Kamu idaresinin sorumluluğundaki toptancı halinde aynı kişiye birden fazla iş yerinin kiralandığı ve kira sözleşmelerinin noter tasdikli olmadığı görülmüştür.

1. Kamu İdaresinin Sorumluluğundaki Toptancı Halinde Aynı Kişiye Birden Fazla İşyerinin Kiralanması

   Kamu İdaresi yönetiminde bulunan sebze ve meyve toptancı halinde aynı kişiye dolaylı olarak birden fazla işyerinin kiralandığı görülmüştür.

   Sebze ve Meyve Ticareti ve Toptancı Halleri Hakkında Yönetmelik’in 28’inci maddesinin üçüncü fıkrasında, toptancı halindeki işyerlerinin, üretici, üretici örgütü, komisyoncu veya tüccarlara kiralanabileceği, aynı toptancı halinde bir kişiye doğrudan veya

   
   

   dolaylı olarak en fazla bir işyeri kiralanabileceği, işyerlerinin adi şirketlere/ortaklıklara ya da birden fazla gerçek veya tüzel kişiye kiralanamayacağı belirtilmiştir.

   Aynı yönetmelik’in Geçici 1’inci maddesinin on beşinci fıkrasında da, aynı toptancı halinde/şubesinde birden fazla işyeri bulunanlar ile bir işyerini kullanan adi şirketler/ortaklıkların ya da birden fazla gerçek veya tüzel kişilerin, durumlarının 1/7/2015 tarihine kadar 28’inci maddenin üçüncü fıkrasına uygun hale getirileceği hüküm altına alınmıştır.

   Toptancı hallerinde esnafın korunması amacıyla yapılmış olan bu düzenleme ile hal esnafında çeşitlilik yaratarak tekelleşmenin önüne geçilmesi hedeflenmiştir. Böylece oluşabilecek fiyat belirleme gücünün belirli kişilerin elinde toplanması önlenerek hal piyasasında rekabetin sürdürülmesi amaçlanmıştır.

   Yapılan incelemede, belediyeye ait toptancı halinde yer alan bazı iş yerlerini kiralayanların aynı kişiler olduğu tespit edilmiştir.

   
   

   Kamu idaresince; dükkanların farklı gerçek ve tüzel kişilere kiralandığı ifade edilmiş ise de dükkanları kiralayan bazı gerçek kişilerin diğer dükkanları kiralayan bazı tüzel kişilerin ortağı olması dolayısıyla aynı kişiye dolaylı olarak birden fazla dükkânın kiralandığı değerlendirilmekte olup yukarıda bahsedilen mevzuat hükümlerine göre aynı toptancı halinde bir kişiye doğrudan veya dolaylı olarak birden fazla kiralama yapılması mevzuata aykırılık teşkil etmektedir.

   Toptancı Halinde, aynı kişiye birden fazla iş yeri kiralanmaması gerekmektedir.

   
   

2. Halde Bulunan Kamu İdaresine Ait İş Yerlerine İlişkin Kira Sözleşmelerinin Noter Tasdikli Olmaması

Toptancı halinde bulunan Kamu İdaresine ait kiralık dükkanlara ilişkin kira sözleşmelerinin noter tasdikli olmadıkları görülmüştür.

5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'un 11’inci maddesinde işyerlerinin kiralanması veya satılmasının 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine göre yapılacağı hüküm altına alınmıştır. 2886 sayılı Kanun'da ise, “Sözleşme Yapılmasında Müteahhit veya Müşterinin Görev ve Sorumluluğu” başlıklı 57’nci maddesinin birinci fıkrasında, sözleşme yapılması gerekli olan hallerde müteahhit veya müşterinin 31’inci maddeye göre onaylanan

ihale kararının veya Maliye Bakanlığının vizesi gereken hallerde bu vizenin yapıldığının bildirilmesini izleyen günden itibaren 15 gün içinde geçici teminatı kesin teminata çevirerek noterlikçe tescil edilmiş sözleşmeyi idareye vermek zorunda olduğu hüküm altına alınmıştır.

Buna göre, ihaleyi kazanan kişinin, ihale kararının ita amiri tarafından onaylanmasından itibaren 15 gün içinde noterlikçe tescil edilmiş sözleşmeyi idareye vermesi gerekmektedir.

Yapılan incelemede, toptancı halinde bulunan Kamu İdaresine ait kiralık dükkanlara ilişkin olarak İdare ile kiralayan arasında imzalanan kira sözleşmelerinin notere tescil ettirilmediği tespit edilmiştir.

Taşınmaz kira sözleşmelerinin noterlikçe tescil edilmesi hukuksal sonuçları açısından önem arz etmekte olup bu eksikliğin giderilmesi için kira sözleşmelerinin noterlikçe tescil edilmesi gerekmektedir.