Yapım işlerinde iş ve işyerinin korunmasına ilişkin sözleşmeden kaynaklanan sigorta yükümlülüklerinin yükleniciler tarafından yerine getirilmediği ve söz konusu hususun İdarece takip edilmediği tespit edilmiştir.

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun “İş ve işyerinin sigortalanması” başlıklı 9’uncu maddesinde;

“Yapım işlerinde yüklenici; işyerlerindeki her türlü araç, malzeme, ihzarat, iş ve hizmet makineleri, taşıtlar, tesisler ile sözleşme konusu iş için, işin özellik ve niteliğine göre ihale dokümanında belirtilen şekilde, işe başlama tarihinden geçici kabul tarihine kadar geçen süre içinde oluşabilecek deprem, su baskını, toprak kayması, fırtına, yangın gibi doğal afetler ile hırsızlık, sabotaj gibi risklere karşı, geçici kabul tarihinden kesin kabul tarihine kadar geçecek süreye ilişkin ise kapsamı ihale dokümanında belirtilen genişletilmiş bakım devresi teminatını içeren sigorta yaptırmak zorundadır”

hükmü yer almaktadır.

Yapım İşlerine Ait Tip Sözleşmenin “İşin ve iş yerinin korunması ve sigortalanması” başlıklı 17’nci maddesinde;

“17.1. Yüklenici; işyerlerindeki her türlü araç, malzeme, ihzarat, iş ve hizmet makineleri, taşıtlar, tesisler ile sözleşme konusu iş için, işin özellik ve niteliğine göre, işe başlama tarihinden geçici kabul tarihine kadar geçen süre içinde oluşabilecek deprem, su baskını, toprak kayması, fırtına, yangın gibi doğal afetler ile hırsızlık, sabotaj gibi risklere karşı, Yapım İşleri Genel Şartnamesinde yer alan hükümler çerçevesinde “all risk” sigorta yaptırmak zorundadır.

17.2. Yüklenici, işin geçici kabul tarihinden kesin kabul tarihine kadar geçecek süreye

ilişkin

1. Yüklenicinin sözleşme şartları dahilindeki yükümlülükleri kapsamında eksik ve kusurların giderilmesi amacıyla yaptığı çalışmalar sırasında sigortalı kıymetlere verdiği zarar ve ziyanlar,

2. Bakım devresi esnasında ortaya çıkan ve inşaat devresinde yüklenicinin sorumlu olduğu bir nedene dayanan ziyan ve hasarlara

karşı genişletilmiş bakım devresi teminatını içeren sigorta yaptırmak zorundadır..

17.3. Yüklenicinin iş ve iş yerinin korunması ve sigortalanması ile ilgili sorumlulukları konusunda Yapım İşleri Genel Şartnamesinde yer alan hükümler uygulanır”

düzenlemeleri yapılmıştır.

Tip Sözleşmenin 17.3’üncü maddesi uyarınca Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 9’uncu maddesinde yüklenicinin iş ve iş yerinin korunması ve sigortalanması ile ilgili sorumlulukları

düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre;

“(1)Yüklenici, işyerindeki her türlü araç, malzeme, ihzarat, iş ve hizmet makineleri, taşıtlar, tesisler ile sözleşme konusu yapım işinin korunmasından 43 üncü madde hükümleri dikkate alınmak şartı ile işe başlama tarihinden kesin kabul tarihine kadar sorumludur. Bu sebeple yüklenici, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 9 uncu maddesi hükümleri dahilinde; işyerlerindeki her türlü araç, malzeme, ihzarat, iş ve hizmet makineleri, taşıtlar, tesisler ile sözleşme konusu iş için, işin özellik ve niteliğine göre ihale dokümanında belirtilen şekilde, işe başlama tarihinden geçici kabul tarihine kadar geçen süre içinde oluşabilecek deprem, su baskını, toprak kayması, fırtına, yangın gibi doğal afetler ile hırsızlık, sabotaj gibi risklere karşı “inşaat sigortası (bütün riskler)”, geçici kabul tarihinden kesin kabul tarihine kadar geçecek süreye ilişkin ise yürürlükteki İnşaat Sigortası (Bütün Riskler) Genel Şartları çerçevesinde kapsamı ihale dokümanında belirtilen genişletilmiş bakım devresi teminatını içeren sigorta yaptırmak zorundadır.

(2) Sigortaya esas alınacak bedeller, işin kendisi için sözleşme bedeli, her türlü araç, malzeme, ihzarat, iş ve hizmet makineleri, taşıtlar, tesisler ve benzeri için ise piyasa rayiçlerine göre hesaplanan bedellerdir. Ödenen toplam hakediş tahakkuk tutarının (fiyat farkları dahil) poliçedeki sigorta bedelini aşması ve/veya poliçede öngörülen sigorta bitiş tarihinin süre uzatımı veya cezalı çalışma sebebiyle aşılması hallerinde, zeyilname ile sigorta bedelinin artırılması ve/veya sigorta süresinin uzatılması zorunludur.”

Anılan düzenlemelere göre, yapım işlerinde iş ve işyerinin işe başlama tarihinden geçici kabul tarihine kadar “inşaat sigortası (bütün riskler)”; geçici kabulden kesin kabul tarihine kadar da yürürlükteki “genişletilmiş bakım devresi teminatını içeren sigorta” yaptırılması zorunludur. Yine, sigorta yapılmasında sigortaya esas alınacak bedelin, işin kendisi için sözleşme bedeli ile her türlü araç, malzeme, ihzarat, iş ve hizmet makineleri, taşıtlar, tesisler ve benzeri için ise piyasa rayiçlerine göre hesaplanan bedelleri içermesi ve ödenen toplam hakediş tahakkuk tutarının (fiyat farkları dahil) poliçedeki sigorta bedelini aşması ve/veya poliçede öngörülen sigorta bitiş tarihinin süre uzatımı veya cezalı çalışma sebebiyle aşılması hallerinde ise, zeyilname ile sigorta bedelinin artırılması ve/veya sigorta süresinin uzatılması da gerekmektedir.

Yapılan incelemede, genel olarak işe başlama tarihinden geçici kabul tarihini aşacak şekilde inşaat sigortası (bütün riskler) yaptırıldığı, ancak bazı işlerde teminat süresini içerecek şekilde genişletilmiş bakım devresi sigortasının yaptırılmadığı; birçok işte süre uzatımı

verilmesi veya fiyat farkı ödemeleri nedeniyle sigorta bedeli aşılmasına rağmen, zeyilname yapılması ve/veya sigorta sürelerinin uzatılması gerekirken bu işlemlerin yapılmadığı veya zamanında yapılmadığı; İdarece bu işlemlerinde zamanlı olarak takip edilmediği; bu nedenle ilgili sürelerde söz konusu işlerin sigortasız veya eksik teminatlı olarak sigorta edilmiş olduğu, ilgili sürelerde sigorta edilmiş risklerin gerçekleşmiş olması halinde, İdarenin bu durumdan zarara uğrama ihtimalinin bulunduğu tespit edilmiştir.

Kamu İdaresince, bulgu konusu tespit kabul edilerek, yapılan kontrollerde eksikliklerin tespit edilerek gerekli işlemlerin yapıldığı, yüklenici firmalara bildirilmek suretiyle zeyilnameler ve düzeltmeler ile eksiklerin tamamlatıldığı ve yapım işleri Genişletilmiş Bakım Devresi Teminatını İçeren Sigorta ile de geçici kabul sonrası sürecin teminat altına alındığı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, söz konusu yapım işleri nedeniyle İdarenin zarara uğrama riskinin önlenmesini teminen, işin sözleşme ve Genel Şartnamesinde yer alan sigorta zorunluluğuna ilişkin düzenlemelere uyulması ve sigorta süresi ve sigorta bedeline ilişkin değişiklik hallerinin zamanında poliçelere yansıtılması ve bu işlemlerin işin başlangıç tarihinden kesin kabul tarihine kadar İdarece mevzuatın öngördüğü şart ve sürelerde takibinin yapılmasının gerektiği değerlendirilmektedir.