Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi yönetiminde olan merkez (Şutim), Viranşehir, Birecik, Suruç, Ceylanpınar hallerinde bulunan iş yerlerinin kiracılarından teminat alınmadığı görülmüştür.

5957 sayılı Sebze ve Meyveler İle Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un “Teminat” başlıklı 12’nci maddesinin birinci fıkrasında;

“Ticarî güvenin sağlanması ve tarafların haklarının korunması amacıyla, toptancı hallerinde faaliyet gösterenlerden, belediye meclisince belirlenen miktarda nakit, banka teminat mektubu, Hazine bonosu, Devlet tahvili, hisse senedi, gayrimenkul rehni, sigorta teminatı ve nakde çevrilebilir diğer kıymetler teminat olarak alınır.”

Beşinci fıkrasında ise;

“Bu madde kapsamında alınacak asgari teminatlara, bunların muhafazası, nakde çevrilmesi ve tamamlattırılmasına, zarar görene ödenmesine, toplam teminat tutarı içinde gayrimenkul rehni oranına, teminatın iadesine ve teminatlarla ilgili diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.”

Denilmektedir.

Sebze Ve Meyve Ticareti ve Toptancı Halleri Hakkında Yönetmelik’in “Teminat”

başlıklı 31’inci maddesinin üçüncü fıkrasında da;

“Halde faaliyet gösterenlerden alınacak teminat tutarı, kiracılar için haldeki işyerinin, malikler için ise bulunduğu toptancı halinde kiralama yoluyla işletilen emsal işyerinin bir yıllık kira bedelinden az olmamak üzere her yılın Ocak ayında belediye meclisince belirlenir.”

Hükmü yer almaktadır.

5957 sayılı Kanun’un 11’inci maddesinin altıncı fıkrasının (a) bendine göre teminatını süresinde vermeyenlerin veya eksilen teminatını süresinde tamamlamayanların kira sözleşmelerinin feshine ya da satış işlemlerinin veya tahsislerinin iptaline belediye encümenince karar verileceği, aynı maddenin yedinci fıkrasında ise kira sözleşmesinin feshine ya da satış işleminin veya tahsisin iptaline ilişkin kararın kendilerine tebliğinden itibaren, belediye toptancı halinde faaliyet gösterenler işyerlerini otuz gün içinde tahliye etmeye mecbur olduğu, bu süre sonunda tahliye edilmeyen yerlerin belediye zabıtası tarafından tahliye ettirileceği belirtilmiştir.

Belirtilen mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere, Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi yönetiminde olan hallerdeki işyerlerinden yıllık kiralarından az olmamak üzere Belediye Meclisince belirlenen teminatın alınması ve bu teminatlara ilişkin bilgilerin deftere kaydedilmesi sağlanmalıdır. Ayrıca teminatları yatırmayanlarla ilgili olarak da söz konusu Kanunun 11’inci maddesinin altı ve yedinci fıkrasına göre işlem yapılmalıdır.

Kamu idaresi cevabında; “Bahsi geçen işyerleri kiralama yapılmadığı taşınmazların tahsis edildiği, tahsis edilen taşınmazlardan ise teminat alınmadığı, tahsis süresi sonunda kiraya verme yapıldığı takdirde teminat alınacaktır.” denilmektedir.

Sonuç olarak Kamu İdaresinin vermiş olduğu cevap yerinde görülmemiştir. İşyerleri sahiplerinden teminat alınmasındaki amaç ticari güvenin sağlanması ve tarafların haklarının korunmasıdır. Nitekim Sebze ve Meyveler İle Yeterli Arz Ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'un 12'nci maddesinin (2) 'nci fıkrasında; "Teslim alınan malların cinslerine, doğal özelliklerine, standartlarına ve hijyenik şartlara göre özenle korunmaması veya toptancı halinden satın alınan malların bozuk ya da sıhhî olmaması nedeniyle meydana gelen zararlar ile süresi içinde üreticiye ödenmeyen mal bedelleri, ilgililerin talebi üzerine hal hakem heyeti veya mahkeme kararıyla verilen teminattan kesilerek ödenir. Teminattan karşılanamayan kısım genel hükümlere göre tahsil olunur" denilmektedir.

Görüleceği üzere, toptancı halinden çıkan malların bozuk olması veya sıhhi olmaması, mal bedellerinin üreticilere ödenmemesi gibi hallerde teminat kullanılmak suretiyle ilgili

piyasanın paydaşları güvence altına alınmak istenmiştir.

Haldeki işyerlerinin kiralama usulü ile değil de tahsis usulü ile kullandırılıyor olması, öngörülen bu riskleri bertaraf etmeyecektir. Dolayısıyla Belediye Meclisi bir yıllık tahsis ücretinden az olmayacak şekilde teminat tutarlarını belirlemeli ve teminatlar işyerlerinden tahsil edilmelidir. Bu konuya ilişkin uygulama 2019 yılı denetimlerinde takip edilecektir.