesi hükmüne göre idarî para cezası ve yasaklanan faaliyetin menine karar verilir. Bu kararda ilgili kişiye bir süre de verilebilir.” denilmektedir.

   2559 sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu’nun 6’ncı maddesinde:

   
   

   “Umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinden;

   
   

   1. Faaliyetten geçici olarak men edildiği halde süresinden önce açılan,

      
      

   2. Açık ve kapalı bulunacağı saatlere uymayan,

      
      

   3. Bu Kanunun 12 nci maddesinde belirtilen yasaklara uymadığı tespit edilen,

      
      

   4. Mevzuat hükümlerine aykırı olarak işletilen,