İdare tarafından peşin olarak yapılan arsa satışlarında 127-Diğer Faaliyet Alacakları Hesabı önce borçlu daha sonra alacaklı çalıştırılmakta; akabinde, bu hesaba alacak kaydı yapılırken 102-Banka Hesabına borç kaydı yapılmaktadır.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 127-Diğer Faaliyet Alacakları Hesabına ilişkin “Hesabın niteliği” başlıklı 97’nci maddesinde, bu hesabın mahalli idarelere ait maddi duran varlıkların taksitli satılması durumunda ortaya çıkan alacaklar ile yukarıdaki hesapların kapsamına girmeyen ve bir yıl içerisinde tahsil edilmesi gereken diğer çeşitli faaliyet alacaklarının izlenmesi için kullanılacağı;

“Hesaba ilişkin işlemler” başlıklı 98’inci maddesinde, maddi duran varlıkların taksitli satılması durumunda ortaya çıkan alacaklar ile diğer faaliyet alacaklarından bir yıl veya faaliyet dönemi içinde tahsili gereken tutarların bu hesaba; içinde bulunulan dönemi takip eden dönemlerde tahsili gereken tutarların ise duran varlıklar ana hesap grubunda yer alan 227-Diğer Faaliyet Alacakları Hesabına kaydedilerek izleneceği ve duran varlıklar ana hesap grubunda yer alan 227-Diğer Faaliyet Alacakları Hesabında kayıtlı tutarlardan, dönem sonlarında vadesi bir yılın altına inenlerin bu hesaba aktarılacağı;

“Hesabın işleyişi” başlıklı 99’uncu maddesinde ise, maddi duran varlıkların taksitli satılması durumunda; satış bedelinden tahsilinde bütçeye gelir kaydedilmesi gereken tutarlardan bir yıl veya faaliyet dönemi içinde tahsili gerekenlerin bu hesaba, bir yıldan daha uzun bir süre içerisinde tahsili gerekenlerin 227-Diğer Faaliyet Alacakları Hesabına, satış bedeli ile net değeri arasındaki olumsuz farkın ve mevzuatı gereğince diğer kamu idarelerine ayrılması gereken payların 630-Giderler Hesabına, ayrılmış olan birikmiş amortisman tutarlarının 257- Birikmiş Amortismanlar Hesabına borç; maddi duran varlığın kayıtlı değerinin ilgili maddi duran varlık hesabına, satış bedeli ile net değeri arasındaki olumlu farkın 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedileceği ve bu hesapta kayıtlı alacaklardan, nakden veya mahsuben yapılan tahsilatın bir taraftan bu hesaba alacak, 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara borç; diğer taraftan 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedileceği;

İfade edilmiştir.

İdarenin taşınmaz işlemlerinin incelenmesi neticesinde; 2020 yılında yapılan 30 adet taşınmaz satış işleminin tamamında, satışların peşin olmasına rağmen, 127-Diğer Faaliyet Alacakları Hesabının hatalı olarak satış tutarı kadar borçlu ve alacaklı çalıştırıldığı tespit edilmiştir.

Bulguda yer verilen mevzuat hükümlerine göre söz konusu hesabın İdareye ait taşınmazların taksitle satılması durumunda kullanılması; peşin yapılan taşınmaz satış işlemlerinin ise, doğrudan 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabına borç, ilgili maddi duran varlık hesabına alacak kaydedilerek muhasebeleştirilmesi gerekmektedir.

Yukarıda yer verilen denetim tespitine binaen İdare tarafından, bundan sonraki uygulamalarda, sadece vadeli taşınmaz satışlarında Diğer Faaliyet Alacakları Hesabının kullanılacağı, peşin taşınmaz satışlarında ise Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’ne uygun olarak doğru hesapların kullanılacağı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, söz konusu peşin satışların mevzuatında düzenlendiği şekilde muhasebeleştirilmesi gerekmektedir.