Büyükşehir Belediyesinin 31.12.2020 tarihi itibari ile Belediyenin bağlı kuruluşu olan Hatay Su ve Kanalizasyon İdaresinden (HATSU) 315.508.024,73 TL vadesiz alacağı olduğu ancak bu tutarın kısa vadeli 132 Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabında takip edildiği görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nin 132 Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabının niteliğinin düzenlendiği 101’inci maddesinde; bu hesabının ilgili mevzuatına dayanılarak vadesi bir yılın altına inmiş olanlar ile sınırlı olmak üzere nakit olarak verilen borçlardan kaynaklanan alacaklar ile duran varlıklar ana hesap grubu içindeki kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabında kayıtlı alacaklardan dönem sonunda vadesi bir yılın altına inenler ve bunlardan tahsil edilen, terkin edilen veya takibe alınanların izlenmesi için kullanılacağı,

“Hesabın işleyişi” başlıklı 102’inci maddesinde; Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları gösterilmekte ve bütçedeki ödeneğine dayanılarak yapılan ve vadesi bir yıl veya faaliyet dönemi ile sınırlı olan borç verme işlemlerinden doğan alacaklar bir taraftan bu hesaba borç, 103 Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan 830 Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835 Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedileceği belirtilmektedir.

232 Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabının niteliğinin düzenlendiği 173'üncü maddesinde ise; bu hesabın ilgili mevzuatına dayanılarak bir yıldan uzun süreyle nakit olarak verilen borçlardan kaynaklanan alacakların izlenmesi için kullanılacağı hüküm altına alınmıştır.

Belediyenin 2020 yılı Kesin Mizanı incelendiğinde; 5216 sayılı Büyükşehir Kanunu’nun 27’nci maddesine istinaden 2014-2020 yılları arasında çeşitli seferlerde olmak üzere Belediyenin bağlı kuruluşu olan HATSU’ya 388.518.804,08 TL nakit ihtiyacını karşılamak üzere vadesiz olarak borç verdiği anlaşılmıştır.

HATSU’ya nakit ihtiyacı için gönderilen bu borç verme işlemine ilişkin tutarların kısa vadede idarece ödenecekmiş gibi 132 Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına borç, 103 Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydı yapılırken diğer taraftan 830 Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835 Gider Yansıtma Hesabına alacak kayıtlarının da yapılmayarak bütçeleştirilmediği de tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri ve yapılan açıklamalar uyarınca, Belediye’nin HATSU Genel Müdürlüğünden olan ve vadesiz olacak şekilde bir yıldan uzun vadede geri almayı planladığı alacaklarını 232 Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabında takip etmesi ve her bir borç verme işleminde ilgili tutar kadar 830 Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835 Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilmesi gerekmektedir.

Zira aşağıdaki tablodan da görüleceği üzere bu alçakların yıllar itibariyle büyük bir kısmının tahsil edilmediği anlaşılmaktadır.

Tablo 8: HATSU Genel Müdürlüğünden Olan Alacakların Yıllar İtibari İle Durumu

Bunun yanı sıra yukarıdaki tablodan, HATSU Genel Müdürlüğünden olan alacakların yıllar itibari ile sürekli artış gösterdiği, Genel Müdürlüğün borçlarını ödemede güçlük çektiği, dolayısıyla Belediyenin bu tutarlara ilişkin tahsil kabiliyetinin düşük olduğu anlaşılmaktadır.

Sonuç olarak, Büyükşehir Belediyesinin HATSU Genel Müdürlüğüne nakit ihtiyaçlarını karşılamak üzere faizsiz ödünç olarak verdiği tutarların tahsilinin güçlüğü nedeniyle uzun vadeli kabul edilerek 232 Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabında izlenmesi gerekmektedir. Aynı zamanda ödenek karşılığı yapması ve bütçeleştirilmesi gereken söz konusu borç verme işleminin bütçe hesaplarına kaydedilmesi gerekirdi.