5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu’nun ilgili hükümleri gereğince Sosyal Güvenlik Kurumunca ödendikten sonra Bursa Uludağ Üniversitesine borç olarak tahakkuk ettirilen ve faturalı alacaklar olarak tabir edilen emekli ikramiyesi, ölüm yardımı, makam/temsil/görev tazminatları ve diğer ödemelerden kaynaklı borçların bilançoda yer almadığı görülmüştür.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun Geçici 4’üncü maddesinin birinci, dördüncü ve sekizinci fıkraları gereğince, faturalı alacaklar olarak tabir edilen 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu’nun 89, Ek 4, Ek 68, ve Ek 71’inci maddelerinde düzenlenen emekli ikramiyesi, emekli/adi malüllük/vazife malüllüğü aylığı alanların ölümü halinde ödenen ölüm yardımı, emekli veya yetimlerine ödenen

makam/temsil/görev tazminatları ve diğer ödemelerden kaynaklı olarak Bursa Uludağ Üniversitesinin Sosyal Güvenlik Kurumuna borçları bulunmaktadır. Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yayımlanan 09.12.2013 tarih ve 73616264 sayılı Ek Karşılık Primi ve Faturalı Alacaklara ilişkin Genel Yazı’da; faturalı alacakların Sosyal Güvenlik Kurumunca ilgilisine ödendiği tarihte ilgili kamu idarelerine borç tahakkuk ettirilerek MOSİP Bilgi Sisteminde görüntüleneceği, kamu idarelerince her ay bir önceki aya ait borç olup olmadığı sistem üzerinden sorgulanarak borç bulunması halinde, ödemenin yapıldığı tarihi izleyen iki ay içerisinde anlaşmalı bankalara ödeneceği, süresinde ödenmeyen faturalı alacaklar ile ilgili 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre gecikme faizi uygulanacağı belirtilmiştir.

Bursa Uludağ Üniversitesi tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna 24.10.2019 tarihinde faturalı alacaklar sebebiyle 4.627.648,32 TL tutarında ödeme yapılmış olup, söz konusu ödeme 2015 yılından kaynaklı bir kısım borçlara ilişkindir. Bursa Uludağ Üniversitesinin 2019 yılsonu itibarıyla Sosyal Güvenlik Kurumuna olan faturaya dayalı borçlarına aşağıdaki tabloda yer verilmiştir.

‌Tablo 3: Faturaya Dayalı Borçlar

Yukarıda yer alan tablodan da anlaşılacağı üzere; Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Güvenlik Kurumuna 2019 yılı sonu itibarıyla faturalı alacaklar sebebiyle 2015 yılından kalan borçlarının bir kısmını ödeyebilmiş, 2016,2017,2018 ve 2019 yıllarına ilişkin olarak herhangi bir ödemede bulunamamıştır. Kamu İdaresinin faturaya dayalı borçlarını zamanında ödeyememesinin temel sebebi, Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ile İdarenin ilgili bütçe tertiplerine yeterli ödenek konmamasıdır. Dolayısıyla bütçe uygulamalarının sonucu olarak Kamu İdaresi, ödenek verildikçe başka bir kamu idaresine borçlarını gecikme zammıyla birlikte ödemek durumunda kalmaktadır.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun; “Muhasebe sistemi” başlıklı 49’uncu maddesinde kamu hesaplarının, kamu idarelerinin gelir, gider ve varlıkları ile malî sonuç doğuran ve öz kaynağın artmasına veya azalmasına neden olan her türlü işlemlerle garantilerin ve yükümlülüklerin belirlenmiş bir düzen içinde hesaplara kaydedilerek, yönetim ve denetim yetkilileriyle kamuoyuna gerekli bilgilerin sağlanması amacıyla tutulacağı, “Kayıt zamanı” başlıklı 50’nci maddesinde bir ekonomik değerin yaratıldığında, başka bir şekle dönüştürüldüğünde, mübadeleye konu edildiğinde, el değiştirdiğinde veya yok olduğunda muhasebeleştirileceği, bütün malî işlemlerin muhasebeleştirilmesinin ve her muhasebe kaydının belgeye dayanmasının şart olduğu, “Kamu gelir ve giderlerinin yılı ve mahsup dönemi” başlıklı 51’inci maddesinde ise kamu gelir ve giderlerinin tahakkuk ettirildikleri malî yılın hesaplarında gösterileceği hüküm altına alınmıştır.

Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin 368- Vadesi Geçmiş, Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yükümlülükler Hesabının niteliğini açıklayan 288’inci maddesinde bu hesabın, kanuni süresi içinde ödenmeyen vergi ve diğer yükümlülükler ile ertelenen veya taksitlendirilen vergi ve diğer yükümlülüklerin izlenmesi için kullanılacağı ifade edilmiştir. Aynı Yönetmelik’in 289’uncu maddesinde ise vadesi geçmiş, ertelenmiş veya takside bağlanmış olup bir yıl veya faaliyet dönemi içinde ödenecek vergi ve diğer yükümlülüklerin bu hesaba alacak, 360-Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı, 361-Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç kaydedileceği belirtilmiştir. Bahsi geçen Yönetmelik’in; 500- Net Değer Hesabının niteliğini açıklayan 358’inci maddesinde Net değer hesabının hesaplarda kayıtlı olmayan yabancı kaynaklardan kaydi envanteri yapılarak hesaplara alınanların izlenmesi için kullanılacağı, 500- Net Değer Hesabının işleyişine ilişkin 359’uncu maddesinde ise envanteri yapılan yabancı kaynakların 500- Net Değer Hesabına borç, ilgili yabancı kaynak hesabına alacak kaydedileceği hüküm altına alınmıştır.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere, Bursa Uludağ Üniversitesinin Sosyal Güvenlik Kurumuna olan borçlarının 368- Vadesi Geçmiş, Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yükümlülükler Hesabında kayıtlı bulunması gerekmektedir. Ancak kurumun 2019 yılı sonu itibarıyla muhasebe sisteminde söz konusu borçların kayıtlı olmadığı görülmüştür. Sosyal Güvenlik Kurumuna olan faturaya dayalı borçların muhasebe sisteminde yer almaması neticesinde kurumun 2019 yılı bilançosunda 368- Vadesi Geçmiş, Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yükümlülükler Hesabı 112.545.971,45 TL tutarında eksik yer almaktadır.

Kurum tarafından bulguda bahsi geçen hususların dikkate alındığı ve 2020 yılında yapılan muhasebe işlemi ile Sosyal Güvenlik Kurumuna olan faturaya dayalı borçların 368- Vadesi Geçmiş, Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yükümlülükler Hesabına kaydedildiği görülmüştür. 2020 yılında yapılan söz konusu işlemin 2019 yılı mali tablolarına herhangi bir etkisi bulunmamaktadır.