Yıl içinde satışı yapılan elden çıkarılacak stok ve maddi duran varlıkların, satışına ilişkin muhasebe kayıtlarının hatalı yapıldığı tespit edilmiştir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 294 Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabının açıklamasında;

“Hesabın işleyişi

MADDE 225 – (1) Elden çıkarılacak stoklar ve maddi duran varlıklar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir.

1. Borç

   
   

   1. Kullanılma olanaklarını yitiren maddi duran varlıklar kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba borç, ilgili maddi duran varlık hesabına alacak; ayrılmış olan amortisman tutarı 299- Birikmiş Amortismanlar Hesabına alacak, 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına borç

      
      

      kaydedilir.

      
      

   2. Satılan varlıkların satış bedeli ile net değerleri arasında oluşan olumlu fark bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

2. Alacak

   
   

   1. Satılan varlıkların satış bedeli ile net değerleri arasında oluşan olumsuz fark bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

   2. Bu hesapta kayıtlı varlıklardan satılmak suretiyle elden çıkarılanların satış bedeli 100-Kasa Hesabı, 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara, ayrılmış olan amortisman tutarı 299-Birikmiş Amortismanlar Hesabına borç, kayıtlı değeri bu hesaba alacak kaydedilir.” denilmektedir.

      Ancak 04.11.2015 tarih, 29522 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Muhasebat Genel Müdürlüğü Amortisman ve Tükenme Payları Genel Tebliği’nin (Sıra No: 47) “Amortisman ve tükenme payı süre ve oranları” başlıklı 6’ncı maddesinin yedinci fıkrasında; “Çeşitli nedenlerle kullanılma olanaklarını yitiren amortismana tabi maddi duran varlıklardan 294-Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabında izlenmesine karar verilenlerin, amortismana tabi tutulmamış kısmının tamamı amortismana tabi tutulur.” denildiğinden söz konusu varlıkların 294 ve 299 nolu hesapların bakiyelerinin birbirine eşit olması zorunlu tutulmuş olmakla birlikte söz konusu varlıkların bu tutarlar üzerinden her iki hesapta da takibinin devam ettirilmesi, öngörülmüştür.

      Hem Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği, hem de 47 Sıra Nolu Tebliğ bir arada değerlendirildiğinde; Bu kapsamdaki satış işlemlerinde, satışa konu varlığın 294 ve 299 nolu hesaplardaki tutarları karşılıklı kapatılmalı, satış bedeli 600 Gelirler hesabına alacak kaydedilmelidir.

      Belediyece 2019 yılı içinde, hurda araç ve muhtelif orta vasıflı demir çelik hurdası, Makine Kimya Endüstrisi Kurumu Hurda İşletmesine toplam 62.200 kg karşılığı 18.054,40 TL’ye satılmıştır.

      Satış işlemine ilişkin muhasebe işlem fişinde, satış bedeli olan toplam 18.054,40 TL, 102 Banka Hesabının borcuna kaydedilirken, aynı tutar kadar 294 hesaba alacak kaydı yapılmış olup satışı yapılan varlığın 294 Elden Çıkarılacak Stok ve Maddi Duran Varlıklar Hesabında yer alan tutarı yerine, satış tutarı kadar 294 nolu hesaptan çıkış yapılmıştır.

      
      

      Bu suretle satışı yapılan varlığın, 294 ve 299 nolu hesaplardaki kayıtlı tutarı karşılıklı mahsup edilmeyerek satışı yapılan varlığın birikmiş amortismanı 299 nolu hesabın içinde kalmış, 294 nolu hesaptaki kayıtlı değeri dikkate alınmayarak satış bedeli kadar hesaptan çıkış yapılmış, satış bedeli gelir kaydedilmemiş, dolayısıyla satış işlemine ilişkin yapılan yanlış muhasebe kayıtları, mali tabloları etkilemiştir.

      Bu şekildeki kayıt, aynı zamanda varlıkların, fiziki sayımlarının yapılmadığını ve kayıtlarla kontrolünün sağlanmadığını da göstermektedir.

      Nitekim, 294 Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabının yıl sonu bakiyesi 7.265.713,22 TL’dir. Satış yapıldığında 294 ve 299 nolu hesapların karşılıklı mahsup edilmemesinin yanı sıra satış bedeli kadar 294 nolu hesaplardan çıkış yapılması ve o varlığın 294 nolu hesaptaki kayıtlı değerinin dikkate alınmaması, söz konusu hesap bakiyesinin hatalı görünmesine neden olmuştur.

      Bu kapsamda, söz konusu satışlarda; satışı yapılan varlığın, muhasebe kayıtlarında yer alan tutarı kadar 294 ve 299 nolu hesaplardan çıkışı yapılmalı, mevzuat gereği 294 ve 299 hesaplarda yer alan tutarlar eşit olacağından varlığın satış bedeli 600 Gelir Hesaplarına, gelir olarak kaydedilmesi gerekmektedir.