Belediye tarafından devredilen taşınmazların, tahsisli kullanılan taşınmazların ve belediyenin tahsis ettiği taşınmazların kayıt altına alınmaması nedeniyle taşınmaz kayıtlarının gerçeği yansıtmadığı görülmüştür.

Yapılan incelemede taşınmaz kayıtlarına ilişkin tespitler şu şekildedir:

a - Satılan ve Devredilen Taşınmazların Kayıtlardan Düşülmemesi

Belediyenin diğer kamu idarelerine bedelsiz olarak devretmiş olduğu taşınmazların ve satmış olduğu taşınmazlardan bazılarının kayıtlardan düşülmediği görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “Hesap grubuna ilişkin işlemler” alt başlıklı 187’nci maddesinin ikinci fıkrasının (d) bendinde; devir ve trampanın satış hükmünde olduğu belirtilmiştir. Adı geçen Yönetmeliğin 250 Arsa ve Araziler Hesabına ilişkin “Hesabın işleyişi” alt başlıklı 189’ uncu maddesinin (b) bendinin yedi numaralı alt bendinde; bedelsiz olarak devredilen arsa ve arazilerin kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, 630 Giderler Hesabına borç kaydedileceği açıklanmıştır.

Aynı yönetmeliğin 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabına ilişkin “hesabın işleyişi” alt başlıklı 191’inci maddesi ile 252 Binalar Hesabına ilişkin “hesabın işleyişi” alt başlıklı 193’üncü maddesinde satış ve bedelsiz devir işlemlerine dair kayıtların nasıl yapılması gerektiği açıkça belirtilmiştir.

Yapılan incelemede 10.237.441,00 TL tutarındaki arsa ve arazinin, 1.338.000,00 TL tutarındaki demiryolu ve su kanallarının ve 361.000,00 TL tutarındaki binanın satış ve devir işlemleri yapılmış olmasına rağmen bu işlemlere ilişkin çıkış kayıtlarının yapılmadığı tespit edilmiştir.

İdarenin devrettiği ve sattığı taşınmazların hala mali tablolarda görünmesi 250 Arsa ve Araziler Hesabında 10.237.441,00 TL, 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabında 1.338.000,00 TL ve 252 Binalar Hesabında 361.000,00 TL hataya neden olmaktadır. Mali tabloların doğru ve güvenilir bilgi vermesi açısından devir ve satış işlemlerinin yukarıdaki mevzuat hükümlerine uygun olarak yapılması gerekmektedir.

b-Tahsis Edilmiş ve Tahsisli Kullanılan Taşınmazlara İlişkin Kayıtların Yer Almaması

Belediyenin mülkiyetinde bulunan taşınmazlardan diğer kurum ve kuruluşlara tahsis edilenler ile kamu idarelerince Belediyeye tahsisli olarak kullandırılan taşınmazların ilgili varlık hesaplarında izlenmediği görülmüştür.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 47’nci maddesinde kamu idarelerinin, kanunlarında belirtilen kamu hizmetlerini yerine getirmek amacıyla mülkiyetlerindeki taşınmazları birbirlerine tahsis edebileceği hüküm altına alınmıştır. 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 75’inci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde, belediyelerin kendilerine ait taşınmazları, asli görev ve hizmetlerinde kullanılmak üzere bedelli veya bedelsiz olarak kamu kurum ve kuruluşlarına devredebileceği veya süresi 25 yılı geçmemek üzere tahsis edebileceği belirtilmiştir. Diğer taraftan kamu kurum ve kuruluşları tarafından görev alanına

giren işlerde kullanılmak üzere belediyelere de taşınmaz tahsisi yapılabilir. Bu doğrultuda tahsis edilen veya tahsisli kullanılan taşınmazların mali tablolarda görünmesini teminen gerekli muhasebe kayıtlarının yapılması gerekmektedir.

Nitekim Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin 130 ve 132’nci maddeleri ile Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 188, 189, 190, 191 ve 192’nci maddelerinde tahsis edilen taşınmazların niteliklerine göre, 250 Arazi ve Arsalar Hesabı, 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı veya 252 Binalar Hesabında izleneceği belirtilmiştir. Bu amaçla Mahalli İdareler Detaylı Hesap Planında yardımcı hesaplar belirlenmiş ve tesis edilen 02 Kamu İdaresinin Tahsis Ettiği Taşınmazlar, 03 Tahsisli Kullanılan Taşınmazlar yardımcı hesaplarında kamu idaresince takip edileceği hükmüne yer verilmiştir.

Diğer taraftan 10.10.2006 tarih ve 26315 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Tahsis ve Devri Hakkında Yönetmelik’in “Tahsisli taşınmaza ilişkin giderler” başlıklı 7’nci maddesinin birinci bendinde; tahsisli taşınmazlara dair her türlü mali yükümlülük ve giderin tahsis yapılan kurum tarafından karşılanması gerektiği belirtilmiştir. Dolayısıyla da muhasebe kayıtlarının, tesis edilen bu işlemlere göre gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu haliyle de tahsisli taşınmazların tahsis bilgisinin muhasebe kayıtlarında ilgili yardımcı hesaplarda belli edilmesi, idarenin tahsise konu taşınmazları üzerindeki malî yükümlülükleri açısından anlam kazanmaktadır.

Yine 27.04.2015 tarih ve 4167 sayılı Muhasebat Genel Müdürlüğü yazısında, herhangi bir taşınmazı tahsisli kullanan ve kullandıran kurumların muhasebe kayıtlarını nasıl gerçekleştireceğine dair açıklamalar yapılmış ve örneklere yer verilmiştir. Aynı yazıda “1.3.Tahsis işleminin muhasebeleştirilmesi” başlığı altında;

Taşınmaz maliki kamu idaresi tarafından tahsis işlemine ilişkin belgeler muhasebe birimine verildiğinde; 500 Net Değer Hesabına (11.Tahsis Edilen Taşınmazlar) borç, ilgisine göre 250 Arazi ve Arsalar Hesabı, 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı veya 252 Binalar Hesabına (02.Kamu İdaresinin Tahsis Ettiği Taşınmazlar) alacak; varsa taşınmaza ilişkin amortisman tutarları 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabına borç, 500 Net Değer Hesabına (13.Tahsis Edilen Taşınmazlar İçin Ayrılmış Amortisman Tutarı) alacak kaydedilecektir. Bu kayıtlar taşınmazın mülkiyet kayıtlarının bulunduğu muhasebe birimlerince yapılacaktır.

Taşınmazın tahsis edildiği kamu idaresi tarafından tahsis işlemine ilişkin belgeler muhasebe birimine verildiğinde; ilgisine göre 250 Arazi ve Arsalar Hesabı, 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı veya 252 Binalar Hesabına (03.Tahsisli Kullanılan Taşınmazlar) borç, 500 Net Değer Hesabına (12.Tahsisli Kullanılan Taşınmazlar) alacak; varsa taşınmaza ilişkin amortisman tutarları 500 Net Değer Hesabına (13.Tahsis Edilen Taşınmazlar İçin Ayrılmış Amortisman Tutarı) borç, 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabına alacak kaydedilecektir. Bu kayıtlar taşınmazı tahsisli olarak kullanan idarenin taşınmaza ilişkin harcamalarını muhasebeleştiren ilgili muhasebe birimlerince yapılacaktır.” denildiğinden, taşınmaz tahsis eden ya da taşınmaz tahsisi sağlanan her iki taraftaki idarelerin muhasebe kayıtları açısından, 500 Net Değer Hesabı ve 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabının tahsis işleminin sonuçlarından etkilendiği açıktır.

Yapılan incelemede, belediye tarafından diğer kurumlardan tahsisli olarak alınan ve belediyenin kullanımında bulunan kayıtlı değeri tam olarak tespit edilemeyen 13 adet taşınmaz ile mülkiyeti Belediyeye ait olup çeşitli kamu kurum ve kuruluşuna tahsis edilen kayıtlı değeri 5.143.880,00 TL olan 18 adet taşınmazın muhasebe kayıtlarında izlenmediği tespit edilmiştir. Bu durum, Belediyenin 2021 yılı Bilançosunda, söz konusu taşınmaz hesapları (02 ve 03 alt kodlarında) ve 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı ile 500 Net Değer Hesabı itibariyle doğru ve güvenilir bilgi sunmamasına neden olmaktadır.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; taşınmazların yönetimi ve kontrolü için, idarelerce tahsis edilen ve tahsisli kullanılan taşınmazlarla ilgili farklı bir kayıt düzeninin bulunduğu ve bu şekilde kullanılan taşınmazlarla ilgili yapılacak kayıtların da belirtilen açıklamalara uygun olarak tutulmasının gerektiği değerlendirilmektedir. Ayrıca genel kabul görmüş muhasebe ilkelerinden biri olan tam açıklama kavramı uyarınca varlıklarının gerçek durumunun mali tablolarda yer almasını sağlaması gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında, bulgu konusu hususa katılmış ve yukarıda belirtilen taşınmazlarla ilgili hesaplarda gerekli düzeltme kayıtlarının 2022 yılında yapıldığını belirtmiştir. Ancak bulgu konusu hususlar 2021 mali tablolarını etkilediğinden denetim rapouna alınmıştır.